Hoá giải mặt trái của thứ giáo dục “cá ăn kiến, kiến ăn cá”
Để không còn những biểu hiện của thứ giáo dục qu.ỳ gố.i, giáo dục bạ.o hàn.h, ăn miếng trả miếng, cá ăn kiến, kiến ăn cá, thì chỉ với người thầy thôi, là chưa đủ và không công bằng.
Học sinh kể lại chuyện bị cô giáo ép súc miệng bằng nước giẻ lau bảng Học sinh lớp 3 cho biết cô giáo ép em uống nửa cốc nước vắt từ giẻ lau bảng. Video Zing
Những sự cố giáo dục lặp lại
Trong vài tháng lại đây, liên tiếp những sự cố giáo dục, khiến xã hội giật mình, bất an. Chưa hết dư âm vụ cô giáo ở Long An bị phụ huynh bắt qu.ỳ gố.i, lại vụ phụ huynh ở Nghệ An tấ.n côn.g cô giáo đang mang thai, khiến cô phải quỳ xuống xin tha để bảo vệ bào thai. Cũng ở Nghệ An, một phụ huynh đã tấ.n côn.g một giáo viên dạy thể dục đến mức phải nhập viện chỉ vì trước đó, người thầy đã tát học trò vì đốt giấy trong trường học.
Thầy cô có thể la mắng, trách phạt học sinh, nhưng đằng sau đó phải cho các em thấy được tình yêu thương vô bờ bến của mình! Ảnh minh hoạ: Tuổ.i trẻ.
Chuyện cô giáo ở Hải Phòng phạt trò nói chuyện riêng trong lớp bằng hình thức bắt uống nước giặt giẻ lau bảng, còn đang nóng, thì lại xảy ra vụ bảo mẫu nhà trẻ ở Quảng Bình bạ.o hàn.h, tró.i châ.n, nhét dẻ vào miệng trẻ. Xã hội đang ồn ào vụ cô giáo ở một trường PTTH huyện Nhà Bè, tp HCM suốt 4 tháng liền lên lớp chỉ ghi bảng mà không “mở miệng” vì sợ trò ghi âm phát tán trên mạng, thì lại rùng mình vì vụ học trò lớp 12 ở Quảng Bình cầm dao phục trước cổng trường đâ.m thầy trọng thương, chỉ vì thầy nhắc xoá hình xăm trên cổ…
Trong khi đó, ở huyện Krông Pách, tỉnh Đắc Lắc, hơn 500 giáo viên được mấy đời chủ tịch huyện này ký hợp đồng, phút chốc mất việc, với bao nghi vấn về nạn chạy hợp đồng, chạy việc, tham nhũng…Mà hiện tượng này, mấy năm lại đây, không còn là cá biệt, khi nó xuất hiện ở nhiều tỉnh, thành, khiến người ta xó.t x.a với hình ảnh người thầy trong mặt trái của cơ chế thị trường…
Không hề thái quá khi có nhận xét rằng, sự cố giáo dục đang xảy ra theo hướng lặp lại, ngày một dày đặc hơn và mức độ ngày một nghiêm trọng hơn. Phải chăng đấy là biểu hiện tâm lý xã hội thường trực trạng thái nóng nảy, bức xúc, thiếu kiềm chế, cả giận mất khôn. Đó là hệ quả tất yếu từ những sức ép môi trường xã hội khi mà những thang bậc giá trị đang bị đảo lộn, đạo đức xã hội xuống cấp, những chuẩn mực đạo đức vốn hình thành lâu đời và từng chứng tỏ sự bền vững trong đời sống xã hội và nơi nhà trường, thì nay bị xô lệch, gãy vụn, méo mó.
“Cá ăn kiến, kiến ăn cá”: Biểu hiện mặt trái của nền giáo dục
Những ai quan tâm đến hoạt động giáo dục, nhìn vào những sự cố xảy ra liên tục này, không thể không nhận ra bức tranh giáo dục nước nhà đang rất có vấn đề. Thầy đang không ra thầy, trò càng không ra trò.
Vai trò nhà trường, gia đình và xã hội đối với giáo dục đang thiếu đi tính tích cực và luôn ở thế bị động, chỉ mới chú trọng can dự giải quyết hậu quả, xử lý phần ngọn. Vụ việc này xử lý chưa xong, lại bùng phát vụ việc khác. Vụ việc sau dẫm đúng vết trượt vụ việc trước.
Sau mỗi sự cố, nhìn lại, vẫn mồn một mối xung đột giữa thầy với trò, giữa người thầy với bậc làm cha làm mẹ. Chưa bao giờ tình trạng thầy cô mang tâm lý sợ hãi, sợ trò và cha mẹ trò, lại nặng nề đến vậy! Và cũng chưa bao giờ phương pháp xử lý tình huống và lối ứng xử của thầy cô giáo lại thiếu chuyên nghiệp, gây nhiều sự cố đến vậy!
Các sự cố giáo dục xảy ra gần đây, tuy không gian có khác, thời gian có khác, nhưng hình thức, nội dung cho tới bản chất vụ việc không mấy khác.
Vẫn là bảo mẫu bạ.o hàn.h khiến con trẻ tổn thương thể chất lẫn tinh thần. Vẫn là thầy cô mắc lỗi khi xử lý tình huống sư phạm khiến học trò cảm thấy bị xúc phạm, là.m nhụ.c, và trò, và cả phụ huynh, tìm cách trả thù thầy cô, như cái cách mà giới xã hội đen vẫn thường làm ngoài xã hội. Đây lại thêm một biểu hiện tiêu cực của giáo dục nước nhà, với những biểu hiện bạ.o hàn.h, thua đủ, ăn miếng trả miếng, cá ăn kiến, kiến ăn cá.
Một nhà giáo có gần 40 năm trong nghề, chuyên gia trong ngành giáo dục, đã có nhận xét: “Cô bắt trò uống nước giẻ lau bảng. Thầy bị học sinh đâ.m dao. Hai việc khác nhau, nhưng hình như có mối quan hệ nhân quả”.
Video đang HOT
Không phải là hình như, mà là đúng thế.
Xử lý trong hệ thống
Có chuyên gia giáo dục đã lên tiếng: Nhà trường sư phạm nơi đào tạo đội ngũ thầy cô giáo phải chịu trách nhiệm về những sản phẩm lỗi của mình. Điều này không sai. Đổi mới, cải cách giáo dục, phải bắt đầu bằng đổi mới tuyển chọn, đào tạo và sử dụng, đãi ngộ người thầy. Người thầy chưa ra thầy, gồm cả nhân cách và trí tuệ, thì không thể có sức cảm hoá và hoá giải mọi sự cố, xung đột.
Một khi người thầy còn phải chạy chọt, đút lót để có một chỗ dạy; một khi đồng lương chưa đủ trang trải cuộc sống; một khi môi trường giáo dục nơi nhà trường sư phạm còn chưa hết bộn bề nhếch nhác, thì còn lâu mới có người thầy cho ra thầy, người thầy có tâm thế, quyền uy với học trò, cha mẹ học trò và xã hội.
Nhưng, để không còn những biểu hiện của thứ giáo dục qu.ỳ gố.i, giáo dục bạ.o hàn.h, ăn miếng trả miếng, cá ăn kiến, kiến ăn cá, thì chỉ với người thầy thôi, là chưa đủ và không công bằng. Nhà trường, không thể khác, là một phần của đời sống xã hội, là sản phẩm của xã hội. Xã hội thế nào thì nhà trường thế ấy. Những tác động tiêu cực từ bên ngoài xã hội vào nhà trường, dù thường chậm, nhưng khi nó hiện hữu, thì sự lan truyền và sức công phá của nó không thể lường hết.
Vậy thì sau mỗi sự cố giáo dục, những công văn, chỉ thị từ chính quyền hay ngành giáo dục, xem ra cũng cần, nhắm xử lý tình huống, trấn an dư luận. Nhưng như thế chưa đủ. Kể cả những quyết định kỷ luật nghiêm khắc nhất hay biện pháp truy cứu trách nhiệm hình sự, thì cũng không thể giải quyết tận gốc vấn đề. Bằng chứng là đã có những bảo mẫu bạ.o hàn.h con trẻ bị truy tố, kết án tù, nhưng nạn bạ.o hàn.h nơi nhà trẻ, lớp mẫu giáo vẫn xảy ra.
Với giáo dục, quốc sách hàng đầu, nơi mang thiên chức tối hệ trọng là đào tạo nguồn lực con người cho đất nước, cần đặt trong mối quan hệ nhân quả, giữa xã hội- đất nước với giáo dục và tiến hành một cuộc mổ xẻ nghiêm túc để nhận rõ thực trạng, căn nguyên. Vị thế của giáo dục, thực trạng quá nón.g bỏn.g hiện nay rất đáng để tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý, tiếp nhận trí tuệ và ý chí toàn dân nhằm hoá giải thứ giáo dục qu.ỳ gố.i, giáo dục bạ.o hàn.h, cá ăn kiến, kiến ăn cá…
Nhân những sự cố giáo dục tai tiếng xảy ra liên tiếp gần đây, Quốc hội cần có phiên chất vấn, giải trình, làm rõ trách nhiệm của xã hội và cá nhân, từ đó có những quyết sách phù hợp hoá giải mặt trái của nền giáo dục nước nhà.
Theo Uông Ngọc Dậu (Vietnamnet)
Tại sao không dạy trẻ từ chối súc miệng bằng nước giặt giẻ lau bảng?
Hàng loạt vụ việc giáo viên phạt học sinh bằng biện pháp phản cảm. Trong hầu hết trường hợp, các em không phản kháng lại hình phạt thiếu hợp lý hay tìm người lớn giúp đỡ.
Học sinh kể lại chuyện bị cô giáo ép súc miệng bằng nước giẻ lau bảng Học sinh lớp 3 cho biết cô giáo ép em uống nửa cốc nước vắt từ giẻ lau bảng.
Khoảng 2-3 tuần trước, cô giáo Nguyễn Thị Minh Hương (25 tuổ.i, chủ nhiệm lớp 3A5 trường Tiểu học An Đồng ở Hải Phòng) phạt em P.A. súc miệng bằng nước giặt giẻ lau bảng. Trừ những bạn học chứng kiến sự việc, P.A. không nói với ai.
Câu chuyện chỉ vỡ lở khi ngày 3/4, bạn học cùng lớp với n.ữ sin.h đến cửa hàng của ông bà P.A, kể lại câu chuyện.
Trên thực tế, P.A. không phải trường hợp duy nhất chọn cách im lặng sau những hình phạt mang tính bạ.o hàn.h, xúc phạm do giáo viên đưa ra.
Thiếu môi trường an toàn để trẻ dám tự bảo vệ
Đầu tháng 3, nhóm phụ huynh ở xã Nhựt Chánh, huyện Bến Lức, Long An, đến trường Tiểu học Bình Chánh, ép cô giáo Nhung quỳ xin lỗi vì đã phạt con họ quỳ.
Tháng 9/2017, cô V., giáo viên lớp 2A trường Tiểu học Nguyễn Tri Phương (Hà Nội), đán.h tím chân học sinh vì không kịp chạy vào lớp khi hết giờ ra chơi. Gia đình biết chuyện khi thấy người con bầm tím và gặng hỏi con.
Tương tự, hàng loạt vụ việc giáo viên đán.h học sinh chỉ bị phát hiện khi bố mẹ thấy vết thương trên người con hoặc những cảnh tượng thương tâm này được quay lại và đăng lên mạng xã hội.
Trong hầu hết trường hợp học sinh bị xử phạt bằng hành vi phản giáo dục, các em không chủ động kể lại với gia đình, càng không dám lên tiếng tự bảo vệ, phản kháng hình phạt thiếu thích đáng.
Lý giải điều này, TS tâm lý học Trần Thành Nam - trưởng khoa Các Khoa học Giáo dục, ĐH Giáo dục (ĐH Quốc gia Hà Nội) - cho biết các em không báo cáo vì chưa ý thức được quyền của bản thân, tin rằng hành vi cho roi vọt của giáo viên là để dạy dỗ và hợp lý vì mình mắc lỗi.
Ngoài ra, sau khi phạt học sinh, nhiều giáo viên cũng nhắc đến những hậu quả nếu các em tiết lộ. Thực tế cũng cho thấy nhiều giáo viên đã dùng "bạo lực nóng" hoặc "bạo lực lạnh" - như trường hợp cô giáo lên lớp không giảng - để trả đũa học sinh vì đã báo cáo.
Từ thực tế và những lời dọa dẫm dẫn đến việc các em cũng tự ám thị mình sẽ gặp rắc rối lớn hơn nếu để người lớn biết mình vi phạm và bị phạt.
Tình trạng này còn nằm ở việc hầu hết trường không có quy định rõ ràng về hành vi giáo viên không được phép thực hiện, quy trình báo cáo những hành vi này.
Giả sử nếu có thì người hoặc bộ phận xử lý cũng không ở đó để tiếp nhận. Nếu có tiếp nhận cũng xử lý theo cách thức làm cho êm chuyện. Tất cả làm cho học sinh tin rằng kể cả có báo cáo sự việc cũng không thể được xử lý theo cách mình mong muốn.
Ngoài ra, cách ứng xử thiếu kiểm soát cảm xúc của phụ huynh nhiều lúc khiến các em ngại không báo cáo.
Ví dụ như trường hợp một học sinh đùa nghịch với bạn trên sân trường ngã gãy tay. Giáo viên báo để bố mẹ đến giải quyết. Nhưng vừa mới xuất hiện, điều đầu tiên phụ huynh làm không phải là đưa em đi bệnh viện mà là "đán.h cho một trận", quát mắng em ngay trước mặt mọi người.
Tiếp theo, phụ huynh quay sang mắng giáo viên và đ.e dọ.a kiện tụng lên cấp trên. Em học sinh sau đó nói rằng cảm thấy mất thể diện đến mức sau này em thà mất đi một chân một tay cũng sẽ không nói để bố mẹ biết.
Theo TS Trần Thành Nam, sự kết nối trong gia đình hiện nay lỏng lẻo, nhiều bố mẹ và con cái không gần gũi nhau. Phụ huynh thường không biết con mình đang ở đâu, làm gì.
Phụ huynh cũng quá bận rộn không có thời gian lắng nghe con chia sẻ về các vấn đề trong cuộc sống, không có thời gian tâm sự với con về chủ đề các em quan tâm như sức khỏe, tình yêu, tìn.h dụ.c và giới tính.
Ngay cả khi đứa con chủ động nói về những khó khăn mình gặp phải, nhiều phụ huynh phản ứng bằng thái độ đừng làm phiền bố mẹ, đừng có cái gì cũng hỏi, hãy tự tìm hiểu, tự giải quyết đi.
Những cách hành xử này tạo nên thói quen không chia sẻ. Đây là khoảng trống gây ra nhiều nguy cơ về hành vi. Rồi "đến khi bố mẹ có thời gian quan tâm, nó đã tạo thành những hậu quả nghiêm trọng", thầy Nam nhận định.
Trẻ không dám phản kháng lại những hình phạt vô lý. Ảnh: VTC News.
Dạy trẻ biết lên tiếng bảo vệ mình
Khi không biết lên tiếng bảo vệ mình, học sinh phải chịu những hình phạt mang tính bạ.o hàn.h, xúc phạm từ những giáo viên thiếu chuyên môn hay phẩm chất nghề nghiệp. Các em vẫn phải chịu phạt nhiều lần vì không dám hoặc không biết báo cáo sự việc với ai.
Cũng theo TS Trần Thành Nam, để trẻ biết tự bảo vệ, nói ra yêu cầu của mình, đầu tiên, chúng ta cần tăng lòng tự trọng của trẻ bằng cách tôn trọng ý kiến và sự tham gia của các em từ những tình huống hoạt động hàng ngày.
Nếu từ nhỏ đến lớn, gia đình tạo cho con suy nghĩ rằng hành động đúng là làm theo lời bố mẹ. Con chỉ có giá trị và được yêu mến nếu suy nghĩ và cảm nhận theo cách bố mẹ, thầy cô mong muốn. Con phải nghe lời và không có quyền tham gia ý kiến vì con còn nhỏ. Đương nhiên như vậy, trẻ sẽ không dám đứng dậy, nói lên yêu cầu của mình.
Khi đi học, dù biết hành vi của giáo viên không đúng, học sinh cũng không dám phản ứng trực tiếp mà cứ âm thầm chịu đựng.
"Những ấm ức đó tích tụ lâu ngày, đến lúc nào đó, thành quả bom phát nổ, gây ra các hành động đáng tiếc như việc na.m sin.h đâm thầy giáo. Mọi thứ trở nên mất an toàn", TS Nam lý giải.
Ông cho rằng người lớn cần tạo môi trường an toàn, ở nhà lẫn ở trường, để trẻ dám chia sẻ, nói lên yêu cầu chính đáng và biết tự bảo vệ bản thân trong các tình huống nhất định.
Bên cạnh đó, giáo viên, phụ huynh cũng cần dạy trẻ kỹ năng sống, giúp các em hiểu quyền của mình, biết phân biệt hành vi đúng - sai và có kỹ năng truyền đạt rõ ràng với phụ huynh những sự kiện, tình huống và cảm xúc đã trải qua.
Trong việc bảo vệ học sinh khỏi bạo lực học đường đến từ giáo viên, bố mẹ có trách nhiệm rất lớn. Họ nên dành nhiều thời gian cho con, tạo thói quen chia sẻ với nhau. Việc này không chỉ giúp phụ huynh nhanh chóng nắm được tình hình của con mà còn tạo cho con tâm lý mình được bảo vệ trước những hình phạt không thích đáng.
Ngoài ra, các chương trình kỹ năng sống, giáo dục công dân cần chuyển biến từ cách thức truyền đạt nội dung sang hình thành năng lực hành vi.
Ông nói thêm chương trình đào tạo hiện này mới chỉ dừng lại ở việc giúp học sinh phân biệt đúng - sai mà chưa hướng dẫn các em cách áp dụng vào thực tế.
Trong nền giáo dục tập trung vào người học, gia đình và nhà trường cần tin vào học sinh và giúp các em tin rằng mình là người có năng lực và có quyền tự chủ.
Các em có khả năng giải quyết các khó khăn của mình. Các em có những tiềm năng độc đáo để thay đổi cuộc sống của mình theo hướng tích cực.
Đó cũng là cái gốc của việc xây dựng lòng tự trọng và là phương thức bền vững để các em ý thức và có trách nhiệm bảo vệ bản thân trước những tình huống nguy hiểm.
Theo Nguyễn Sương (Zing)
Giáo viên cần được kiểm tra tâm lý định kỳ Trước hàng loạt vụ việc giáo viên dùng hình phạt "kinh dị" để dạy dỗ học sinh trên bục giảng, TS Vũ Thu Hương - giảng viên Trường ĐH Sư phạm Hà Nội cho rằng, nguyên nhân dẫn đến những hành động phản giáo dục của giáo viên chính là từ áp lực công việc, những bất thường về tâm lý. Vì vậy...