Hỗ trợ doanh nghiệp hàng không: Điều cần làm trước

Trước những đề xuất về chính sách đặc thù của Bộ KH-ĐT nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp hàng không vượt qua khó khăn do đại dịch Covid-19, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) cho rằng, ngoài biện pháp Nhà nước đứng ra bảo lãnh cho các doanh nghiệp hàng không vay 11.000 tỷ như đề xuất của Bộ KH-ĐT, vẫn có cách hỗ trợ mang tính thị trường hơn.

Theo phân tích của ông Thịnh, các quốc gia đều hỗ trợ ngành hàng không, nên Việt Nam hỗ trợ cũng là điều bình thường. Chỉ có điều Việt Nam đã đi theo kinh tế thị trường thì cách hỗ trợ cũng phải mang tính thị trường.

Ở nhiều nước phát triển, cách họ thường làm là mua cổ phần trên thị trường của doanh nghiệp, trở thành người đồng sở hữu doanh nghiệp đó nên bắt buộc phải kiểm tra, giám sát.

“Cách làm này hoàn toàn theo quy luật kinh tế thị trường, hợp lý và chắc chắn hơn: có đầu tư, kiểm tra, giám sát, có bồi hoàn và điều kiện đi theo. Nhà nước cử người trực tiếp đến doanh nghiệp quản lý phần vốn đó, giúp doanh nghiệp tái cấu trúc, đến khi doanh nghiệp khá lên rồi thì có thể đem số cổ phần đó bán cho chính doanh nghiệp hoặc nhà đầu tư trên thị trường. Cách làm này cũng sẽ giúp doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa tốt hơn nhiều”, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh chỉ rõ.

Với Việt Nam, ông Thịnh đề nghị, Nhà nước có thể thông qua Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC), xem xét đầu tư vào các doanh nghiệp hàng không.

Việc hỗ trợ doanh nghiệp hàng không cần phù hợp với kinh tế thị trường

“Dĩ nhiên, đầu tư như thế nào, ra sao thì Nhà nước phải xác định, trên cơ sở đó sẽ tiến hành đầu tư mua cổ phiếu của doanh nghiệp hàng không. Sau này khi giá cổ phiếu lên, doanh nghiệp đỡ khó khăn thì SCIC bán đi.

Việc mua bán này hoàn toàn theo kinh tế thị trường và Nhà nước không bị tiếng là bỏ vốn không theo quy luật. Chưa kể, đúng là doanh nghiệp cần hỗ trợ, nhưng nếu cấp tiền, cho vay tín dụng hay bảo lãnh cho doanh nghiệp vay, nếu doanh nghiệp gặp khó khăn thì th ế nào?

Còn ở đây, khi để SCIC đầu tư, tổng công ty phải tự tính toán chỗ nào đầu tư được, liệu có thu hồi vốn được không và phải có trách nhiệm với việc đó. Thực ra đây cũng là Nhà nước đầu tư vì SCIC là doanh nghiệp kinh doanh vốn nhà nước, nhưng chắc chắn không phải là bỏ tiền ra cho không, mà là đầu tư có tính toán, lời lỗ ra sao thì SCIC phải chịu trách nhiệm”, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh phân tích và tái khẳng định quan điểm không cần đến gói hỗ trợ thứ hai, mà cần tổng kết gói thứ nhất, sử dụng phần vốn còn lại của gói này, kèm theo đó xem xét điều chỉnh các điều kiện, thủ tục cho vay theo hướng thuận lợi hơn, doanh nghiệp dễ tiếp cận hơn.

Ở góc nhìn khác, TS Cao Sĩ Kiêm, nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho hay, các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là doanh nghiệp hàng không, đều đang chịu nhiều thiệt hại do đại dịch Covid-19, nên cần có chính sách để giúp doanh nghiệp đứng vững và vươn lên.

Các gói hỗ trợ Việt Nam tung ra đợt 1 chưa thực sự hiệu quả, khả năng triển khai hạn chế, chủ yếu do vấn đề tổ chức thực hiện, triển khai đánh giá, điều tra, nghiên cứu cụ thể chưa được hoàn chỉnh, rõ ràng. Kết quả là vốn chưa chạy được, hoặc vào không đúng chỗ, đúng lúc dẫn tới không mấy hiệu quả, và không cẩn thận có thể trở thành gánh nặng, thiệt hại cho ngân sách nhà nước.

Cho nên, quan điểm cần quán triệt là các gói hỗ trợ dành cho doanh nghiệp phải được tính toán kỹ lưỡng, cụ thể, để đồng vốn đưa vào đúng địa chỉ, phát huy hiệu quả ngay, không gây thiệt hại cho Nhà nước và doanh nghiệp.

Đánh giá một cách tổng quát, TS Cao Sĩ Kiêm cho rằng, hỗ trợ doanh nghiệp theo hướng giảm chi phí cho doanh nghiệp là cách làm tốt nhất và bền vững để doanh nghiệp vươn lên, tự chịu trách nhiệm về mình và đồng vốn của nhà đầu tư trong nền kinh tế thị trường.

Ngược lại, nếu Nhà nước cứ đứng ra bao cấp thì nhiều khi do sơ suất, quản lý yếu kém, thì không những không giúp được doanh nghiệp mà còn làm doanh nghiệp khó khăn hơn.

Cho nên, đối với đề xuất Chính phủ bảo lãnh cho các doanh nghiệp hàng không vay vốn, theo nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, phải cân nhắc thận trọng.

“Bây giờ, theo kinh tế thị trường, huy động vốn xã hội, đặc biệt là các nhà đầu tư trong và ngoài nước sẽ đảm bảo tính bền vững, bởi nhà đầu tư phải tính toán, xem xét kỹ lưỡng và có trách nhiệm với đồng vốn của mình bỏ ra.

Trong khi đó, nếu vẫn làm theo cách cũ, Nhà nước đứng ra lo hết thì có đôi khi do cán bộ quan liêu, không có trách nhiệm, làm cho xong hoặc hời hơt, hiệu quả không cao mà nguy cơ thất thoát tiền ngân sách rất lớn. Bất đắc dĩ Nhà nước mới phải can thiệp, mà khi đã can thiệp thì phải có trọng tâm, trọng điểm, không thể làm tràn lan”, ông Kiêm nhấn mạnh.

Với gợi ý SCIC đứng ra đầu tư vào các doanh nghiệp hàng không, TS Cao Sĩ Kiêm không đồng tình, bởi SCIC vẫn là của Nhà nước, phong cách làm việc không được như tư nhân.

“Vốn xã hội hóa bao giờ cũng khó, nhưng lúc này cần phải đặt ra. Trong bối cảnh hiện nay, việc đầu tư của nhà đầu tư sẽ khó khăn hơn, nhưng như vậy cũng đồng nghĩa với việc khả năng sàng lọc, chọn lựa của họ sẽ tốt hơn để bảo vệ đồng vốn của mình”, ông Kiêm nói và cho rằng bước đi đầu tiên của gói hỗ trợ thứ hai chính là tổng kết gói hỗ trợ đầu tiên, rút ra những bài học, kinh nghiệm tốt, khắc phục các sai sót để gói hỗ trợ tiếp theo đạt được hiệu quả.