HMPV, H5N1 và Norovirus: Đâu là dịch bệnh nguy hiểm nhất hiện nay?

Hiện nay, thế giới đang tiếp tục phải đối mặt với sự gia tăng nhiều ca bệnh liên quan đến virus gây viêm phổi ở người HMPV, virus cúm gia cầm H5N1 hoặc norovirus.

Điều này đang thực sự gây lo ngại cho không chỉ người dân mà còn khiến chính phủ nhiều nước phải chủ động các phương án để chủ động phòng ngừa, điều trị khi dịch bùng phát diện rộng.

Điều trị cho bệnh nhân nhiễm COVID-19 tại bệnh viện ở Vũ Hán, Trung Quốc ngày 23/2/2020. Ảnh: THX/TTXVN

Dịch cúm gia cầm H5N1 đang có dấu hiệu lan rộng và tăng mức nguy hiểm trong cộng đồng tại Mỹ khi Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) nước này vào ngày 6/1 xác nhận một người dân tại bang Louisiana đã tử vong do nhiễm virus này. Tại Trung Quốc, các trường hợp nhiễm virus HMPV đang có dấu hiệu gia tăng và ngày 6/1, Ấn Độ ghi nhận 3 trường hợp đầu tiên có kết quả dương tính với HMPV. Trong khi đó theo dữ liệu mới nhất của CDC Mỹ, norovirus – một loại virus không lây qua đường hô hấp, đang ghi nhận có số lượng cao nhất trong tuần vào năm 2024 kể từ khi được ghi nhận trong hơn một thập kỷ qua.

Các loại virus trên đang gây ra hàng ngàn ca tử vong mỗi năm, mặc dù hầu hết các ca nhiễm được đánh giá là không quá nghiêm trọng. Bên cạnh đó, các loại virus đường hô hấp thường gặp vào mùa đông như cúm, Covid-19 và RSV cũng đang lưu hành, làm tăng thêm sự bất ổn về sức khỏe cộng đồng.

Bác sĩ Jatin Vyas là Giáo sư về bệnh truyền nhiễm tại Trường Y khoa Đại học Columbia nói: “Thường có sự gia tăng các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp vào những tháng mùa đông. Năm nay cũng không ngoại lệ”. Ông cũng trấn an mọi người không cần quá lo lắng với những loại virus gây bệnh trên, trừ những người có tiền sử về bệnh hô hấp – có nguy cơ biến chứng cao hơn. Về norovirus, Bác sĩ Jatin Vyas cho biết tuy không phải là virus đường hô hấp, nhưng số ca nhiễm liên quan thường được ghi nhận nhiều nhất vào giai đoạn mùa đông và đầu mùa xuân.

Dịch cúm gia cầm H5N1

H5N1 là chủng cúm gia cầm đã chứng kiến ​​sự gia tăng đột biến các ca nhiễm ở chim, gia súc, người và các loài khác trong những tháng gần đây. Theo CDC Mỹ, kể từ đầu năm 2024 đến nay, Mỹ ghi nhận 66 trường hợp có kết quả xét nghiệm dương tính với loại virus này, trong đó, 40 người do tiếp xúc với gia súc bị nhiễm bệnh, 23 người khác có liên quan đến các trang trại gia cầm.

Cho đến nay, tại Mỹ vẫn chưa ghi nhận trường hợp nào nhiễm bệnh là do lây truyền từ người sang người. Tuy nhiên, nhiều nhà nghiên cứu cũng lo ngại rằng virus H5N1 có thể đột biến và dễ lây truyền hơn giữa người sang người.

Theo CDC Mỹ, kể từ tháng 1/2022 đến nay, tất cả 50 bang đều bị tác động bởi dịch cúm gia cầm với 1.374 đợt bùng phát được báo cáo, ảnh hưởng đến hơn 1,29 triệu con gia cầm.

Virus gây viêm phổi ở người HMPV

Với các báo cáo gần đây về HMPV tại Trung Quốc và một số nước, nhiều người bày tỏ sự lo ngại đối với chủng virus này vì hiện tại vẫn chưa có vaccine hoặc phương pháp điều trị khả thi.

Văn phòng đại diện của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Trung Quốc cho biết: “Đúng như dự đoán vào thời điểm này trong năm (mùa đông ở Bắc bán cầu), các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính, bao gồm cúm theo mùa, RSV và virus gây viêm phổi ở người (HMPV) sẽ gia tăng theo từng tháng”.

Các triệu chứng của HMPV bao gồm ho, sốt và sổ mũi hoặc nghẹt mũi. Bệnh có thể diễn tiến thành viêm phổi hoặc viêm phế quản ở những trường hợp dễ bị mắc bệnh như trẻ nhỏ, người lớn tuổi và những người có hệ miễn dịch kém.

Nhiễm trùng từ thực phẩm do Norovirus

Norovirus là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh nhiễm trùng từ thực phẩm ở Mỹ, chiếm gần 58% các ca bệnh hàng năm. CDC Mỹ đã báo cáo có 91 đợt bùng phát trong tuần đầu tháng 12, tăng so với mức trung bình là 65 đợt trong cùng kỳ từ năm 2012- 2020.

Căn bệnh này gây ra trung bình khoảng 900 ca tử vong mỗi năm, chủ yếu là ở người lớn tuổi, cùng với đó là 109.000 ca nhập viện và 19-21 triệu ca mắc bệnh mỗi năm ở Mỹ.

Các triệu chứng mắc bệnh thường ghi nhận trong thời gian ngắn nhưng rất dữ dội. Người nhiễm bệnh thường cảm thấy khó chịu trong vòng 24 đến 48 giờ, bắt đầu bằng triệu chứng buồn nôn, nôn mửa, sau đó là tiêu chảy cùng một số triệu chứng khác.

Hầu hết mọi người đều hồi phục trong vòng từ 1-3 ngày, ngoại trừ những người già, người suy giảm hệ miễn dịch và một số trẻ em. Trong đó, mất nước là vấn đề đáng quan tâm khi mắc bệnh tại các nhóm bệnh nhân có sức đề kháng yếu.

Các biện pháp phòng ngừa

Các biện pháp phòng ngừa để giảm thiểu việc nhiễm bệnh và lây lan trong cộng đồng bao gồm tiêm vaccine, rửa tay đúng cách bằng xà phòng và nước, khử trùng bên ngoài cơ thể và có thể ở nhà nếu cảm thấy không được khỏe.

Bác sĩ Popescu giải thích: “Các phương pháp phòng ngừa lây nhiễm đã thử nghiệm và được chứng minh hiệu quả. Đối với các loại virus đường hô hấp theo mùa, việc tiêm vaccine, đeo khẩu trang, vệ sinh tay… là rất quan trọng. Đối với norovirus, rửa tay và vệ sinh/khử trùng thường xuyên có tác dụng hiệu quả cao trong lây nhiễm. Nếu lo ngại về H5N1, hãy tìm hiểu về các yếu tố rủi ro như không uống sữa tươi và tránh tiếp xúc trực tiếp với chim hoang dã và bò sữa bị nhiễm bệnh”.

Liên quan đến việc tiêm chủng phòng ngừa các bệnh về đường hô hấp đang lưu hành, Bác sĩ William Schaffner là Giáo sư về bệnh truyền nhiễm tại Trường Y khoa Đại học Vanderbilt, chia sẻ: “Vẫn chưa quá muộn để tiêm chủng, nhưng đừng chần chừ nữa, hãy tiêm ngay hôm nay… Hãy lưu ý rằng tất cả các loại vaccine này đều có tác dụng tốt nhất trong việc ngăn ngừa các bệnh nghiêm trọng”.

Trong khi một số người lo ngại về khả năng xảy ra một đại dịch khác sau cuộc khủng hoảng COVID-19 thì các bác sĩ cho rằng khả năng như vậy là không cao. Bác sỹ Vyas cho biết rằng, dựa trên dữ liệu hiện có thì không có khả năng xuất hiện các yếu tố của một đại dịch sắp tới. Tuy nhiên, bà cho rằng cần phải tăng cường nâng cao cảnh giác để kịp thời phát hiện các điều kiện thay đổi có rủi ro lên quan.

Cơ quan chức năng của Mỹ nói gì về tình hình dịch bệnh

Người phát ngôn của CDC Mỹ trao đổi: “CDC đã biết về báo cáo về sự gia tăng của HMPV ở Trung Quốc và đang liên lạc thường xuyên với các đối tác quốc tế và theo dõi các báo cáo về sự gia tăng của bệnh. Những báo cáo này hiện không phải là nguyên nhân gây lo ngại ở Mỹ. Chúng tôi có thể kỳ vọng rằng các hệ thống giám sát hiện tại sẽ nhanh chóng phát hiện bất kỳ sự gia tăng nào về các trường hợp nhiễm HMPV ở Mỹ. CDC sẽ tiếp tục theo dõi và cung cấp các thông tin cập nhật quan trọng cho người dân.”

CDC Mỹ và các bác sĩ khuyến cáo mọi người nên thận trọng với các loại thực phẩm có khả năng bị nhiễm khuẩn và thực hiện các biện pháp phòng ngừa để ngăn ngừa sự lây lan của dịch bệnh.