Hình ảnh Quảng Ninh ‘lột xác’ sau 6 thập kỷ

Phố mỏ thành đô thị xanh, khách đến Quảng Ninh không còn mất cả ngày trời trên những tuyến độc đạo mà bằng đường cao tốc, bằng du thuyền và những chuyến bay…

Tỉnh Quảng Ninh chính thức thành lập ngày 30/10/1963, khi Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa quyết định hợp nhất tỉnh Hải Ninh và khu Hồng Quảng thành một đơn vị hành chính mới. Danh xưng “Quảng Ninh” do chính Chủ tịch Hồ Chí Minh gợi ý đặt với ý nghĩa “một vùng đất lớn an bình”. Vùng Mỏ đã có nhiều đổi thay ngoạn mục, sau 60 năm xây dựng và phát triển, sau 36 năm thực hiện công cuộc Đổi mới, nhất là trong hơn 10 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH.

Quốc lộ 18A từng là tuyến “độc đạo” xuyên tỉnh và cũng nối Quảng Ninh với thủ đô Hà Nội trong thập kỷ. Nhiều người ví Quảng Ninh tựa như “ốc đảo” bởi đường xa, nhiều đoạn nhỏ hẹp, xuống cấp, có khi phải “ăn dầm nằm dề” vài ngày nếu tắc đường… Năm 2018, đường cao tốc Hạ Long – Hải Phòng và cầu Bạch Đằng khánh thành, nối liền với cao tốc Hà Nội – Hải Phòng, thời gian từ Hà Nội tới Hạ Long chỉ còn khoảng 1,5 giờ.

Bờ vịnh Cửa Lục, TP Hạ Long nay đã có Cảng tàu khách quốc tế, nơi đón những chuyến tàu biển hiện đại từ khắp thế giới (ảnh dưới). Giao thông là một trong những “chìa khóa” tạo đột phá của Quảng Ninh, không chỉ đường bộ mà cả hàng không, đường biển. Trong khoảng nửa thập kỷ gần đây, những bãi sú vẹt mênh mông ở Vân Đồn đã trở thành Cảng hàng không quốc tế, Cảng tàu khách Ao Tiên nối liền các tuyến đảo xa…

Cầu Ba Chẽ hồi thập niên 90 (ảnh trên). Đây là 1 trong những cây cầu trên quốc lộ 18A dẫn ra các huyện miền núi, biên giới miền đông Quảng Ninh. Năm 2022, đường cao tốc Vân Đồn – Móng Cái khánh thành, hoàn thành tuyến cao tốc xuyên tỉnh Quảng Ninh dài 176km, mở cơ hội phát triển mới cho khu vực miền đông còn nhiều tiềm năng này. Tuyến cao tốc Vân Đồn – Móng Cái có 32 cây cầu, trong đó, Vân Tiên (ảnh dưới) là cây cầu vượt biển dài nhất của tỉnh.

Hai đầu cầu Ka Long tại trung tâm huyện Hải Ninh năm 1995 và thành phố Móng Cái năm 2023. Sau “mở cửa”, đô thị vùng biên nơi “đặt nét bút đầu tiên vẽ nên hình chữ S” liên tục có những bước phát triển, tiếp tục khẳng định vị thế hiện nay là một trong những cầu nối trực tiếp và quan trọng trong việc thúc đẩy hợp tác với ASEAN và Đông Bắc Á, nằm trên tuyến hành lang kinh tế liên vùng và quốc tế gồm Hà Nội – Hải Phòng – Hạ Long – Cửa khẩu Móng Cái – Cửa khẩu Đông Hưng – TP Phòng Thành Cảng (Trung Quốc).

Huyện Bình Liêu năm 2023 (ảnh dưới) có diện mạo khang trang, hiện đại hơn nhưng vẫn giữ được cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, những nếp nhà của người Tày, Dao, Sán Chỉ giữa núi rừng Đông Bắc (ảnh trên). Các khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa của Quảng Ninh đều đổi thay qua từng năm. Hết năm 2022, Quảng Ninh cơ bản hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, về đích sớm chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025. Thu nhập bình quân đầu người vùng dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo đạt hơn 52 triệu đồng/năm (2021).

Khung cảnh nhìn từ đỉnh núi Bài Thơ cho thấy sự thay đổi toàn diện của đô thị Hạ Long sau hơn 30 năm. Những xóm thợ dưới chân núi, những đường tàu tải than, nhà máy sàng tuyển… đều không còn, nhường chỗ cho những khu đô thị mới, cung đường bao biển xanh mát với tầm nhìn bao quát vịnh Hạ Long. Tuy vậy, những cái tên gắn liền với lịch sử phố mỏ vẫn không hề mất đi: Cột 3, Cột 5, Cột 8…

“Bên kia Bãi Cháy” hiện nay (ảnh dưới), khi những chuyến phà ngang nối hai bờ thành phố, những chiếc thuyền câu nhỏ của ngư dân lấm tấm trên mặt vịnh chỉ còn lại trong ký ức nhiều người. Ngoài cầu Bãi Cháy khánh thành năm 2006, hiện Hạ Long đã có thêm 2 cây cầu bắc qua vịnh Cửa Lục và sẽ tiếp tục có thêm những cây cầu mới, liên thông với các tuyến đường cao tốc, đường bao biển, vừa đáp ứng nhu cầu giao thông, vừa phục vụ phát triển du lịch.

Điều không thay đổi qua thời gian, đó là vẻ đẹp của vịnh Hạ Long – “kỳ quan đất dựng giữa trời cao”. Năm 1994 và 2000, UNESCO đã công nhận vịnh Hạ Long là Di sản Thiên nhiên Thế giới về các giá trị Cảnh quan và Địa chất địa mạo. Tuy vậy, những con thuyền gỗ, những cánh buồm nâu ngày nào đã được thay thế bằng tàu khách hiện đại, đẳng cấp. Giai đoạn thập niên 1990-2000, du lịch bùng nổ, lượng khách du lịch quốc tế đến Hạ Long – Quảng Ninh mỗi năm tăng lên 80%.

Hình ảnh bãi biển Bãi Cháy cuối những năm 1990 (ảnh trên) gợi kỷ niệm của nhiều người khi tới đây du lịch vào mùa hè. Hiện nay (ảnh dưới), không chỉ bãi tắm mà Khu du lịch Bãi Cháy cũng được mở rộng với dịch vụ đa dạng, từ vui chơi, giải trí đến nghỉ dưỡng, ẩm thực… Năm 2023, Quảng Ninh đặt mục tiêu đón 15 triệu lượt khách, gấp 30 lần so với lượng khách năm 1995 (500.000 người).

Cụm công trình Bảo tàng – Thư viện Quảng Ninh được xây mới với thiết kế độc đáo “viên ngọc đen”, tạo thành điểm đến văn hóa – du lịch hấp dẫn bên bờ vịnh Hạ Long. Những công trình phục vụ an sinh xã hội, văn hóa, giáo dục, y tế… liên tục mọc lên, góp phần hoàn thiện bức tranh KT-XH đồng bộ phục vụ cho người dân, du khách.

Mở đầu bộ sách Địa chí Quảng Ninh, Giáo sư Vũ Khiêu viết: “Quảng Ninh có thể coi là một trong những mảnh đất kỳ lạ của hành tinh, một sản phẩm có một không hai, vừa là của tạo hóa, vừa là của chính con người. Dưới khoảng trời xanh tĩnh lặng, những đảo đá vừa uy nghi, trầm mặc, vừa mộng mơ, lãng mạn là những di sản văn hóa vật chất và tinh thần từ cuộc sống hiện thực của biết bao thế hệ con người, miệt mài trong lao động, đấu tranh để vươn tới những gì tốt đẹp nhất. Tất cả cứ lắng đọng lại cùng thời gian, trầm tích trong những lớp đất đá, cỏ cây, trời mây, sóng nước, mỗi góc phó, con đường, xóm thôn, bến bãi… làm lay động lòng người”. Những nhận định đó tiếp tục được khẳng định, chứng minh với diện mạo của Vùng Than, vùng đất nơi địa đầu Đông Bắc hôm nay.