Hiểm họa từ “trường không ra trường

Vụ cháy xảy ra tại trường Mầm non tư thục Hoa Mai (118 – 120 Hải Thượng Lãn Ông, Q.5, TP.HCM) gióng lên tiếng chuông cảnh báo về nguy cơ chết người từ những trường học tạm bợ, tồn tại trên hạ tầng sai công năng.

Xe gắn máy được dựng san sát nhau trong diện tích quá chật chội của tòa nhà có hàng trăm học sinh – ảnh: Trần Duy

Hơn 600 người có 1 cầu thang bộ!

Theo ghi nhận của PV Thanh Niên, tòa nhà làm trường Mầm non Hoa Mai được xây dựng trước năm 1975, là xưởng sản xuất mì ăn liền. Sau năm 1975, nó tiếp tục được giao cho một công ty sản xuất mì ăn liền làm xưởng. Đến khoảng năm 2000, tòa nhà được thuê làm trường học nhưng không cải tạo gì nhiều, nên có rất nhiều sai phạm về PCCC.

Tòa nhà có 5 lầu, bãi giữ xe này nằm ở tầng trệt, còn phía trên là lầu 1 gồm 300 học sinh (HS) trường mầm non và 4 hộ dân đang sinh sống. Ở lầu 2, 3, 4 có 300 HS của trường THPT dân lập Thăng Long (114 – 116 Hải Thượng Lãn Ông)… Trong tòa nhà thường xuyên có hàng trăm người như vậy, nhưng chỉ có một cầu thang bộ lên xuống!

Hiện có rất nhiều trường mầm non tư nhân tự thuê nhà dân mở trường, trường học xây dựng từ trước đây đan xen giữa khu chung cư đông người, nằm ở hẻm sâu… gây khó khăn cho công tác PCCC

Trong vụ cháy vừa qua, lửa được xác định bắt nguồn từ bãi giữ xe ở tầng trệt tòa nhà. Theo ghi nhận, bãi giữ xe ở tầng trệt có diện tích khoảng 250m2 nhưng để cả trăm xe gắn máy, chưa kể cả trăm xe đạp và xe đạp điện. Do diện tích bãi giữ xe nhỏ nên chủ bãi đã tận dụng từng mét đất, dựng xe san sát nhau, khoảng cách giữa các dãy xe gắn máy chỉ đủ để dắt xe ra.

Chủ bãi giữ xe còn thiết kế thiết bị treo xe đạp lên cao nhằm “nâng tải”. Đáng lưu ý, gọi là bãi giữ xe chứ thật ra đó là căn phòng được bao bọc xung quanh bởi tường xi măng, tối om, kín mít và… hoàn toàn không có thiết bị PCCC cần thiết như đèn báo lối thoát hiểm, hệ thống chữa cháy vách tường, trang thiết bị chữa cháy dành cho xăng dầu (vì đây là nơi giữ xe gắn máy).

Do thiết kế kín như một cái hộp, nên khi xảy ra cháy, khói từ tầng trệt xông lên các tầng trên như… hun chuột. Nguy hiểm hơn, bãi giữ xe này án ngữ ngay chân cầu thang thoát hiểm. Vì vậy, lúc xảy ra cháy, cầu thang thoát hiểm này không sử dụng được vì khói bao trùm.

Sống chung với… hiểm họa?!

Điều đáng nói, Hoa Mai không phải là trường hợp cá biệt sử dụng hạ tầng không đúng công năng để làm trường học, vi phạm quy định PCCC. Theo tài liệu điều tra của Sở Cảnh sát PCCC TP.HCM, hiện nay có rất nhiều trường mầm non tư nhân tự thuê nhà dân mở trường, trường học xây dựng từ trước đây đan xen giữa khu chung cư đông người, nằm ở hẻm sâu… gây khó khăn cho công tác PCCC. Không ít trường được xây dựng gần cây xăng, chợ, cơ sở sản xuất và các trang thiết bị PCCC, lối thoát hiểm… không đảm bảo theo quy định PCCC hiện hành.

Sẽ đẩy mạnh việc kiểm tra Việc bảo đảm an toàn tuyệt đối cho HS là một tiêu chí thể hiện điều kiện cần và đủ trong hoạt động của mỗi cơ sở giáo dục. Tiêu chí này cũng được Bộ GD-ĐT quy định rõ ràng khi ban hành tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục đối với từng bậc học. Tuy vậy, bà Nguyễn Thị Kim Dung – Trưởng phòng Giáo dục mầm non Sở GD-ĐT TP.HCM, nhìn nhận: “Ở hệ thống các trường công lập, công tác PCCC dù sao cũng được quán triệt mạnh mẽ, nhưng lo lắng về nguy cơ tiềm ẩn chủ yếu lại nghiêng về các trường mầm non dân lập, tư thục, các nhóm trẻ gia đình vì trẻ còn quá nhỏ, đi lại khó khăn… Về cơ bản, cơ sở vật chất những trường này đều do chủ trường thuê mướn chứ rất ít trường xây mới có khuôn viên rộng rãi. Do vậy, nhiều khi thiết bị PCCC chỉ dừng lại ở việc trang bị bình xịt mà thôi”. Còn ông Nguyễn Tiến Đạt – Phó giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM, nói: “Sở đều chỉ đạo các trường phải đảm bảo an toàn về phòng chống cháy nổ và phải phối hợp thường xuyên với công an PCCC của địa phương về tập huấn… Trong thời gian tới chúng tôi sẽ phối hợp cùng cơ quan chức năng đẩy mạnh việc kiểm tra”. Bích Thanh

Bà Nguyễn Thị Kim Dung – Trưởng phòng Giáo dục mầm non Sở GD-ĐT TP.HCM, nhìn nhận: “Hiện nay, TP còn tồn tại khá nhiều trường mầm non có nhiều điểm lẻ và cơ sở vật chất đều tái sử dụng từ những căn nhà phố chật chội cao tầng. Những trường này chủ yếu tập trung ở Q.1, Q.5, Q.8, Q.Bình Thạnh… và hiện trạng nhà thông thường chỉ có một cầu thang. Vì vậy chỉ cần nhà dân bên cạnh có vấn đề gì, lập tức nhà trường cũng rất nguy hiểm và công tác thoát hiểm cho trẻ sẽ gặp khó khăn”.

Hiểm họa từ những ngôi trường như Hoa Mai, địa phương, cơ quan quản lý và cả cơ quan PCCC đều biết, nhưng thực tế nó vẫn tồn tại cho đến khi xảy ra sự cố và… thậm chí cả sau đó. Một lãnh đạo UBND P.10, Q.5, thừa nhận về hạ tầng trường Hoa Mai: “Bãi giữ xe, cầu thang thoát hiểm, cầu thang bộ thiếu… không đảm bảo an toàn PCCC. Do đây là cơ sở hạ tầng của một cơ sở sản xuất mì gói trước đây nên công năng không đúng với trường học. Chính quyền địa phương biết nơi này không đúng với quy định PCCC hiện hành và trường Mầm non Hoa Mai cũng từng kiến nghị cơ quan chức năng cấp phép để xây dựng mới hoặc cải tạo cho đúng với quy định PCCC hiện hành nhưng chưa được, do còn đang vướng tranh chấp giữa chủ và bên thuê”.

Tương tự, ông Triệu Tuấn – Trưởng phòng Giáo dục Q.8, cho biết: “Theo từng quý, bên PCCC đều xuống kiểm tra các đơn vị trường học trong quận. Từ đó, các trường phải xác định được nguy hiểm từ hiểm họa này mà đảm bảo công tác phòng chống cho trường mình, cho HS của mình. Tuy vậy, khó khăn nhất vẫn là vấn đề thoát hiểm do cơ sở vật chất khó khăn, trường nhiều điểm lẻ tận dụng từ nhà dân cũ chật chội, không thể cải tạo và lắp đặt thêm cầu thang thoát hiểm…”.

Khó khăn về cơ sở vật chất là một thực tiễn, nhưng việc để các trường học, nhất là trường mầm non, tồn tại ở hạ tầng không đảm bảo về PCCC là điều không thể chấp nhận. Bởi các cháu nhỏ chưa có ý thức tự vệ, điều gì sẽ xảy ra khi hàng trăm HS mầm non phải chờ người lớn cứu nạn lúc xảy ra sự cố? “May mắn là Phòng Cảnh sát PCCC Q.8 gần điểm cháy, cách khoảng 1,5 km, chỉ mất 3 – 4 phút là có mặt chữa cháy kịp thời, nếu không rất dễ xảy ra cháy lớn vì bãi giữ xe có rất nhiều xe gắn máy nên nguy cơ gây nổ cao. Lúc đó thiệt hại về người và tài sản sẽ khôn lường”, một cán bộ của Sở Cảnh sát PCCC nói về vụ cháy trường Mầm non Hoa Mai hôm 18.10.

Theo Thanh Niên