Hiểm họa m.a t.úy từ thuốc cảm cúm

Khi ra tay triệt phá các ổ sản xuất m.a t.úy “đá” ở một số địa phương, cơ quan công an đã thu giữ nhiều loại thuốc cảm cúm có chứa t.iền chất gây nghiện pseudoephedrine ( PSE).

Kẽ hở trong quản lý giúp sức cho các “trùm m.a t.úy” dễ dàng mua gom số lượng lớn các thuốc cảm cúm có PSE?

Thuốc Denausal – có chỉ định điều trị viêm mũi dị ứng và cảm cúm thông thường, do Công ty CP dược Vacopharm (Long An) sản xuất – bị thu gom về chiết tách lấy lại t.iền chất PSE để tổng hợp thành m.a t.úy “đá” – Ảnh cơ quan công an cung cấp

Năm tháng đầu năm 2012, lực lượng công an nhiều địa phương liên tục phá vỡ các ổ sản xuất m.a t.úy tổng hợp có tên Methamphetamine (còn gọi là m.a t.úy “đá”) và bắt giữ hàng chục đối tượng. iều đáng nói, “nguyên liệu” chính để sản xuất m.a t.úy “đá” lại là các thuốc trị viêm mũi dị ứng, cảm cúm thông thường.

Nhiều ổ sản xuất m.a t.úy

Ổ sản xuất m.a t.úy “đá” gần đây nhất do Công an Q.Thanh Xuân (Hà Nội) triệt phá vào ngày 13-5-2012 do Vũ ình Hải cầm đầu. Tại đây, Công an Q.Thanh Xuân đã thu giữ hơn 58g m.a t.úy “đá” vừa được các đối tượng sản xuất, 72g t.iền chất PSE, ba can nhựa, nhiều vỏ thuốc cảm cúm Glotifed (Công ty cổ phần dược phẩm Glomed sản xuất) được Hải tách lấy t.iền chất PSE có trong thuốc đem sản xuất m.a t.úy.

Trước đó ngày 10-5, tại huyện ức Hòa (Long An), cơ quan công an cũng bắt giữ bốn đối tượng sản xuất m.a t.úy “đá”, đều ngụ ở Q.Bình Tân (TP.HCM). Khi khám xét nơi sản xuất, cơ quan công an thu giữ rất nhiều bao bì, vỏ vỉ và thuốc viên Denausal (Công ty CP dược Vacopharm, Long An sản xuất) bị lột ra khỏi vỉ.

Hơn một tháng trước, ngày 30-3, Công an Nghệ An bắt quả tang Lê Thanh Hải (P.Quang Trung, TP Vinh) và đồng bọn đang sản xuất m.a t.úy “đá”. Cơ quan công an đã thu giữ 1,2kg m.a t.úy “đá”. Hải và đồng bọn chiết tách PSE có trong các thuốc Ameflu (Công ty CP dược phẩm OPV sản xuất), thuốc Tiffy (Công ty TNHH liên doanh Thai Nakorn sản xuất) để lấy nguyên liệu sản xuất m.a t.úy “đá”.

Năm 2011, lực lượng công an cũng phá vỡ hai ổ sản xuất m.a t.úy “đá” lớn ở Thanh Hóa và Thái Bình.

Cụ thể, điểm sản xuất m.a t.úy tổng hợp quy mô lớn tại xã Thọ Dân (huyện Triệu Sơn, Thanh Hóa) do vợ chồng Lê Sĩ Thiệu và Lê Thị Thanh cầm đầu bị cơ quan công an đ.ánh sập ngày 9-7-2011. Cơ quan công an đã thu giữ 40g thành phẩm dạng Methamphetamine, một số chai đựng bán thành phẩm Methamphetamine dạng kết tủa, hơn 90kg thuốc Tiffy đã được bóc rời, chín thùng thuốc Tiffy còn nguyên đai, một bảng công thức để chiết xuất tân dược thành m.a t.úy cùng nhiều dụng cụ phục vụ việc chưng cất m.a t.úy tổng hợp và nhiều loại hóa chất làm phụ gia trong quá trình sản xuất m.a t.úy tổng hợp.

Ngày 15-5-2011, Công an tỉnh Thái Bình phát hiện thu giữ 200 lít t.iền chất PSE do đối tượng Nguyễn ức Chơm chiết xuất từ hàng nghìn viên thuốc cảm cúm Tiffy để sản xuất m.a t.úy “đá”, thu giữ hơn 20 lít dung dịch Methamphetamine, các hóa chất và một số phương tiện dùng để sản xuất m.a t.úy “đá”.

Các loại thuốc Ameflu (Công ty dược phẩm OPV sản xuất), Tiffy (Công ty TNHH liên doanh Thai Nakorn sản xuất) từng được các đối tượng sử dụng để chiết tách chất pseudoephedrine (PSE) – nguyên liệu sản xuất
m.a t.úy “đá” – Ảnh: Thuận Thắng

Quản lý lỏng lẻo

Trong khi các đối tượng sản xuất m.a t.úy “đá” dễ dàng thu gom nhiều loại thuốc cảm cúm có chứa t.iền chất PSE để sản xuất m.a t.úy “đá” thì Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) – cơ quan được giao quyền quản lý việc nhập khẩu, mua bán t.iền chất cũng như quản lý các thuốc thành phẩm có chứa t.iền chất – lại cấp phép nhập khẩu, mua bán t.iền chất gia tăng bất thường cho một số công ty dược.

Một báo cáo đầu tháng 8-2011 của Cục Quản lý dược về công tác quản lý thuốc gây nghiện, hướng tâm thần, t.iền chất dùng làm thuốc cho thấy tính đến tháng 7-2011, cục này đã cấp 116 số đăng ký thuốc có chứa t.iền chất PSE cho 38 công ty trong nước.

Trong đó có 23 số đăng ký có quy cách đóng gói dạng chai, lọ từ 200-1.000 viên/chai. Cục Quản lý dược còn cấp 24 số đăng ký cho thuốc nước ngoài (chủ yếu là thuốc của các nước châu Á) có chứa PSE nhập khẩu vào VN. Cả năm 2010, Cục Quản lý dược duyệt dự trù cho các công ty nhập hơn 19,7 tấn t.iền chất PSE, nhưng chỉ trong sáu tháng đầu năm 2011 đã ký duyệt hơn 24 tấn!

Về việc sản xuất thuốc thành phẩm có chứa t.iền chất PSE, theo báo cáo nói trên, trong năm 2010 các công ty dược trong nước sản xuất gần 563 triệu viên và trên 1,2 triệu chai thuốc có t.iền chất này, chưa kể 25,6 triệu viên thuốc có t.iền chất PSE được nhập khẩu. Tuy nhiên chỉ sáu tháng đầu năm 2011, các công ty trong nước sản xuất hơn 481,1 triệu viên và 681.331 chai. Về thuốc ngoại cũng có 11,8 triệu viên và 30.000 chai thuốc các loại khác có t.iền chất PSE được nhập khẩu.

Một chuyên gia trong ngành dược phân tích: nếu cộng cả thuốc nội và thuốc ngoại có chứa PSE trong năm 2010 (chưa kể trên 1,2 triệu chai thuốc có chứa t.iền chất) chia cho đầu người dân VN (hơn 80 triệu) thì bình quân mỗi người – dù bệnh hay không bệnh – phải uống hơn 7 viên thuốc có t.iền chất PSE. Cũng theo cách tính này, chỉ sáu tháng đầu năm 2011, bình quân mỗi người dân VN phải uống hơn sáu viên.

Báo cáo của Cục Quản lý dược thống kê cho thấy những công ty sản xuất thuốc có chứa PSE nhiều là Công ty CP dược phẩm OPV: năm 2010 sản xuất 40,7 triệu viên, sáu tháng đầu năm 2011 sản xuất hơn 171 triệu viên, gấp hơn bốn lần so với cả năm trước. Công ty BV Pharma năm 2010 sản xuất hơn 10,7 triệu viên nhưng sáu tháng đầu năm 2011 số lượng sản xuất là hơn 67,2 triệu viên, gấp gần sáu lần. Công ty TNHH LD Thai Nakorn năm 2010 sản xuất hơn 108 triệu viên, sáu tháng đầu năm 2011 sản xuất gần 31 triệu viên…

Tại hội thảo “Tăng cường công tác kiểm soát t.iền chất trong tình hình mới” vừa qua ở TP Nha Trang do Tổng cục Cảnh sát phòng chống tội phạm (Bộ Công an) tổ chức, nhiều ý kiến cho biết gần đây tại VN xuất hiện loại m.a t.úy tổng hợp được chiết xuất từ các loại t.iền chất thiết yếu sử dụng trong lĩnh vực công nghiệp và y tế.

Năm 2011, lực lượng công an đã phát hiện, thu giữ hàng trăm nghìn viên m.a t.úy tổng hợp cùng nhiều tang vật liên quan. Các ngành chức năng mới chỉ kiểm soát được ở khâu nhập khẩu t.iền chất. Còn hoạt động mua bán tiếp theo của các đơn vị, cá nhân và đường đi cũng như mục đích sử dụng các loại t.iền chất vẫn chưa kiểm soát được.

Cần quản lý chặt thuốc có t.iền chất PSE

Theo PGS.TS Nguyễn Thị Ngọc Dung – chủ tịch Hội Tai mũi họng VN, giám đốc Bệnh viện Tai mũi họng TP.HCM, bệnh nhân bị mắc một trong các bệnh cảm cúm, sổ mũi, viêm mũi có thể dùng thuốc có chứa PSE. Tuy nhiên, do thuốc cảm cúm có chứa PSE là thuốc mua không cần đơn nên có thể bị sử dụng để tổng hợp thành Methamphetamin thay thế các loại t.huốc p.hiện, cần sa, h.eroin; lạm dụng để giảm cân…

ể ngăn chặn việc sử dụng sai mục đích, theo PGS Ngọc Dung, những cơ quan liên quan cần có biện pháp quản lý việc xuất nhập khẩu nguyên liệu PSE cũng như các khâu sản xuất, phân phối thuốc có hoạt chất trên. Nếu việc quản lý mua bán thuốc cảm cúm có PSE không tốt thì nguy cơ bị đối tượng xấu lợi dụng thu gom để sản xuất m.a t.úy tiếp tục xảy ra.

Hiện nay nhiều nước đã không còn sản xuất thuốc cảm cúm, viêm mũi, viêm xoang chứa t.iền chất PSE mà đã thay bằng Phenylephedrin có tác dụng điều trị tương tự.

Một giảng viên khoa dược của ại học Y dược TP.HCM nhận xét các quy định về quản lý thuốc này của Bộ Y tế chưa chặt chẽ, đối tượng xấu rất dễ dàng thu gom để chiết tách PSE có trong thuốc rồi tổng hợp thành m.a t.úy “đá”.

Tình trạng này đã ở mức báo động “đỏ” và Bộ Y tế cần rà soát lại toàn bộ quy trình quản lý, từ khâu cấp phép nhập khẩu t.iền chất PSE đến khâu sản xuất, kinh doanh thuốc thành phẩm. Bộ Y tế cũng cần cấm hẳn việc sử dụng PSE để sản xuất thuốc cảm cúm như nhiều nước đã làm.

Theo T.uổi Trẻ