“Hém ngùa” – món ăn dân dã của người Tày

Nông Mạnh Hùng20:11 15/12/2019

“ Hém ngùa” – mắm tép của người Tày ở Cao Bằng được làm từ những con tép sống trong môi trường tự nhiên và được trộn với rượu nếp ngọt tạo nên thứ mắm dân dã, đậm đà mà chất chứa hồn quê.

Món “hém ngùa” người Tày được làm từ những con tép sông, suối nên thịt chắc và thơm, vị ngon đậm đà.

Các nguyên liệu để làm “hém ngùa”, gồm: tép, muối, rượu nếp ngọt. Con tép sông, suối của Cao Bằng rất nhỏ, có màu xanh rêu nhạt, trong suốt. Tép riu sống hoàn toàn trong môi trường tự nhiên, chúng tự sinh sôi nảy nở, không ai nuôi thả. Những nơi nào có nhiều rong thì tép nhiều và ngon. Món “hém ngùa” của người Tày có thể làm quanh năm nhưng ngon nhất là vào mùa đông. Bởi vào mùa này, con tép đã già đến độ, thân tròn chắc, béo mập, màu xanh đậm hơn và yếu tố thời tiết mùa đông cũng tạo nên vị mắm ngon đậm đà hơn.

Tép để làm “hém” phải được nhặt, đãi thật sạch, để ráo không được lẫn cá hay ốc nhỏ. Sau đó, tép được giã chung với muối hạt, giã thật nhẹ để con tép giập ra mà không nát. Rượu nếp đợi đến khi thật ngọt thì cho muối vào vừa đủ độ mặn, cho tép đã ráo nước vào rượu nếp đã hãm muối, đảo đều bỏ vào chum, đậy kín lại, để gần bếp. Sau khoảng 3 – 4 tuần trở lên “hém” đã “chín” có mùi thơm đậm đà, nồng ấm. “Hém ngùa” nguyên chất màu đỏ ngả nâu tươi, sánh đặc. Vị “hém” đậm đà, thơm ngọt, không nặng mùi như mắm tôm, mắm cá.

Cách thức làm mắm tép các bước khá đơn giản là vậy nhưng không phải ai cũng làm được hũ mắm tép thật ngon. Bởi cũng nguyên liệu như nhau mà có hũ mắm màu không đẹp, kém thơm hay mặn gắt, thậm chí bị hư thối. “Hém ngùa” là món ăn chất chứa hồn quê của người Tày, bởi trong ký ức tuổi thơ món mắm tép thơm lừng trực tiếp rưới lên cơm nguội khi buổi chiều tan học về hay rưới lên bát cơm nóng trong bữa cơm mùa đông lạnh, trở thành món ăn dân dã không bao giờ có thể quên.

Ngoài cách rưới “hém ngùa” lên cơm ăn trực tiếp thì có rất nhiều cách ăn khác và đều tạo nên hương vị thơm ngon khi đi kèm với các món ăn khác như: thêm gia vị rồi đun nóng lên dùng làm nước chấm cho món thịt luộc, rau luộc; “hém ngùa” có thể chưng với thịt băm, chưng với đậu phụ, thịt ba chỉ rang khô…

Mỗi mùa đông về, người Tày ở Cao Bằng vẫn lặn lội bắt tép, chắt chiu cần mẫn làm nên thứ “hém ngùa” mặn mòi dân dã mà ngọt thơm đậm đà.

Theo Caobang

Đặc sản không thể bỏ qua khi tới Ninh Bình

Nếu có dịp về với cố đô, hãy thưởng thức tất cả đặc sản để bạn có một cuộc hành trình ấn tượng, trọn vẹn.

1. Cơm cháy ruốc

Đây là đặc sản nổi tiếng nhất, luôn luôn được nhắc tới đầu tiên của ẩm thực Ninh Bình. Cơm cháy là phần cơm dính thành tảng ở đáy nồi, sau khi được phơi thật khô dưới ánh nắng sẽ được chiên ngập trong chảo dầu. Khi ăn, bạn sẽ thấy được vị giòn và hương thơm của gạo, vị mặn của ruốc và vị ngậy của nước sốt kèm theo.

Cơm cháy được bày bán ở khắp mọi nẻo đường của vùng đất Ninh Bình. Bạn có thể mua trên các tuyến quốc lộ cho đến những khu du lịch nổi tiếng như chùa Bái Đính, Tam Cốc, Tràng An...

Video đang HOT

Cơm cháy ruốc nổi tiếng. Ảnh: Levinh1310.

2. Tái dê

Không chỉ dành cho những người thích nhậu, tái dê là món ăn đặc sản mà bất cứ ai được thưởng thức cũng sẽ nhớ mãi. Dê núi Ninh Bình săn chắc, ngọt thịt và có thể được chế biến thành nhiều món, nhưng nổi tiếng nhất vẫn là tái dê.

Thịt dê được chọn lựa kỹ càng, chần qua nước sôi rồi thái mỏng, trộn cùng lá chanh, rau thơm, sả ớt, vừng rang, nước cốt chanh. Khi ăn, chấm kèm nước tương cùng với lá mơ, lá sung, chuối xanh, khế chua sẽ cho bạn một cảm giác rất ngon miệng.

Đặc sản tái dê. Ảnh: Yencoii.

3. Mắm tép

Loại mắm này được làm từ loại tép riu còn tươi, trộn với thính gạo và muối, đổ nước đun sôi để nguội và ủ trong chum. Để có được một bát mắm tép thơm ngon chấm rau luộc hay thịt luộc, các bạn phải chờ ít nhất một tháng sau khi ủ.

Mắm tép ngon là mắm mặn vừa phải, màu nâu đỏ hấp dẫn và thơm mùi tép. Mắm tép Gia Viễn là mắm tép nổi tiếng nhất Ninh Bình, nên nếu có dịp ghé huyện Gia Viễn, bạn nhớ mua loại mắm tép này về thưởng thức.

Mắm tép có thể ăn cùng cơm. Ảnh: Thm16.

4. Xôi trứng kiến

Không phải chỉ những vùng núi cao phía Bắc mới có các món ăn được làm từ trứng kiến. Vùng núi đá vôi lởm chởm Nho Quan cũng là nơi cư ngụ của loài kiến nâu số lượng lớn, nên người dân đã dùng trứng non để chế biến ra món xôi trứng kiến rất đặc biệt.

Trứng kiến sau khi được rửa sạch, tẩm ướp gia vị rồi xào chín sẽ được ăn với xôi, kèm hành khô, hương vị rất độc đáo.

Xôi trứng kiến độc đáo. Ảnh: Geeemiii.

5. Rượu cần Nho Quan

Rượu cần Nho Quan là đặc sản của người dân tộc Mường, nấu từ gạo nếp rồi trộn đều với men ủ trong vại lớn, sau ít nhất 3 tháng mới đem ra dùng. Đồ uống này có vị cay ngọt, thơm nồng.

Rượu cần Nho Quan. Ảnh: Aprotravel.

6. Cá kho gáo

Gáo là tên một loại quả đặc trưng của vùng đất Ninh Bình, mọc rất nhiều ở ven chân đồi hoặc khe suối. Người ta dùng quả gáo để nấu canh chua hay kho cá và thịt. Quả gáo có vị chua, hơi ngọt mát, nên khi được kho với cá không những át hết được mùi tanh mà còn giúp thịt cá ngọt hơn, mềm hơn và thơm hơn.

Món cá kho gáo đặc biệt. Ảnh: Vubao.

7. Gỏi cá nhệch Kim Sơn

Ninh Bình có rất nhiều vùng có gỏi cá ngon, nhưng Kim Sơn là nơi sinh ra món gỏi cá nhệch ngon và nổi tiếng nhất.

Được chế biến rất cầu kỳ qua nhiều công đoạn, món ăn không còn mùi tanh, chỉ có vị ngọt của thịt xen lẫn vị thơm của thính nếp quyện với bát nước chấm cay nồng của ớt, sả, gừng và tiêu.

Gỏi cá nhệch Kim Sơn. Ảnh: Djmaianh.

8. Nem Yên Mạc

Nem Yên Mạc là nem nổi tiếng được tương truyền từ lâu đời nay. Nem Yên Mạc được chế biến công phu tỉ mỉ, sợi nem thái chỉ đều và nhỏ, màu đỏ hồng tươi được ướp với gia vị và lá ổi.

Khi ăn kèm thêm chút lá sung, cùng rau thơm và lá ổi cuộn lại, chấm với nước mắm chanh tỏi ớt thực sự rất tuyệt vời.

Nem Yên Mạc. Ảnh: Nhun.nhung.

9. Bún mọc

Nếu có cơ hội ghé nhà thờ Phát Diệm (huyện Kim Sơn), các bạn đừng quên thưởng thức món bún ngon miệng nóng hổi này. Nguyên liệu để nấu được một tô bún mọc nơi này cũng đơn giản, chỉ có mọc mộc nhĩ, thịt lợn, hành hoa, thêm chút sả và ớt tươi cho đậm đà. Nhưng sự khéo léo của người dân nơi đây đã cho ra đời món bún thơm ngon mà chỉ có ăn mới trực tiếp cảm nhận được.

Bún mọc nóng hổi. Ảnh: N.anh.ng.

Theo Zing

Cách làm mắm tép thơm ngon chuẩn miền Tây Mắm tép miền Tây là loại mắm tép có màu sắc, mùi vị rất đặc biệt. Tìm hiểu cách làm mắm tép thơm ngon chuẩn miền Tây để tự chế biến món ăn hấp dẫn này. Bạn thích ăn mắm tép nhưng lại sợ chất lượng từ những thực phẩm được chế biến sẵn. Bạn muốn tự tay làm mắm tép nhưng lại...