Hậu duệ nhà Gandhi và hy vọng khôi phục quyền lực

Hai người con cháu nhà Gandhi – Rahul Gandhi và Priyanka Gandhi – đang là trụ cột lãnh đạo đảng Quốc đại Ấn Độ.

Rahul là Chủ tịch đảng, còn Priyanka là Tổng thư ký đảng này tại khu vực Đông Uttar Pradesh.

Tuy chưa giành lại quyền lực sau cuộc bầu cử Quốc hội vừa qua, nhưng đảng Quốc đại đã giành nhiều lợi thế tại một số bang, nhen nhóm hy vọng sẽ khôi phục lại quyền lực trong thời gian không lâu nữa.

Priyanka – người ở ẩn

Trong nhiều năm, Priyanka Gandhi vẫn là một bí ẩn đối với công chúng Ấn Độ. Được coi là thành viên có sức lôi cuốn nhất của dòng họ Nehru-Gandhi, nhưng bà vẫn chọn cách ẩn mình, đóng vai trò hỗ trợ. Trong nhiều năm, bà đã phản đối lời kêu gọi lãnh đạo từ phía trước của chính đảng Quốc đại của bà, một số bộ phận trong số đó coi bà là “thủ tướng” vì tính cách chỉ huy của bà, thay vào đó bà chọn ưu tiên cuộc sống riêng tư với chồng và hai con.

Bà Priyanka Gandhi và mẹ, bà Sonia Gandhi.

Giờ đây, bà Priyanka, 52 tuổi, đã bắt đầu dấn thân vào chính trị. Đảng Quốc đại gần đây đã tuyên bố bà sẽ tham gia một cuộc bầu cử bổ sung tại Wayanad ở bang Kerala, một ghế an toàn mà Rahul để lại. Ủy ban Bầu cử Ấn Độ vẫn chưa công bố ngày bầu cử nhưng theo luật, cuộc bầu cử phải được tổ chức vào tháng 12.

Bà gần như chắc chắn sẽ giành chiến thắng. Điều này sẽ đưa cả ba thành viên trong gia đình vào quốc hội. Mặc dù quyết định ứng cử làm đại biểu quốc hội đánh dấu sự ra mắt của bà trong chính trường bầu cử, Priyanka đã hoạt động chính trị không thường xuyên kể từ cuối những năm 1990 khi và vận động cho mẹ mình. Năm 2018, đảng đã trao cho bà một vai trò chính thức là tổng thư ký của đảng ở phía đông bang Uttar Pradesh.

Nhưng chính vai trò năng nổ của bà trong cuộc tổng tuyển cử gần đây mới là điều mà mọi người chú ý. Bà nổi lên như một ngôi sao năng nổ và nhiệt huyết, bà đã thu hút được đám đông khổng lồ tại hơn 100 cuộc mít tinh mà bà phát biểu, và nhắm những lời chỉ trích gay gắt vào Thủ tướng Narendra Modi.

Các thành viên đảng Quốc đại ăn mừng sự thăng tiến sau bầu cử.

Tin tức về việc bà trở thành một nghị sĩ đã làm rung chuyển đảng Quốc đại. Một số người trong đảng coi bà sắc sảo về mặt chính trị hơn Rahul và có khả năng vực dậy một đảng đã suy yếu liên tục ngay cả trước khi ông Modi giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử năm 2014.

Asim Ali, một nhà nghiên cứu chính trị, tự hỏi Rahul và Priyanka sẽ cùng tồn tại như thế nào. Có thể có căng thẳng không? Có ganh đua không? Không có câu hỏi về hai trung tâm quyền lực đối địch vì anh em nhà Gandhi quá thân thiết với nhau, nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu Priyanka nổi bật hơn anh trai mình? Điều gì sẽ xảy ra nếu giới truyền thông dành nhiều sự chú ý cho cô hơn Rahul?

“Tôi nghĩ hai anh em sẽ chia sẻ vai trò của mình, với Priyanka tập trung vào việc củng cố tổ chức đảng trong khi Rahul chăm lo cho hệ tư tưởng. Ưu điểm lớn nhất của cô ấy là không có gánh nặng, không giống như Rahul, người đã trải qua nhiều thất bại”, ông Ali nói.

Sự gần gũi của họ bắt nguồn từ khi tuổi thơ bình dị của họ bị phá vỡ, đầu tiên là vụ ám sát bà nội, bà Indira Gandhi vào năm 1984, và sau đó là vụ ám sát người cha mà họ yêu quý, ông Rajiv Gandhi, vào năm 1991.

Không giống như anh trai mình, bà Priyanka đã từng để lộ cảm xúc của bà về thảm kịch này. Phát biểu trên kênh NDTV vào năm 2009, bà nói: “Tôi vô cùng tức giận không chỉ với những kẻ giết cha mình mà còn với cả thế giới”.

Trước đó, vào năm 2008, Priyanka đã đến nhà tù Vellore để gặp Nalini Sriharan, một trong những kẻ giết ông Rajiv Gandhi. Sriharan đã kể lại cuộc gặp gỡ đáng kinh ngạc này sau đó trong một cuốn sách, nói rằng Priyanka đã suy sụp. Bà giải thích với NDTV rằng việc gặp mặt Sriharan trực tiếp là “cách tôi hòa giải với bạo lực và mất mát mà tôi đã trải qua”.

Ông Rahul Gandhi.

Priyanka chưa bao giờ nói về việc Rahul bị ảnh hưởng như thế nào bởi mất mát này nhưng kể từ khi ông Rahul được tuyên bố là người thừa kế chính trị, Priyanka đã luôn ủng hộ anh trai mình trong cuộc đấu tranh lâu dài để trở thành một chính trị gia đáng tin cậy.

Khi kết quả bầu cử được công bố vào ngày 4/6/2024 và đảng Quốc đại hân hoan ăn mừng thành tích tốt hơn mong đợi (gần như tăng gấp đôi số ghế), bà Priyanka vẫn ở trong cánh gà, thậm chí không bước lên sân khấu khi ông Rahul phát biểu trước giới truyền thông. Bà để cho anh trai tận hưởng khoảnh khắc đó.

Trong khi các nhà bình luận hầu như đều ghi nhận sức hút và sự hấp dẫn của bà, một số người cũng nhận thấy bà không có khả năng chịu đựng những kẻ ngốc và những lời chỉ trích về tư cách của bà.

Nhà phân tích chính trị Desh Ratan Nigam cho biết Priyanka, người đã có thời gian rời xa chính trường, vẫn chưa thể hiện được sự nhất quán. “Liệu bà ấy có thể thành công trong việc thay đổi vận mệnh của đảng Quốc đại hay không phụ thuộc vào việc bà ấy có thể vực dậy được cơ sở của đảng hay không. Cá tính thôi là chưa đủ. Bà ấy phải nghiêm túc và nhất quán, không giống như anh trai bà ấy, người chỉ nói một điều rồi biến mất”, Nigam cho biết.

BJP cũng sẽ sẵn sàng nhắm vào người chồng doanh nhân giàu có của Priyanka, ông Robert Vadra, 55 tuổi, ngay khi có cơ hội. Các giao dịch kinh doanh của ông đã thu hút những cáo buộc trốn thuế và giao dịch đất đai bất hợp pháp.

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi.

Trên thực tế, trong các phòng khách ở Delhi, đây là nguồn tranh luận sôi nổi giữa giới tinh hoa về việc Priyanka nhìn thấy gì ở Vadra khi bà kết hôn với ông vào năm 1997 trong một cuộc hôn nhân mà họ coi là sự pha trộn.

Vì Vadra có một sở trường kỳ lạ là đưa ra những nhận xét thiếu sáng suốt, nên đảng Quốc đại, vốn biết rằng ông là mục tiêu ưa thích của BJP với tư cách là “con rể gian xảo”, hy vọng ông sẽ thận trọng hơn khi vợ ông sắp bắt đầu một chương mới với tư cách là một nghị sĩ.

Bình minh mới cho đảng Quốc đại Ấn Độ

Trong suốt thập kỷ nắm quyền, Thủ tướng Narendra Modi và đảng Bharatiya Janata (BJP) của ông đã bị cáo buộc sử dụng toàn bộ sức mạnh của nhà nước để chống lại các đối thủ chính trị, với các cơ quan quấy rối và bỏ tù các nhà lãnh đạo phe đối lập hoặc đe dọa họ.

Trong khi đó, đảng đối lập quốc gia duy nhất của Ấn Độ, đảng Quốc đại Ấn Độ, bị coi là thiếu tổ chức, yếu kém và thiếu sự lãnh đạo. Đảng này đã thất bại khi không nắm quyền và trong cuộc bầu cử gần đây nhất chỉ giành được 52 ghế so với 303 ghế mà đảng BJP giành được.

Nhưng vào tháng 6/2024, lần đầu tiên sau một thập kỷ, phe đối lập của Ấn Độ đã lộ rõ bản chất. Khi kết quả bầu cử được công bố vào hôm 4/6, các đảng đối lập – hơn 20 đảng trong số đó đã thành lập liên minh nhằm lật đổ ông Modi – đã vượt xa hầu hết các kỳ vọng và dự đoán của giới chuyên gia.

Liên minh thống nhất dưới tên viết tắt INDIA đã giành được 232 ghế, giành hơn 60 ghế từ BJP và ngăn đảng của ông Modi thành lập chính phủ đa số. “Chúng tôi đã chiến đấu như một khối thống nhất”, ông Rahul Gandhi, gương mặt nổi tiếng nhất của đảng Quốc đại, phát biểu tại một cuộc họp báo.

Chỉ vài tháng trước, triển vọng của khối INDIA như một lực lượng thống nhất có vẻ kém tươi sáng hơn nhiều. Đảng Quốc đại cùng với hơn hai chục đảng khu vực đã đồng ý liên minh, nhưng sau đó một số nhà lãnh đạo đối lập cấp cao đã đột ngột rời đi để gia nhập đảng của ông Modi, và ở nhiều tiểu bang, các đảng không thể đồng ý về các thỏa thuận chia sẻ ghế hoặc một tuyên ngôn bầu cử thống nhất.

Nhưng khi cuộc bầu cử diễn ra trong bảy tuần, khối INDIA bắt đầu khẳng định được vị thế của mình. Không giống như cuộc bầu cử năm 2019, phe đối lập đã giành lại thế cân bằng chính trị từ ông Modi bằng các cuộc thảo luận về tình trạng thất nghiệp, lạm phát và hệ thống đẳng cấp. Cuối cùng, khối INDIA đã tạo ra một vết lõm đáng kể trong phiếu bầu của đảng BJP ở hai trong số những tiểu bang có ý nghĩa chính trị nhất của Ấn Độ: Uttar Pradesh và Maharashtra.

Ở bang Uttar Pradesh, khối INDIA do đảng Samajwadi của Akhilesh Yadav lãnh đạo, hợp tác chặt chẽ với đảng Quốc đại do ông Rahul Gandhi lãnh đạo, đã chứng minh là công thức chiến thắng trước đảng BJP.

Là tiểu bang lớn nhất và quan trọng nhất về mặt chính trị của Ấn Độ với 80 ghế trong quốc hội, bang Uttar Pradesh đã là thành trì của đảng BJP trong một thập kỷ. Nhưng khi hai ông Yadav và Gandhi bắt đầu cùng nhau thúc đẩy một câu chuyện khai thác sự tức giận sâu sắc về tình trạng thất nghiệp kinh niên và nỗi sợ mất đi sự bảo vệ của đẳng cấp, họ đã giành được sự ủng hộ của nhiều cộng đồng ở Uttar Pradesh, đặc biệt là những người xuất thân từ đẳng cấp thấp hơn đã từng bỏ phiếu cho đảng BJP.

Những lời hứa ngăn đảng BJP viết lại hiến pháp tỏ ra đặc biệt hiệu quả đối với những người Dalit – đẳng cấp thấp nhất, trước đây được gọi là những người không thể đụng chạm – những người lo sợ mất đi sự bảo vệ của hiến pháp, và ông Rahul Gandhi đã nhiều lần rút ra một bản sao đã cũ trong các bài phát biểu vận động tranh cử của mình.

Tuy nhiên, đối với nhiều nhà quan sát, câu chuyện lớn nhất là sự đảo ngược vận may của đảng Quốc đại và sự nổi lên của ông Rahul Gandhi – sau một thập kỷ – với tư cách là một nhà lãnh đạo chính trị hợp pháp. Trước cuộc bầu cử, đảng này đã phải đối mặt với những câu hỏi hiện sinh về tương lai của mình và làn sóng bất ổn trong hàng ngũ, trong khi ông Rahul Gandhi được mô tả là một nhà lãnh đạo yếu đuối và miễn cưỡng.

Tuy nhiên, vào ngày 4/6, đảng Quốc đại đã gần như tăng gấp đôi số ghế trong quốc hội lên gần 100 và cố gắng tăng tỷ lệ phiếu bầu mặc dù tranh cử ít ghế hơn nhiều. Ông Rahul Gandhi đã giành chiến thắng áp đảo ở cả hai ghế mà ông tranh cử.

Các nhà phân tích cho biết gánh nặng hiện nằm ở ông Rahul Gandhi để tận dụng sự trỗi dậy này và cải tổ đảng đang yếu kém của mình. Sự lãnh đạo về mặt tư tưởng của ông đã đưa đảng này đi xa hơn về phía cánh tả so với các thế hệ trước, khi đảng này được coi là một đảng trung dung, thượng lưu.

Nhiều người tin rằng ông Rahul Gandhi cũng sẽ đảm nhận vai trò là người đứng đầu chính thức của liên minh INDIA. Công việc duy trì sự thống nhất sẽ rất khó khăn, và vẫn chưa rõ liên minh sẽ hình thành như thế nào; liệu nó sẽ đi kèm với một hình thức văn bản thống nhất hay chỉ đơn giản là sự kết hợp tạm thời vì lợi ích để chống lại ông Modi tại quốc hội?