Hành trình tìm sự thật của các thanh sát viên vũ khí hóa học
Các thanh sát viên vũ khí của Liên Hợp Quốc, hôm 25/9, trở lại Damascus sau khi Syria cam kết từ bỏ kho vũ khí hóa học của nước này.
Trong lần cuối cùng có mặt ở Syria trước đó, họ đã b.ị b.ắn và nhận được những lời dối trá. Vậy một thanh sát viên vũ khí khi làm việc ở Syria phải đối mặt với những gì?
Các thanh sát viên vũ khí hóa học chỉ có vài giờ để thu thập bằng chứng ở Syria.
Nếu tất cả diễn ra theo đúng kế hoạch thì thế giới sẽ được nghe rất nhiều thông tin về các thanh sát viên quốc tế ở Syria trong những ngày tới đây. Một nhóm của Liên Hợp Quốc đứng đầu bởi Ake Sellstrom trở lại Damascus nhưng họ sẽ thực hiện công việc của mình như thế nào?
Tháng trước, Ake Sellstrom và nhóm của ông gồm 20 thanh sát viên vũ khí đã điều đình được một lệnh ngừng b.ắn giữa các bên tham chiến ở Damascus và lên đường tới Mou’adamiya thuộc vùng ngoại ô Ghouta để kiểm tra các thông tin về vụ tấn công vũ khí hóa học. Nhưng ngay sau khi tiến vào Vùng Đất Không Người thì tiếng s.úng bắt đầu nổ.
“Chúng tôi gặp một số tay b.ắn tỉa từ các cửa sổ cửa sổ của những chiếc xe bọc thép gần như vỡ vụn”, ông kể lại. “Chúng tôi được bên an ninh làm việc cùng khuyến cáo rằng thực tế này xảy ra thường xuyên”.
Nhóm của Sellstrom đã chuyển sang một xe bọc thép khác và cuối cùng cũng đến được hiện trường để thu thập bằng chứng. Tình tiết này cho thấy một kiểu quyết tâm mà Tim Trevan, một cựu thanh sát viên vũ khí của Liên Hợp Quốc ở Iraq, khẳng định là một trong những yêu cầu của công việc. Ở Iraq thời Saddam Hussein, các quan chức đôi lúc nói với Trevan và các đồng nghiệp của ông những lời cực kỳ dối trá.
Một lần, nhóm thanh sát viên Liên Hợp Quốc ở Iraq phải cắm trại bên ngoài Bộ Nông nghiệp suốt 3 tuần trước khi họ được phép vào trong tòa nhà. Lúc đó, các tài liệu họ muốn chứng kiến đã bị ăn trộm, nhưng các thanh sát viên có thể nhìn thấy đồ đạc và các tủ hồ sơ bị di chuyển – khiến họ càng nghi ngờ thêm.
Nhưng quyết tâm không để bị lừa gạt và kiên trì đòi tiếp cận các địa điểm cần thiết mới chỉ là khởi đầu công việc.
Khi các thanh sát viên làm việc với một đất nước đang có chiến tranh, họ cần ở đội ngũ của mình rất nhiều kỹ năng, thậm chí có những kỹ năng không liên quan gì đến các vũ khí hủy diệt hàng loạt.
Trevan nhớ lại một danh sách dài các chuyên gia mà ông muốn có trong đội của mình – một kỹ sư dân dụng để kiểm tra liệu các tòa nhà mà ông tiến vào có an toàn về mặt cấu trúc hay không, một chuyên gia thiết bị nổ để kiểm tra bom mìn chưa nổ, và những người có thể chăm lo an ninh cá nhân cho ông. Chỉ khi an ninh được đảm bảo thì bạn mới có thể tìm hiểu được thực tế tại địa điểm thanh sát.
Video đang HOT
Nếu các thanh sát viên điều tra một hiện trường được cho là đã xảy ra một vụ tấn công bằng vũ khí hóa học, các mẫu cần phải được thu thập từ cơ thể người, đất và nguồn cung nước. Bằng chứng sau đó cần được ghi lại một cách kỹ càng và cất trữ để đảm bảo độ tin cậy.
Các chuyên gia y tế được yêu cầu phải ghi lại thông tin xác thực từ các bác sĩ địa phương đã chữa trị cho những người bị thương. Nắm được những tác động của hóa chất và cách thức chúng phát tác trong cơ thể người là yếu tố quyết định ở giai đoạn này.
Công việc thanh sát vũ khí hóa học tại Iraq năm 1991.
Khi một nhóm thanh sát điều tra một chương trình vũ khí hóa học tổng thể, cũng sẽ phải có một kỹ sư hóa chất và một nhà hóa học công nghiệp hiểu cách thức biến hóa chất thành vũ khí. Họ có thể phải xác định mục đích thực sự của một cơ sở công nghiệp – liệu cơ sở đó có được thiết kế để sản xuất số lượng lớn các hóa chất cho một chương trình vũ khí hay không. Sau đó, họ cần ai đó có thể xác định vũ khí được dùng để phóng các hóa chất là đạn pháo, rocket, đầu nổ tên lửa hay bom.
Nhưng đó chưa phải là tất cả. Ở Iraq, Trevan phải đối mặt với một trò mà ông gọi là “l.ừa đ.ảo và rút chạy”.
“Iraq đưa ra một tuyết bố mà chúng tôi không tin, vì vậy chúng tôi phải đưa ra được bằng chứng chứng minh họ sai, và sau đó họ bèn trao cho chúng tôi một câu chuyện mới”, ông kể.
Trong những tình huống như vậy, khi lòng tin bị mất đi, theo Trevan, các chuyên gia cần phải nghiên cứu những tài liệu có từ hàng chục năm trước. Điều này đòi hỏi thêm nhiều kỹ năng nữa. “Bạn cần những người là chuyên gia về tài liệu xuất khẩu, vì vậy bạn có thể tìm các công ty cung cấp và hỏi họ nước nào đã nhập khẩu”, ông cho biết.
Khi lần theo dấu vết giấy tờ, nó cũng giúp biết một tài liệu được cho là từ năm 1970 có thực sự đã 40 năm t.uổi rồi không, hay chỉ vừa mới được soạn hôm qua. Và đây là điểm mà các chuyên gia pháp lý có mặt.
Các nhà điều tra thường phải thực hiện nhiều cuộc phỏng vấn khác nhau, vì vậy một nhóm thanh sát cũng sẽ cần đến các phiên dịch viên đáng tin cậy làm việc cùng những người có kỹ năng về kỹ thuật xét hỏi và tâm lý ngôn ngữ cử chỉ.
Đối với Trevan, các chi tiết nhỏ có thể là mấu chốt dẫn tới sự thật. Ở Iraq, họ hỏi nhiều về ngày tháng, về đồng nghiệp và thậm chí cả màu sơn trên tường phòng thí nghiệm.
Khi tính đến ảnh hưởng của những hoạt động thanh sát lên bản thân và các đồng nghiệp của mình, Tim Trevan cho biết công việc của họ không gây chấn thương như của các quân nhân. Nhưng sau đó thì mỗi người một khác. “Nó làm thay đổi nhiều thứ. Có một cái giá về tâm lý”.
Ake Sellstrom nhất trí như vậy và lo lắng về tác động mà ông có thể gặp phải trong vai trò của một người chồng và một người cha. Nhưng ông nghĩ kết quả đạt được cũng đáng với những rủi ro gặp phải ở Syria lần trước. “Giờ đây chúng tôi có bằng chứng có thể trụ vững trước tòa án, bằng chứng rằng vũ khí hóa học đã được sử dụng ở Syria”.
Theo khampha
Học thuyết hiện thực mới của Obama là gì?
Việc Syria nhất trí công bố chi tiết các kho vũ khí hóa học của nước này và sau cùng là tiêu hủy chúng đã khiến cho bài phát biểu của Tổng thống Mỹ Barack Obama ở Đại hội đồng Liên Hợp Quốc năm nay dễ dàng hơn nhiều.
Thay vì phải giải thích tại sao bom Mỹ nã xuống các mục tiêu ở Damascus thì ông Obama lại được hưởng một bầu không khí thân thiện để nói về các nỗ lực ngoại giao đang được tiến hành nhằm giải quyết khủng hoảng Syria, đồng thời khuyến khích một nỗ lực tương tự nhằm tìm câu trả lời cho bài toán hạt nhân Iran.
Tổng thống Obama khi phát biểu tại Liên Hợp Quốc.
Ý thức được chỉ trích rằng, dưới quyền tổng chỉ huy của Obama, chính sách ngoại giao của Washington thỉnh thoảng lại chạy ngoằn ngoèo hết từ cuộc khủng hoảng này sang cuộc khủng hoảng khác mà không có một mạch chung, ông chủ Nhà Trắng đã nhiệt tình cung cấp lý do tổng thể cho các hành động của Mỹ. Ở một mức độ nào đó, ông đã thành công.
Vậy Học thuyết Obama là gì? Trên cơ sở những gì ông phát biểu, thì học thuyết ấy có vẻ là: Mỹ vẫn tiếp tục cống hiến cho các giá trị của tự do và dân chủ, nhưng ngày càng miễn cưỡng là một nước bá chủ toàn cầu. Để bảo vệ các lợi ích cốt lõi của mình, chẳng hạn như nguồn cung năng lượng giá rẻ và đ.ánh bại các nhóm k.hủng b.ố chống đối, Mỹ sẽ phải sử dụng mọi sức mạnh sẵn có, trong đó có hành động quân sự. Nhưng nói chung, Mỹ nghiêng mạnh về việc tìm kiếm một giải pháp ngoại giao.
Tại một hội nghị mà các bài phát biểu được giới hạn trong vòng 50 phút, Tổng thống Obama đã diễn thuyết trong khoảng 40 phút, chen thông điệp trọng tâm của ông vào các bài học lịch sử về Liên Hợp Quốc một sự bảo vệ chủ nghĩa biệt lệ Mỹ, và nâng cao những ngôn từ về Nelson Mandela. Nhưng sau tất cả, đó vẫn là một bài phát biểu rõ ràng và quan trọng.
Vào tháng 9/2009, trong lần xuất hiện đầu tiên trước Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, Obama cam kết "hành động mạnh dạn và mang tính tập thể nhân danh công lý và sự thịnh vượng cả ở trong và ngoài nước". Trong số những sáng kiến táo bạo mà Tổng thống Mỹ đề cập trong bài phát biểu khi đó gồm có: chấm dứt chiến tranh ở Iraq, loại bỏ vũ khí hạt nhân trên thế giới, đóng cửa nhà tù Vịnh Guantanamo, giải quyết tình trạng ấm nóng toàn cầu và tái gắn kết với Liên Hợp Quốc.
Bốn năm sau đó, Guantanamo vẫn mở cửa, các cuộc đàm phán hạt nhân sa lầy, và sự tham gia của Mỹ trong nỗ lực toàn cầu nhằm giải quyết tình trạng thay đổi khí hậu dường như vẫn xa lắc.
Trong khi đó, các vấn đề khác - đặc biệt là hậu quả bạo lực của Mùa Xuân Ảrập - trở nên nổi cộm, làm dấy lên dư luận rộng khắp về một sự suy giảm sức mạnh của nước Mỹ. Sau đó thì đến vụ tấn công vũ khí hóa học ở Syria, và Tổng thống Obâm nói ông đã quyết định thực hiện một hành động quân sự, nhưng đã lùi lại và nắm bắt giải pháp ngoại giao do Nga khởi xướng.
Đã đến lúc Obama đặt ra một số điểm. Ông đã làm điều đó khi phân biệt giữa "các lợi ích cốt lõi" của Mỹ và các giá trị chính trị mà nước này đang cố giữ gìn.
Về Trung Đông và Bắc Phi, Obama liệt kê ra 4 vấn đề trước tiên: bảo vệ các đồng minh của Mỹ trước sự xâm lược bên ngoài; đảm bảo dòng chảy tự do của năng lượng, đặc biệt là dầu lửa; t.iêu d.iệt các mạng lưới k.hủng b.ố đe dọa người Mỹ; và ngăn chặn sự phát triển - sử dụng vũ khí hủy diệt hàng loạt.
Trong nỗ lực bảo vệ các lợi ích cốt lõi này, Obama nói: "Mỹ sẵn sàng sử dụng mọi yếu tố sức mạnh của mình, bao gồm sức mạnh quân sự". Nếu như điều này có vẻ giống như chủ nghĩa thực dụng đã lỗi thời thì Obama không đi quá xa để xua tan ấn tượng đó.
Nguyên tắc phân loại của Obama cũng được thiết kế một cách rõ ràng để biện hộ cho hành động quân sự của Mỹ ở Syria và Iran. Nhưng ngay cả ở trong các vấn đề này, ông cũng hăm hở chỉ ra rằng ngoại giao vẫn là một lựa chọn mà Mỹ ưa thích.
Về Syria, ông nhắc tới việc chính quyền Assad thừa nhận về các kho vũ khí hóa học, vốn là bước đầu tiên trong kế hoạch của Tổng thống Nga Vladimir Putin, gắn kế hoạch này với lời kêu gọi về "một nghị quyết mạnh mẽ của Hội đồng Bảo an để xác minh chính quyền Assad giữ đúng các cam kết".
Quay sang các cuộc hòa đàm vốn đã bị trì hoãn suốt một năm qua, ông nhắc lại lập trường của mình rằng ông Assad phải ra đi. "Khái niệm Syria có thể trở lại nguyên trạng trước chiến tranh là một sự tưởng tượng", Obama bình luận song nói thêm rằng các kẻ thù của Assad cũng cần phải chấp nhận rằng "người Syria không đủ sức chịu đựng một sự sụp đổ của các thể chế nhà nước, và rằng một sự dàn xếp chính trị là không thể đạt được nếu không giải quyết được nỗi lo sợ của người Alawite và các cộng đồng thiểu số khác".
Giây phút cuốn hút nhất trong bài phát biểu là quả quyết của Obama rằng ông đang phấn chấn trước những tuyên bố ôn hòa mới đây của Tổng thống Hassan Rouhani, và rằng ông quyết tâm cho ngoại giao một cơ hội để giải quyết bài toán hạt nhân. Cũng quan trọng không kém là sự thừa nhận của Obama rằng người Iran có một số bất bình chính đáng về sự can thiệp của Washington ở nước Cộng hòa Hồi giáo, trong đó "vai trò của Mỹ trong việc lật đổ chính phủ Iran thời Chiến tranh Lạnh".
Nhắc đến việc người Iran vây bắt các con tin Mỹ và dọa phá hủy Israel, Obama nhấn mạnh thêm: "Tôi không tin lịch sử gian khó này có thể được vượt qua chỉ trong một đêm - sự nghi ngờ là quá sâu sắc. Nhưng tôi thực sự tin nếu chúng ta có thể giải quyết vấn đề chương trình hạt nhân Iran, thì điều đó có thể đóng vai trò như một bước quan trọng trên con đường dài hướng tới một mối quan hệ khác biệt - một mối quan hệ dựa trên các lợi ích chung và sự tôn trọng lẫn nhau".
Phe tân bảo thủ và người Israel có thể coi đây là một ý nghĩ huyễn hoặc và mơ tưởng. Nhưng Obama - đã lùi xa khỏi vách núi Syria - dường như quyết tâm làm sống lại câu châm ngôn của Churchill: "Đấu tranh ôn hòa luôn tốt hơn là gây chiến" và tại sao không?
Nếu ông thực hiện được những cam kết với Syria về vũ khí hóa học và với Iran về chương trình hạt nhân thì Obama sẽ đạt được nhiều thành công lớn. Bên cạnh đó, như ông đã nhắc nhở người nghe, rằng sau một thập niên các cuộc chiến ở nước ngoài thì có rất ít người bên trong nước Mỹ muốn hành động quân sự.
Khái niệm đế quốc Mỹ có thể là một sự tuyên truyền hữu ích nhưng nó không được xác định bởi chính sách hiện tại hay công luận thời nay ở nước này. Thêm vào đó, như những bàn luận gần đây ở Mỹ về Syria cho thấy, mối nguy hiểm đối với thế giới không phải là một nước Mỹ năng nổ lao vào vấn đề của các nước khác, hay tự đảm đương mọi vấn đề trong khu vực. Mà nguy hiểm của thế giới là nước Mỹ - sau một thập niên chiến tranh, đang phải đau đầu với các vấn đề trong nước, và biết rõ sự thù địch về ràng buộc của Mỹ trong khu vực đang tăng cao khắp thế giới Hồi giáo - có thể lùi xa, tạo ra một khoảng trống lãnh đạo mà không một nước nào sẵn sàng lấp đầy.
Theo khampha
Nga, Syria “tấn công” phương Tây Cả Nga và Syria hồi cuối tuần vừa rồi đều lên tiếng chỉ trích các cường quốc phương Tây về nỗ lực của những nước này trong việc tìm kiếm một nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, trong đó mở đường cho một chiến dịch can thiệp quân sự vào Syria. Tổng thống Assad (bên trái) và Ngoại trưởng...
