Hàng giả len lỏi, người tiêu dùng “bó tay”

Không ít ý kiến cho rằng nạn hàng giả là thực phẩm, thuốc chữa bệnh đang khá phổ biến trên thị trường là do công tác xử lý không hiệu quả và chưa đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng ngừa tội phạm. Thậm chí, ngay cả khi xử lý bằng hình sự thì tính trừng phạt và răn đe cũng không thật sự được coi trọng, do việc áp dụng các tình tiết định khung và hình phạt đối với những người phạm tội thường không tương xứng với tính chất, mức độ tội phạm.

Lực lượng công an triệt phá một vụ hàng giả là thực phẩm

Tác hại khôn lường

Cuối tháng 4 vừa qua, TAND TP Hà Nội đã quyết định tuyên phạt Hoàng Thị Hồng Liên (SN 1982, ở thị trấn Hưng Nguyên, huyện Hưng Nguyên, Nghệ An) 36 tháng tù về tội “Buôn bán hàng giả là thực phẩm”. 2 bị cáo trong vụ án cũng lần lượt bị tuyên phạt từ 20-24 tháng tù. Trước đó, đầu năm 2015, lực lượng chống hàng giả của CATP Hà Nội phối hợp với một số đơn vị liên quan kiểm tra, phát hiện một xe ôtô tải chở 6 thùng carton chứa 170 hộp thực phẩm chức năng (TPCN) giả là sữa ong chúa của những thương hiệu như Royal Jelly Costar, Collagen.

Mở rộng vụ án, CQĐT đồng loạt khám xét khẩn cấp 6 kho chứa hàng của Liên ở tỉnh Bắc Ninh và thu giữ một số lượng lớn TPCN giả các loại gồm: sữa ong chúa Royal Jelly Costar, nhau thai cừu Placentra Essence, Glucosamin, Collagen A, E, C cùng nhiều máy móc, nguyên liệu sản xuất hàng giả.

Trong số hàng hóa bị thu giữ, có tới gần 10.000 hộp TPCN giả là sữa ong chúa đã được đóng gói giống hệt hàng thật của một doanh nghiệp chuyên độc quyền phân phối loại sản phẩm này tại Việt Nam. Bị xét xử, bị cáo Liên khai nhận kinh doanh TPCN từ cuối năm 2013, sau đó, nhập khẩu các nguyên liệu không rõ nguồn gốc từ Trung Quốc về đóng gói thành các hộp TPCN bán ra thị trường với những thương hiệu nêu trên.

Tai hại hơn, Nguyễn Anh Văn (SN 1982, trú ở xã Hạ Long, huyện Vân Đồn, Quảng Ninh) – Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và đầu tư LV France cùng đồng bọn còn sản xuất, buôn bán cả thuốc chữa bệnh giả là thuốc điều trị, dự phòng tai biến mạch máu não và thuốc bổ sung kẽm (Lumbrotine, Zine-Kid). Chỉ trong thời gian ngắn (từ tháng 7 đến tháng 11-2014), Văn và đồng bọn đã “chế” ra 5.000 hộp thuốc Zine-Kid cùng 700 lọ thuốc Lumbrotine tung vào thị trường.

Để không bị phát giác, Văn liên tục thay đổi địa điểm sản xuất thuốc chữa bệnh giả. Bị đưa ra tòa xét xử, Văn khai nhận để cho ra đời 2 loại sản phẩm thuốc chữa bệnh giả nêu trên, đối tượng tìm mua TPCN, hạt cốm kẽm và hàng chục nghìn viên nang trơn. Để hoàn thiện hàng giả, đối tượng đặt in bao bì, vỏ hộp giấy, hướng dẫn sử dụng thuốc, túi nilon nhỏ và tem dán giả thuốc thật.

Hai đối tượng sản xuất thuốc giả bị đưa ra tòa xét xử

Luật nghiêm khắc nhưng khó chứng minh

Không ít ý kiến cho rằng nạn hàng giả là thực phẩm, thuốc chữa bệnh đang khá phổ biến trên thị trường là do công tác xử lý không hiệu quả và chưa đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng ngừa tội phạm. Đơn cử, mặc dù sản xuất, buôn hàng giả là TPCN với số lượng lên tới hàng chục nghìn hộp nhưng Hoàng Thị Hồng Liên chỉ bị xử phạt 3 năm tù giam. Còn 2 bị cáo phạm tội với vai trò giúp sức tích cực cho Liên cũng chỉ phải nhận từ 20 tháng tù đến 24 tháng tù.

Ở vụ án Nguyễn Anh Văn cùng đồng bọn, mức án cao nhất áp dụng với bị cáo cầm đầu, khởi xướng và giữ cả vai trò thực hành tội phạm cũng chỉ 36 tháng tù. Cá biệt, có bị cáo cùng vụ án chỉ bị áp dụng 18 tháng tù và được án treo. Trong khi ấy, kết quả điều tra cho thấy ổ nhóm của Văn đã cho “ra lò” hàng nghìn hộp thuốc chữa bệnh giả.

Nhìn nhận về tội phạm sản xuất, buôn bán hàng giả, luật sư Giang Hồng Thanh – Trưởng VPLS Giang Thanh (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho biết, theo quy định tại Điều 157 của BLHS hiện nay: “Người nào sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh, thì bị phạt tù từ 2-7 năm”.

Điều đó có nghĩa chỉ cần có hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh hoặc thuốc phòng bệnh là đã bị phạt tù thấp nhất 2 năm và cao nhất là 7 năm. Còn nếu tội phạm có tính tổ chức, chuyên nghiệp hoặc gây hậu quả nghiêm trọng… thì mức phạt tù có thể lên đến 12 năm và thấp nhất là 5 năm. Và theo khoản 4 của điều luật thì hình phạt là 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình.

Cũng theo luật sư Giang Thanh, với quy định của pháp luật nêu trên thì rõ ràng chế tài đối với loại tội phạm sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm, thuốc chữa bệnh là rất nghiêm khắc. Tuy nhiên, loại tội phạm này hiện vẫn có chiều hướng gia tăng, gây tâm lý lo lắng, hoang mang đối với người dân. Sở dĩ như vậy là có nhiều nguyên nhân, trong đó chủ yếu là do lợi nhuận cao nên các đối tượng bất chấp hậu quả đối với xã hội.

Bên cạnh đó, việc áp dụng các tình tiết định khung và hình phạt đối với những người phạm tội thường không tương xứng với tính chất, mức độ tội phạm. Vì thực tiễn các vụ án được đưa ra xử lý gần đây phần lớn chỉ bị áp dụng theo khoản 1, Điều 157-BLHS (mức khởi điểm), trong khi khối lượng, giá trị hàng hóa giả lại khá lớn. Đặc biệt, theo pháp luật hình sự thì phải chứng minh được hậu quả nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng thì mới có căn cứ truy tố, xét xử và áp dụng hình phạt nghiêm khắc. Trong khi ấy, đa phần thực phẩm, thuốc chữa bệnh giả lại không gây ra hậu quả một cách tức thì về mặt sức khỏe. Tác hại mà nó gây ra thường âm ỉ, kéo dài và khôn lường.

Một thẩm phán TAND TP Hà Nội chia sẻ, việc truy tố và xét xử các vụ án hàng giả là thực phẩm, thuốc chữa bệnh gần đây chủ yếu mới chỉ đánh giá được hậu quả phần nào về mặt kinh tế (giá trị hàng hóa bị làm giả và thu lời bất chính). Còn về sức khỏe con người cũng như những thiệt hại kinh tế của người tiêu dùng thì rất khó “cân đong đo đếm”. Do đó, các HĐXX và tòa án rất khó áp dụng một mức án thật nghiêm khắc đối với những người phạm tội. Bởi như thế sẽ không bảo đảm được các nguyên tắc xét xử.

Trung tá Phạm Giang Sơn (Phòng Cảnh sát Môi trường – CATP Hà Nội): Chế tài xử lý hình sự những trường hợp buôn bán hàng giả, trong đó có thuốc chữa bệnh, lương thực, thực phẩm là khá nghiêm khắc. Bởi về mặt hình thức, khi cơ quan chức năng phát hiện một mặt hàng nào đó là hàng giả thì đã bị khởi tố hình sự. Tuy nhiên, đối với một số mặt hàng thực phẩm thông thường như: thịt trâu giả thịt bò hay thịt lợn nái giả thịt bò thì đây chỉ là hành vi lừa dối người tiêu dùng. Khi phát hiện ra cũng chỉ xử lý về mặt hành chính, vì truy cứu hình sự thì phải căn cứ vào rất nhiều yếu tố. Đơn cử, nếu là hàng giả thì phải xem xét tới yếu tố giả tem mác, thương hiệu… Trong khi đó, loại hàng hóa bị sản xuất, buôn bán giả phải được đăng ký bản quyền, chất lượng, sở hữu trí tuệ.

Theo An Ninh Thủ Đô