Hamas lựa chọn cơ cấu mới cho giới chóp bu

Trong những tháng gần đây, cơ cấu lãnh đạo của phong trào Hamas đột ngột biến động do vụ ám sát hai thủ lĩnh cuối cùng là Ismail Haniyeh và Yahya Sinwar.

Các tay súng Hamas. Ảnh: IRNA/TTXVN

Sau những tổn thất nhân sự to lớn, Hamas không bổ nhiệm người kế nhiệm ngay lập tức. Thay vào đó, một ủy ban gồm năm thành viên tại Doha ( Qatar) được cho đã tiếp quản trách nhiệm lãnh đạo phong trào này. Văn phòng của Hamas được thiết lập tại thủ đô Qatar từ năm 2012. Quốc gia Vùng Vịnh giàu có này cũng đóng vai trò then chốt trong các cuộc đàm phán gián tiếp kể từ ngày 7/10/2023 khi xung đột Israel-Hamas bùng phát.

Theo hãng thông tấn AFP (Pháp), ủy ban này được thành lập vào tháng 8 sau vụ ám sát ông Haniyeh ở Tehran. Khi đó, thủ lĩnh Sinwar vẫn ẩn náu ở Gaza, khiến việc liên lạc trở nên khó khăn, đòi hỏi phải có một giải pháp thay thế.

Đến ngày 17/10, tin tức về việc thủ lĩnh Hamas Sinwar tử vong trước đó một ngày bắt đầu lan truyền. Ngày 18/10, Hamas chính thức xác nhận về cái chết của thủ lĩnh Sinwar. Tờ Times of Israel cho biết, ở thời điểm này, ủy ban 5 thành viên liền tham gia tiếp quản nhiệm vụ lãnh đạo Hamas.

Cấu trúc lãnh đạo tập thể có thể là một chiến lược phòng thủ cho Hamas, bởi việc có 5 người đứng đầu sẽ giảm nguy cơ hơn viễn cảnh một thủ lĩnh duy nhất ngay lập tức nằm trong tầm ngắm của Israel.

Tuy nhiên, chuyên gia về Hamas Guy Aviad phân tích với tờ Times of Israel rằng cấu trúc lãnh đạo tập thể này không nhất thiết nhằm đề phòng nguy cơ trở thành “rắn mất đầu” bởi nếu muốn, Israel hoàn có thể loại bỏ nhiều mục tiêu. Theo ông, điều khiến ủy ban 5 người này ít đối mặt với rủi ro là do nhiều khả năng Israel sẽ không tiến hành các cuộc ám sát trên đất Qatar hoặc Thổ Nhĩ Kỳ.

Hamas dường như muốn giới thiệu cho người Palestine một ủy ban lãnh đạo bao gồm đại diện của cả Gaza và Bờ Tây, cả các nhân vật chính trị và tôn giáo, khi họ chuẩn bị cho giai đoạn khủng hoảng sâu sắc trong tương lai. Năm thành viên của ủy ban này bao gồm ông Khalil al-Hayya – trước đây là cấp phó của thủ lĩnh Sinwar; ông Khaled Mashaal đứng đầu văn phòng Hamas ở nước ngoài; ông Zaher Jabarin phụ trách Bờ Tây của Hamas từ tháng 1; ông Muhammad Ismail Darwish đứng đầu Hội đồng Shura của Hamas – cơ quan cố vấn tôn giáo gồm khoảng 50 giáo sĩ; và thành viên cuối cùng vẫn chưa rõ danh tính.

Cấu trúc lãnh đạo tập thể này có thể được duy trì cho đến khi Hamas tổ chức bầu cử chọn thủ lĩnh mới vào tháng 3 năm sau. Cũng có suy đoán rằng Hamas có thể đã bí mật bổ nhiệm thủ lĩnh mới nhưng đang che giấu danh tính của nhân vật này. Một nguồn tin của Hamas vào tháng 10 nói với đài BBC (Anh) rằng phong trào này có khả năng sẽ giữ bí mật danh tính của thủ lĩnh mới vì lý do an ninh.

Hiện vẫn chưa thể xác định được khả năng tác động của ủy ban 5 người đến hoạt động của Hamas ở Gaza. Việc Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) giám sát chặt chẽ các kênh liên lạc gây khó khăn cho sự phối hợp của Hamas, khiến nhóm này phải dựa vào công nghệ mã hóa hoặc điện thoại vệ tinh khó kiếm.

Bất chấp những khó khăn trong liên lạc, có vẻ như hiện tại ủy ban 5 thành viên vẫn chưa ban hành bất kỳ thay đổi lớn nào trong chiến lược của Hamas, cả về mặt quân sự và đàm phán về thỏa thuận ngừng bắn.

Hamas đã nhiều lần khẳng định mọi vấn đề liên quan đến cuộc xung đột cần được giải quyết một cách toàn diện, bao gồm việc Israel rút quân, trao đổi tù nhân, và nối lại hoạt động viện trợ nhân đạo. Hamas lo ngại nếu những vấn đề này được giải quyết một cách riêng rẽ, Israel có thể sẽ nối lại tấn công Gaza sau khi đảm bảo các con tin Israel được phóng thích. Cho đến nay Israel vẫn bác bỏ mọi vai trò của Hamas ở Dải Gaza hậu xung đột, cũng như không tin tưởng Chính quyền Palestine (PA) điều hành vùng lãnh thổ này.