Hai chuyến thăm Cuba của lãnh đạo cấp cao Trung Quốc trong một tháng

Hai lãnh đạo cao cấp của Trung Quốc có hai chuyến công du riêng rẽ tới Cuba trong vòng một tháng, vào thời điểm Havana đang bình thường hóa quan hệ với Mỹ.

Chủ tịch Tập Cận Bình và Chủ tịch Raul Castro trong cuộc gặp năm 2014. Ảnh: Reuters

Sau khi tham dự Đối thoại Kinh tế và Chiến lược Mỹ-Trung tại Washington, Phó thủ tướng Trung Quốc Uông Dương đã bay sang Cuba. Tháng 9 tới sẽ là mốc kỷ niệm 55 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Trung Quốc – Cuba và Bắc Kinh mong muốn dịp kỷ niệm này sẽ không trôi qua một cách lặng lẽ.

Trung Quốc và Cuba đã thiết lập quan hệ ngoại giao từ năm 1960 và theo Trung Quốc hai nước “có mối quan hệ đặc biệt trong Chiến tranh Lạnh”. Hai nước bắt đầu tăng cường trao đổi quan hệ, đặc biệt là các chuyến thăm cấp cao từ những năm 1990. Chủ tịch Trung Quốc Giang Trạch Dân thăm chính thức Cuba vào những năm 1993 và 2001. Người kế nhiệm của ông là ông Hồ Cẩm Đào cũng tới Cuba năm 2004.

Fidel Castro, với cương vị là chủ tịch Cuba từ năm 1976 đến 2008 và thủ tướng từ năm 1959 đến 1976, đã thăm Trung Quốc vào năm 1995 và 2003. Ông Raul Castro, sau khi kế nhiệm anh trai, cũng có chuyến thăm Trung Quốc năm 2012. Chủ tịch nước Trung Quốc hiện tại là Tập Cận Bình công du Cuba tháng 7/2014 trong chuỗi chuyến đi tới các nước Mỹ Latinh.

Theo Tân Hoa Xã, trong thời gian ở Havana, ông Uông Dương đã nhấn mạnh tới Hiệp định “tăng cường thực hiện hợp tác song phương” giữa hai nước do Chủ tịch Tập Cận Bình và Chủ tịch Raul Castro ký kết. Ông Uông cũng kêu gọi tăng cường hơn nữa đối với “hợp tác xây dựng hạ tần cơ sở, công nghệ sinh học, nông nghiệp và tái tạo năng lượng”.

Ông Uông và người đồng nhiệm, Ricardo Cabrisas, Phó chủ tịch Hội đồng Bộ Trưởng Cuba đã ký kết một hiệp định mới về hợp tác kinh tế và kỹ thuật. Thứ trưởng Bộ Ngoại thương và Đầu tư của Cuba cho rằng hiệp định này “tái khẳng định việc Trung Quốc là một trong những đối tác chiến lược của Cuba trong việc thực hiện các kế hoạch phát triển quốc gia giai đoạn 2016-2020″.

Theo Bộ Ngoại giao Trung Quốc, tổng thương mại song phương giữa Trung Quốc và Cuba là 1,3 tỉ đô la năm 2014, trong đó hơn 1 tỷ đô la là hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc sang Cuba, chủ yếu là hàng cơ khí tiêu dùng như tủ lạnh, xe buýt và xe bán tải.

Trung Quốc và Cuba cũng đã có những bước tiến trong hợp tác quân sự. Tướng Phạm Trường Long, Phó chủ tịch Quân ủy Trung ương và là quan chức quân đội có hàm cấp cao nhất cũng có chuyến thăm Cuba trong tháng 6 này.

Giống như ông Uông Dương, ông Phạm Trường Long tới Cuba sau khi đến Mỹ. Ông Phạm đã có cuộc gặp với ông Fidel Castro và Chủ tịch Raul Castro, người đã nói với ông trong cuộc gặp rằng “Trung Quốc là người bạn bền vững và đáng tin cậy của Cuba”. Ông Phạm cũng hội đàm cùng tướng Leopoldo Cintra Frias, Bộ trưởng quốc phòng Cuba và hai bên cam kết sẽ tăng cường hợp tác quân sự giữa quân đội hai nước.

Cuba mong đợi sự giúp đỡ từ phía Trung Quốc đối với vấn đề trang thiết bị quân sự, với kỹ thuật phần lớn từ thời Liên Xô cũ. Tháng 5 vừa qua, các nhà chức trách Colombia đã cáo buộc một tàu của Trung Quốc chuyên chở vũ khí trái phép tới Cuba. Tuy nhiên, Bộ ngoại giao Trung Quốc khẳng định việc này là “hoạt động hợp tác thương mại quân sự hoàn toàn bình thường”.

Trong chuyến thăm, ông Phạm Trường Long đã tới đặt vòng hoa tại đài tưởng niệm một tướng đã hy sinh trong cuộc chiến tranh chống Tây Ban Nha, giành độc lập của Cuba. Theo cây bút Shannon Tiezzi của Diplomat, mục tiêu của ông Phạm nhắm đến qua hành động này chính là Mỹ. Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Cuba Alvaro Lopez Miera đã cho biết với ông Phạm sau lễ đặt vòng hoa rằng, Tướng Antonio Maceo từng nói “nếu người Mỹ cố tình xâm lược chúng ta thì ông sẽ chung thanh gươm cùng người Tây Ban Nha để chống Mỹ”. Ông Phạm cũng được đưa tới Guantanamo, có thể thấy sự hiện diện còn lại của Mỹ tại nhà tù khét tiếng nơi đây.

Mặc dù chỉ có một số nội dung chi tiết về những vấn đề ông Phạm thảo luận với người đồng nhiệm phía Cuba, nhưng ông được mong đợi là đề cập đến việc bình thường hóa quan hệ Mỹ – Cuba sẽ ảnh hưởng thế nào tới quan hệ Bắc Kinh-Havana.

Minh Châu

Theo Diplomat