Giữa lúc drama Trạng Tí căng đỉnh điểm, người trong ngành lên tiếng: “Thời điểm này cần sự chia sẻ nhiều hơn là cãi vã”
Trước những tranh cãi và phong trào tẩy chay của bộ phim Trạng Tí, chúng tôi đã liên hệ với những gương mặt trong ngành để có cái nhìn rõ ràng hơn về sự việc.
Trước những chia sẻ bất bình của họa sĩ Lê Linh – tác giả của bộ truyện tranh Thần Đồng Đất Việt, bộ phim chuyển thể là Trạng Tí Phiêu Lưu Ký hiện đang đứng trước làn sóng phản đối và tẩy chay của khán giả. Theo tác giả Lê Linh, việc công ty của Ngô Thanh Vân và công ty Phan Thị (chủ sở hữu 4 hình tượng) kết hợp với nhau sản xuất phim điện ảnh Trạng Tí mà không thông qua ông khiến ông thất vọng nhiều. Bài viết thu hút sự chú ý lớn của cộng đồng mạng khi sở hữu gần 8000 lượt share chỉ sau 1 ngày đăng tải.
Chúng tôi đã kết nối với nhiều nhân vật trong ngành sản xuất phim, nhà báo cũng như luật sư để khai thác rõ hơn quan điểm của từng người về vụ việc này.
Câu chuyện tác giả và quyền sở hữu cũng tương tự Taylor Swift và những bài hát cũ
Anh Phúc Du – một Content Creator đã thẳng thắn chia sẻ trên trang cá nhân của mình quan điểm xoay quanh chuyện bản quyền của phim: “Các bạn nhớ vụ Taylor Swift và các bài hát cũ chứ? Taylor giờ cũng phải thu âm lại những bài cũ thôi vì cô chỉ có quyền tác giả chứ không có quyền sở hữu những bản thu cũ. Chuyện đó y chang chuyện này thôi.
Lê Linh cho ra đời Thần Đồng Đất Việt dưới danh nghĩa Phan Thị, Phan Thị là bên sở hữu bản quyền giấy tờ pháp lý đã rất rõ ràng nên chắc chắn việc khai thác bản quyền phái sinh tác phẩm phải thuộc về Phan Thị không thể thay đổi được. Vụ kiện kia chỉ là để công nhận sự sáng tạo nhân vật, khi nguyên tác là của Lê Linh 100% mà bà Hạnh (giám đốc Phan Thị) cũng muốn nhận mình thuộc nhóm sáng tạo.”
Biên kịch Trịnh Quang Minh – người từng chắp bút bộ phim Tháng 5 Để Dành cho hay: “Nói về mặt pháp lý, Studio68 không hề sai. Bên Studio68 đã tiếp cận anh Linh để thương lượng về lợi nhuận, credit cho bộ phim nhưng anh Linh từ chối gặp và không muốn nói chuyện. Quan trọng nhất là không biết hiện tại anh Linh đang muốn gì. Đương nhiên là tôi ủng hộ anh ấy trong vụ kiện với Phan Thị, nhưng Trạng Tí được thực hiện bởi một bên thứ 3, và họ đã làm tất cả những gì có thể trong khả năng của họ rồi.”
Liệu tác giả Lê Linh có thể kiện công ty của Ngô Thanh Vân nếu phim có sự thay đổi với truyện tranh?
Một nhà sản xuất giấu tên đặt ra quan điểm của mình về câu chuyện “phim chuyển thể” như sau: “Tôi nghĩ nên quay lại vấn đề cốt lõi: Nha lam phim co quyen thay đoi nguyen tac cho phu hop voi cau chuyen phim ma ho muon ke. Nhu Nguyen Nhat Anh chang han, chu khong bao gio gop y vao ban phim. Phai xem ban phim la 1 tac pham phai sinh tu tac pham goc. Đao dien va NSX phai sang tao them tren phan đo, chu khong the đoi hoi nha lam phim lam giong nhu tac gia.
Ve luat thi trong thoi điem phim san xuat, nha lam phim đa lam đung luat khi lam viec voi nguoi nam giu ban quyen. Tac gia trach nha lam phim la chua đung vi thoi điem đo, tranh cai chua ro, phan quyet chua co. Nha lam phim muon lam đung luat thi chi co the thương lượng voi 1 ben ma thoi.
Nếu chú Linh nói rằng mình muốn tác phẩm được làm phim, chú phải hiểu nguyên tắc số 1. Còn nếu chú không chịu thì đảm bảo tác phẩm của chú sẽ rất khó có người nào đó đứng ra làm. Chưa nói đến việc, thời điểm phim bắt đầu được làm, chú còn không có quyền đối với tác phẩm của mình. Ở đây về lý thì phim không sai, và về tình thì tôi thấy chú cũng không đúng nếu nói là muốn đặt tác phẩm lên đầu, muốn tác phẩm được làm phim.”
“Lúc này chúng ta cần sự chia sẻ nhiều hơn là cãi vã để xem ai đúng ai sai”
Đối với nhà báo Nguyễn Phong Việt, Trạng Tí không đáng bị tẩy chay nặng nề, nhất là với tình hình điện ảnh Việt nhiều biến động hiện nay. Thêm vào đó, các bên liên quan nên tìm đến giải pháp có lợi cho tất cả. Chia sẻ của anh như sau:
“Ở góc độ cá nhân, tôi thấy áp lực Vân đang chịu là không đáng. Có hai vấn đề, thứ nhất chuyện bên Studio68 làm việc với ekip liên quan đến bản quyền Trạng Tí, nó xảy ra trước vụ kiện đó, thành ra không thể nói là Vân biết chuyện nhưng không liên hệ đúng người. Thứ hai, bản thân Vân là người khá cầu thị nên khi vụ kiện xảy ra, mọi việc ngã ngũ, bên phía Vân đã liên hệ tuy nhiên, vấn đề là bên anh Linh có thoải mái với câu chuyện đó hay không. Đứng ở góc độ của tôi, Vân và ekip đã làm hết sức mình rồi. Nếu vì lý do này, mọi người tẩy chay phim thì rất thiệt thòi. Thứ nhất là thiệt thòi cho nhà sản xuất, nhà phát hành. Thứ hai, dù chưa xem phim nhưng trong bối cảnh 2020 rất nhiều biến động, một bộ phim nói về văn hóa Việt Nam như vậy ít nhiều cũng đáng được ủng hộ. Tôi không biết chắc về làn sóng tẩy chay nhưng tôi nghĩ nó không đáng xảy ra như vậy khi mà ekip đã có thái độ rất cầu thị.
Vấn đề quan trọng nhất là sự mở lòng, cởi mở từ họa sĩ Lê Linh. Theo tôi, giả sử phía anh Linh muốn một yêu cầu nào đó về câu chuyện tác quyền trong sản phẩm này, chắc bên ekip của Vân cũng thoải mái để đáp ứng thôi. Đừng quá kích động câu chuyện để biến nó thành một mồi lửa làm cho mọi người phán xét một vấn đề mà rõ ràng lúc này chúng ta cần sự chia sẻ nhiều hơn là cãi vã để xem ai đúng ai sai.”
Anh Hồng Tú
Anh Hồng Tú – quản lý của diễn viên hài Huỳnh Lập cũng nhắc lại rằng chuyện xin bản quyền hiện tại cũng rất dễ gây lấn cấn, phân vân giữa việc ký với công ty, cá nhân hay cục tác giả. Theo anh, bộ phim không hề sai trong chuyện bản quyền, và đây là một tác phẩm được thực hiện chỉn chu, nghiêm túc rất đáng để mong chờ chứ không xứng đáng bị tẩy chay nặng nề như bây giờ. Theo anh, hướng giải quyết duy nhất cho Trạng Tí bây giờ phụ thuộc cả vào thương lượng của phía Ngô Thanh Vân và tác giả Lê Linh.
Đạo diễn Vũ Ngọc Phượng
Trao đổi với chúng tôi, Vũ Ngọc Phượng – đạo diễn của phim Anh Trai Yêu Quái chia sẻ: “Phim không đáng bị tẩy chay, vì chị Vân và ekip cũng đâu có lỗi về pháp luật. Nhưng với tình hình hiện tại, khó có thể ngăn được làn sóng tẩy chay của khán giả vì họ có quyền. Với trận chiến phim Tết đang quá mạnh, đối đầu với 3 phim khác đều lớn lại thêm tình hình khó xử này, Trạng Tí nên dời lại lịch chiếu để tìm cách có được sự ủng hộ của tác giả. Với thương hiệu lớn như vậy và với chất lượng phim đã được hứa hẹn qua trailer tuyệt đẹp như thế thì ra trễ vẫn hoàn toàn có thể rất ăn khách.”
Một số hình ảnh từ phim
Trailer Trạng Tí
Toàn cảnh 13 năm tranh chấp Thần Đồng Đất Việt và chuỗi drama rầm rộ gần đây quanh "bom tấn mùa Tết" Trạng Tí của Ngô Thanh Vân
Kéo dài cho đến giờ là 13 năm ròng, những tranh chấp liên quan tới Thần Đồng Đất Việt và mới đây nhất là bộ phim Trạng Tí đang tạo ra nhiều tranh cãi.
Trailer Trạng Tí
Trước thềm bộ phim Trạng Tí - tác phẩm chuyển thể của truyện tranh Thần Đồng Đất Việt ra mắt vào tết Âm Lịch sắp tới, drama lại nổ ra. Trước đó, những người quan tâm đến truyện tranh Việt Nam và bộ phim Trạng Tí hẳn đã biết về vụ kiện dai dẳng giữa họa sĩ Lê Linh và Công ty TNHH Truyền thông Giáo dục & Giải trí Phan Thị (gọi tắt là Phan Thị).
Vụ kiện này kéo dài 12 năm đằng đẵng cho đến 2019, tác giả Lê Linh được HĐXX tuyên bố là tác giả duy nhất của 4 nhân vật Thần Đồng Đất Việt. Để đạt được "thắng lợi" này, họa sĩ Lê Linh đã phải trải qua rất nhiều vụ kiện tụng, đấu tranh không ngừng nghỉ suốt cả quãng thời gian dài không tưởng: 8 lần hòa giải bất thành, 3 lần đổi thẩm phán. Trước khi đi đến "drama" của Thần Đồng Đất Việt năm 2020, hãy nhìn lại những cột mốc đáng chú ý trong chuỗi tranh chấp liên quan tới tác phẩm, thương hiệu này.
Năm 2001: Họa sĩ Lê Linh bắt đầu hợp tác với Phan Thị để thực hiện loạt truyện Thần Đồng Đất Việt.
Năm 2005: Họa sĩ Lê Linh ngừng sáng tác Thần Đồng Đất Việt sau tập 78. Thời điểm này, ông phát hiện trong hồ sơ đăng ký bản quyền, bà Phan Thị Mỹ Hạnh (giám đốc Phan Thị) ghi tên mình là đồng tác giả.
Năm 2007: Ông Lê Linh quyết định kiện về tranh chấp quyền sở hữu trí tuệ. Ông yêu cầu xác định trong đơn xem ai là tác giả duy nhất của bộ truyện, thay vì giữ vị trí đồng tác giả với bà Hạnh. Ngoài ra, ông yêu cầu Phan Thị không được phép sáng tác các biến thể của những nhân vật trong truyện.
Năm 2008: TAND TP. HCM tiến hành 3 vụ hòa giải, tuy nhiên tất cả đều bất thành khi phía bị đơn là công ty Phan Thị không đến. Tháng 8 năm đó, Tòa quyết định xét xử nhưng xác định vụ kiện không thuộc thẩm quyền, nên chuyển hồ sơ xuống TAND Quận 1 thụ lý.
Cuối năm đó, 3 buổi hòa giải tiếp tục được TAND Quận 1 tổ chức nhưng lại bất thành. Bộ truyện Thần Đồng Đất Việt lúc này vẫn đang được phát hành dưới tên Phan Thị.
Ngoài ra, họa sĩ Lê Linh đã sáng tác bộ truyện Long Thánh, nhân vật chính là Long Tinh. Tuy nhiên Phan Thị tiếp tục kiện ngược lại ông Linh vì cho rằng ông đã sáng tạo ra nhân vật dựa trên hình tượng Trạng Tí.
Nhân vật Long Tinh (trái) và Trạng Tí (phải)
Năm 2015: Vị thẩm phán của vụ án được đổi và vụ kiện được tái khởi động.
Năm 2016 - 2018: 2 buổi hòa giải tiếp tục diễn ra bất thành. Thời điểm năm 2017, ông Linh cũng yêu cầu tòa án trưng cầu giám định từ Trung tâm Giám định quyền tác giả làm căn cứ xác định.
Thời điểm 2 năm này, nhà sản xuất Ngô Thanh Vân đã làm việc với Phan Thị để mua bản quyền được 5 tập truyện, sẽ chuyển thể thành phim. Theo Ngô Thanh Vân, cô không hề biết đến tranh chấp đang diễn ra giữa Phan Thị và tác giả Lê Linh.
Ngày 18/5/2018: TAND Quận 1 đã 4 lần triệu tập nhưng không lần nào có đủ 2 bên.
Ngày 28/12/2018: Phan Thị tiếp tục vắng mặt ở phiên tòa xét xử, làm phiên tòa bị hoãn.
Ngày 24/1/2019: Phiên tòa được mở lại với sự có mặt của hai bên nguyên và bị đơn, chứng kiến nhiều mãn tranh cãi gay gắt. Viện kiểm sát đề nghị công nhận Lê Linh là tác giả duy nhất của Thần Đồng Đất Việt.
Ngày 14/2/2019: Hội đồng xét xử thông báo nghị án (thảo luận và quyết định các vấn đề của vụ án).
Sáng ngày 18/2/2019: TAND Quận 1 tuyên bố công nhận Lê Linh là tác giả duy nhất của 4 nhân vật Thần Đồng Đất Việt. Phan Thị sau phải buộc phải chấm dứt việc tạo ra và sử dụng 4 hình tượng nhân vật này trên các biến thể khác nhau.
Ông Lê Linh và niềm vui trước tuyên bố của tòa
Tuy nhiên, HĐXX cũng thấy Phan Thị là chủ sở hữu 4 hình tượng, nên có quyền làm tác phẩm phái sinh nhưng không được sửa chữa, cắt xén hay làm các hành động gây tổn hại đến uy tín tác giả. Theo quy định, tác phẩm phái sinh bao gồm dịch từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, phóng tác, cải biên, chuyển thể, biên soạn, chú giải, tuyển chọn.
Ngày 24/12/201 9: Bộ phim Trạng Tí Phiêu Lưu Ký tung teaser trailer đầu tiên. Đây được coi là dự án đắt tiền nhất của Studio68 cho đến thời điểm hiện tại.
Các diễn biến xoay quanh bộ phim những ngày cuối năm 2020:
Ngày 1/12/2020: Tác giả Lê Linh chia sẻ trên trang Facebook cá nhân, phát hiện rằng công ty Phan Thị đang cố dùng bút danh Lê Linh để đăng ký nhãn hiệu độc quyền. Sự việc bắt đầu làm thu hút sự chú ý của dư luận, bộ phim cũng nhận về nhiều lời trách móc, đòi tẩy chay của cộng đồng mạng.
Ngày 22/12/2020: Ngô Thanh Vân đăng tải bài viết nói về bộ phim Trạng Tí và vấn đề bản quyền. Cô khẳng định đã liên hệ với tác giả Lê Linh từ khi biết về vụ tranh chấp, tuy nhiên khi đó ông Linh đã từ chối mọi quyền lợi. Thời điểm phim bắt đầu khởi quay, vụ tranh chấp giữa hai bên vẫn chưa dừng lại nên hợp đồng của Studio68 với Phan Thị vẫn còn hiệu lực. Cô khẳng định tác phẩm không phải là "ăn cắp" và "bản thân sản phẩm không có lỗi khi nó được tạo ra đúng các thể chế và quy định pháp luật ngay tại thời điểm đó".
Ngày 28/12/2020 : Tác giả Lê Linh đăng tải một bài viết trên Facebook cá nhân, nói về "Trạng Tí và giấc mơ điện ảnh", nhanh chóng thu hút lượng quan tâm lớn. Ông khẳng định việc chuyển thể Thần Đồng Đất Việt thành phim cũng là ước mơ của ông, tuy nhiên bộ phim sắp ra mắt lại là thỏa thuận riêng giữa Studio68 và Phan Thị chứ ông không hề được liên quan. "Tiền bản quyền cũng sẽ lại tuôn vào túi bọn ác khiến cho chúng vốn đã mạnh lại càng thêm mạnh, chúng sẽ biến đó thành những đồng tiền nhơ nhuốc để hại ngược lại chính tôi, nghĩ đến chặng đường 12 năm khổ ải tôi thấy không có một chút động lực nào cho việc cộng tác" - ông viết.
Ngay sau khi bài viết đăng tải, làn sóng phản đối, tẩy chay bộ phim đã dấy lên mạnh mẽ.
Hiện tại, phía ekip làm phim của Ngô Thanh Vân vẫn chưa có phản hồi chính thức về việc này. Tuy nhiên, một số người bắt gặp những chia sẻ của đạo diễn Phan Gia Nhật Linh và Ngô Thanh Vân trên mạng có chút "bóng gió" về sự việc.
Ngô Thanh Vân đăng tải dòng trạng thái "Cuộc sống đầy điều bất ngờ. Không thể biết trước chuyện gì sẽ xảy ra" đầy ẩn ý liên quan tới loạt drama ập đến
Đạo diễn Phan Gia nhật Linh có comment ở bài viết người quen, phải chăng "cha mẹ ly dị" chính là ám chỉ tranh chấp của tác giả Lê Linh?
Chúng tôi sẽ tiếp tục cập nhật các thông tin mới trong thời gian nhanh nhất.
Tác giả Thần Đồng Đất Việt gay gắt phản đối phim Trạng Tí của Ngô Thanh Vân: "Tiền bản quyền cũng sẽ lại tuôn vào túi bọn ác" Tác giả Lê Linh đã lên tiếng phản đối bộ phim Trạng Tí sắp ra mắt, làm dấy lên phong trào tẩy chay phim của cộng đồng mạng. Drama lại nối tiếp drama xung quanh bộ phim Trạng Tí sắp ra mắt do Ngô Thanh Vân sản xuất. Chiều ngày 28/12, tác giả Lê Linh của bộ truyện tranh Thần Đồng Đất Việt...