Giữ hay bỏ hình phạt t.ử hìn.h?
Trong thảo luận về dự thảo Bộ luật hình sự ( sửa đổi) có những ý kiến đề nghị nghiên cứu tiến tới bỏ hẳn hình phạt t.ử hìn.h. Có nên không?
* PGS.TS Nguyễn Tất Viễn (thường trực Ban chỉ đạo cải cách tư pháp trung ương): Tham nhũng, phải t.ử hìn.h
T.ử hìn.h là hình phạt có tính răn đe, trừng trị nghiêm khắc nhất, được áp dụng đối với những người phạm tội xét thấy không còn khả năng cải tạo và cần phải loại trừ ra khỏi đời sống xã hội.
Việc quy định hình phạt này trong các Bộ luật hình sự (BLHS) 1985, 1999, 2009 cũng như áp dụng đúng đắn trong thực tiễn đã khẳng định chính sách hình sự nghiêm minh, công bằng, phù hợp với từng thời kỳ lịch sử của đất nước.
Theo PGS.TS Nguyễn Tất Viễn.
“Riêng với tội nhận hối lộ, tham ô thì vẫn nên giữ hình phạt t.ử hìn.h”.
Nghiên cứu các quy định về hình phạt t.ử hìn.h trong các BLHS nêu trên, chúng ta thấy rõ rằng xu hướng giảm hình phạt t.ử hìn.h là chủ yếu.
Lần sửa đổi BLHS năm 1997 có 44 tội danh áp dụng hình phạt t.ử hìn.h, BLHS năm 1999 còn 29 tội, đến BLHS năm 2009 giảm xuống còn 22 tội và hiện nay Chính phủ đang đề xuất giảm còn 15 tội có hình phạt t.ử hìn.h.
Điều này thể hiện chính sách nhân đạo của Nhà nước ta, phù hợp xu hướng chung trên thế giới là ngày càng thu hẹp dần và tiến tới bỏ hình phạt t.ử hìn.h.
Tôi đồng tình giảm số lượng các tội có hình phạt t.ử hìn.h bởi BLHS hiện hành quy định 22 tội danh có hình phạt t.ử hìn.h là chiếm tỉ lệ quá cao so với các tội danh khác trong bộ luật này.
Tôi cho rằng tới đây chỉ nên áp dụng hình phạt t.ử hìn.h đối với một số tội đặc biệt nghiêm trọng thuộc nhóm tội xâm phạm an ninh quốc gia, xâm phạm trật tự, an toàn công cộng, xâm phạm tính mạng con người và tội phạm tham nhũng.
Cũng chỉ nên áp dụng hình phạt t.ử hìn.h đối với người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy, ngoan cố chống đối, cố ý thực hiện tội phạm đến cùng, hoặc người thuộc dạng lưu manh, côn đồ, tái phạm nguy hiểm, xét thấy không còn khả năng cải tạo.
Riêng đối với tội nhận hối lộ, tội tham ô vẫn nên giữ hình phạt t.ử hìn.h bởi lẽ đây là các tội phạm gây bất bình lớn trong xã hội, ảnh hưởng lớn đến uy tín, hiệu lực của bộ máy nhà nước, sự an nguy của chế độ.
* Trung tướng Trần Văn Độ (nguyên chánh án Tòa án quân sự trung ương): Không nên t.ử hìn.h tội phạm kinh tế
Dự thảo BLHS (sửa đổi) có quy định thêm nhiều tội không áp dụng án t.ử hìn.h là đúng. Có những tội chỉ quy định trong luật nhưng trên thực tế không áp dụng thì nên bỏ đi.
Thực tế cho thấy các tội như giế.t ngườ.i, buôn bán m.a tú.y, một vài tội tham nhũng và rất ít trường hợp tội cướp tài sản mới áp dụng hình phạt t.ử hìn.h. Hầu như các tội còn lại có quy định nhưng không áp dụng mà để lại mang tính răn đe.
Video đang HOT
Chúng ta phải có kỹ thuật lập pháp làm thế nào để người đáng t.ử hìn.h thì t.ử hìn.h, người không đáng thì thôi.
Trung tướng Trần Văn Độ.
Dự thảo BLHS đã sửa đổi điều 194 BLHS hiện hành về tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất m.a tú.y theo hướng tách riêng thành các tội danh độc lập, nếu đơn thuần chỉ là hành vi tàng trữ hoặc vận chuyển thuê chất m.a tú.y trái phép thì hình phạt chung thân là đủ nghiêm khắc.
Theo tôi, dự thảo quy định như vậy là hợp lý. Áp dụng theo luật hiện hành tôi thấy có vụ án m.a tú.y ở Quảng Ninh mà tòa tuyên tới 30 án t.ử hìn.h là quá mức.
Tại sao phải giảm hình phạt t.ử hìn.h, quy định t.ử hìn.h có tác dụng răn đe hay không? Tôi thấy hình phạt tù đày nhiều không giải quyết được vấn đề.
“Đối với tội phạm kinh tế thì không nên áp dụng hình phạt t.ử hìn.h”.
Chúng ta phải giải quyết nguyên nhân xã hội là chủ yếu. Đó là môi trường xã hội, chính sách kinh tế – xã hội, công ăn việc làm, đời sống, quản lý xã hội, giáo dục…
Quan điểm của tôi là chỉ với các tội phạm đặc biệt nghiêm trọng mới áp dụng hình phạt t.ử hìn.h. Chỉ nên giữ lại khoảng 10 tội danh có án t.ử hìn.h.
Đối với các tội phạm về kinh tế thì không nên áp dụng hình phạt t.ử hìn.h. Vì t.ử hìn.h là người phạm tội không có khả năng giáo dục được nữa. Trong khi với các tội về kinh tế thì chúng ta đặt nặng vấn đề khắc phục hậu quả hơn là hình phạt tước đi mạng sống.
* Luật sư Phan Trung Hoài (chủ nhiệm Ủy ban bảo vệ luật sư): Phù hợp với xu thế thế giới
Thực tiễn tham gia tố tụng hình sự, cá nhân tôi thấy đề xuất giảm nhóm tội hoặc tội danh có hình phạt t.ử hìn.h là phù hợp với xu hướng chung trên thế giới. Hiện nay có 94/193 nước là thành viên của Liên Hiệp Quốc vẫn còn áp dụng hình phạt t.ử hìn.h.
Trung Quốc và Hoa Kỳ là hai nước dân số đông nhất thế giới nhưng hình phạt t.ử hìn.h vẫn được áp dụng. Điều này cho thấy tùy theo điều kiện của mỗi nước mà có quy định cho phù hợp.
Đối với Việt Nam, BLHS nhằm trấn áp tội phạm, tạo môi trường an toàn cho người dân thì việc áp dụng hình phạt t.ử hìn.h trong một giai đoạn vẫn có tác dụng răn đe.
Về vấn đề có nên quy định hay bỏ hình phạt t.ử hìn.h, theo tôi, khi tính toán vấn đề này phải cân nhắc đến quyền con người. T.ử hìn.h là tước đoạt mạng sống của con người.
Điều 19, chương 2 Hiến pháp 2013 có quy định công dân có quyền được sống, không ai được quyền tước đoạt tính mạng nếu việc tước đoạt là trái pháp luật.
Thứ hai, BLHS sửa đổi được áp dụng lâu dài. Khi sửa đổi nên tính đến xu hướng phát triển và dự báo về tình hình tội phạm trong điều kiện kinh tế – xã hội nói chung.
Xu hướng chung trên thế giới đặt nặng các tội phạm giế.t ngườ.i, chiến tranh, m.a tú.y, ở Việt Nam đặt nhu cầu cao về tội tham nhũng.
Nếu mục tiêu của BLHS là lấy lại lòng tin của người dân, trừng phạt các tội về tham nhũng thì việc cân nhắc duy trì án t.ử hìn.h là cần thiết.
* Luật sư Ngô Ngọc Trai (Đoàn luật sư TP Hà Nội): Cần có hình phạt tù chung thân không thời hạn
Với tư cách là luật sư bào chữa cho thân chủ trong các vụ án, tôi luôn mong có thể bỏ đi án t.ử hìn.h là tốt nhất. Nhưng thực trạng xã hội Việt Nam hiện nay lại còn cần án t.ử hìn.h.
Những tiêu chí của nền tư pháp văn minh tiến bộ thì nước nào cũng giống nhau, tức là tôn trọng nhân quyền, cho nên khi chưa bỏ được án t.ử hìn.h thì phải giảm tối đa số tội danh áp dụng mức án này.
Tôi ủng hộ việc chuyển đổi án t.ử hìn.h thành hình phạt tù chung thân nhưng không giảm án.
Ngoài ra tôi thấy vấn đề của pháp luật hình sự hiện nay là để đảm bảo việc xử phạt nghiêm minh cần quy định mở rộng cách tuyên án của tòa theo hướng tuyên án tù chung thân hoặc tù có thời hạn nhưng không được giảm án.
Như thế sẽ đảm bảo hình phạt nghiêm minh, chứ như lâu nay người phạm tội khi đã thụ án có khi được giảm số năm tù vì những nguyên cớ không rõ ràng, làm mất đi tính nghiêm minh của pháp luật.
Theo_Zing News
Người phạm tội có thể nộp tiề.n thay vì chấp hành hình phạt tù?
Theo quy định của Bộ luật Hình sự (BLHS), hình phạt tiề.n được áp dụng là hình phạt chính hoặc hình phạt bổ sung. Có đến 74/267 điều của BLHS có quy định về hình phạt tiề.n, song thực tiễn cho thấy hình phạt tiề.n được áp dụng rất ít trên thực tế.
Phạt tiề.n không phải hình phạt được "ưu tiên"
Một ví dụ rất điển hình được một thẩm phán Tòa Hình sự TAND TP.Hà Nội dẫn ra tại cuộc hội thảo hoàn thiện quy định của BLHS về hệ thống hình phạt không tước tự do do Bộ Tư pháp tổ chức. Đó là một vụ án có tình tiết rất éo le. Một nhóm bạn đến thăm vợ người bạn ốm. Ham vui, mấy ông bày trò đán.h bà.i ăn tiề.n. Bị bắt quả tang trên chiếu bạc với số tiề.n hơn 2 triệu đồng (2 triệu là mức để truy tố), cả nhóm bị đưa ra Tòa.
Khi xét xử, thẩm phán nói trên đã rất băn khoăn bởi hoàn cảnh của các bị cáo đa phần khó khăn, lại sinh sống ở nông thôn nên nếu phạt họ 5 - 10 triệu thì cũng khó lòng thu được. Sau khi cân nhắc, thay vì phạt tiề.n, thẩm phán nọ đã tuyên bị cáo cải tạo không giam giữ.
Ảnh minh họa
Theo phân tích của thẩm phán này, cải tạo không giam giữ thì bị cáo vẫn có điều kiện chăm sóc vợ ốm. Trong trường hợp này, có lẽ việc tuyên án của Tòa vẫn là "hợp lý" hơn cả. Bởi bị cáo vừa không phải nộp tiề.n, lại vẫn được về gia đình sinh sống "bình thường", hết thời hạn thì được xóa án tích.
Nhiều thẩm phán cũng rơi vào "hoàn cảnh" tương tự như trường hợp nêu trên và họ cho biết sự lựa chọn của họ cũng không phải là phạt tiề.n. Thực tế có rất nhiều vụ đán.h bạ.c với giá trị nhỏ (vài triệu), phạm tội lần đầu, đối tượng có nhân thân tốt... nhưng cũng không "được" phạt tiề.n mà sẽ áp dụng các hình phạt khác tương tự như vụ án nói trên.
Lý giải tình trạng này, nhiều chuyên gia cho rằng hình phạt tiề.n rất ít khi được áp dụng do nhiều nguyên nhân.
Nguyên nhân thứ nhất phải kể đến là do chính quy định của BLHS. Theo Khoản 1 Điều 30 BLHS thì phạt tiề.n được áp dụng là hình phạt chính đối với người phạm tội ít nghiêm trọng (tội ít nghiêm trọng có mức cao nhất của khung hình phạt là 3 năm tù - PV) xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, trật tự công cộng, trật tự quản lí hành chính và một số tội phạm khác do Bộ luật này quy định.
Mặc dù vậy nhưng trong nhiều điều luật thuộc các trường hợp nêu trên, BLHS hiện hành lại quy định phạt tiề.n là hình phạt chính, ngay cả đối với tội nghiêm trọng. Điều này, theo nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phạm Quý Tỵ phân tích "là mâu thuẫn với nhau". Do đó, theo TS Tỵ các thẩm phán đã không áp dụng phạt tiề.n đối với những tội trên vì Khoản 1 của một số tội (ví dụ một số tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, tội xâm phạm an toàn công cộng...) lại quy định phạt tiề.n là hình phạt chính ngay cả với tội nghiêm trọng. Để giải quyết vấn đề này, các thẩm phán đã lựa chọn phương án an toàn cho phán quyết của mình bằng cách áp dụng hình phạt khác như phạt cải tạo không giam giữ, phạt tù có thời hạn mà không phải phạt tiề.n.
Tổng kết BLHS, Bộ Tư pháp cũng thừa nhận: Điều 30 BLHS quy định hình phạt tiề.n được áp dụng là hình phạt chính đối với người phạm tội ít nghiêm trọng xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, hành chính và một số tội phạm khác nhưng không quy định rõ "tội phạm khác" có buộc phải thuộc loại tội ít nghiêm trọng hay không, hay có thể loại tội phạm khác. Ở phần các tội phạm cụ thể thì trong cấu thành của một số tội phạm nghiêm trọng cũng có quy định hình phạt tiề.n là hình phạt chính.
Nguyên nhân thứ hai, phạt tiề.n ít được áp dụng bởi thực tiễn tố tụng chưa có nhiều tiề.n lệ, gây quan ngại cho các thẩm phán. Thực tế thống kê cho thấy, số bị phạt tiề.n chỉ chiếm một phần nhỏ trong 10% số người bị kết án (cùng với hình phạt t.ử hìn.h, cải tạo không giam giữ, cảnh cáo). Nhiều thẩm phán cho biết, hiện nay do nhiều ý kiến vẫn chưa đồng thuận với việc áp dụng hình phạt tiề.n, cho rằng lấy tiề.n thay cho tù thì chỉ lợi cho người giàu nên dù khẳng định đó là quan điểm "sai lầm" nhưng nhiều thẩm phán vẫn e ngại khi áp dụng phạt tiề.n.
Mở rộng phạm vi áp dụng hình phạt tiề.n
Một trong những định hướng cơ bản của việc xây dựng BLHS sửa đổi là sửa đổi, bổ sung các quy định về hình phạt và các biện pháp tư pháp áp dụng đối với các tội phạm về kinh tế nhằm nâng cao hiệu quả của việc áp dụng hình phạt đối với các tội phạm kinh tế.
Theo Bộ Tư pháp, mục đích của các tội phạm kinh tế chủ yếu là tìm kiếm lợi nhuận, do vậy cần nghiên cứu, bổ sung theo hướng tăng cường áp dụng hình phạt tiề.n (có thể là hình phạt chính hoặc hình phạt bổ sung) đối với các tội phạm về kinh tế nhằm nâng cao tính răn đe và giảm nguy cơ tái phạm.
Theo hướng này thì cần mở rộng phạm vi áp dụng hình phạt tiề.n ngay cả đối với các tội phạm nghiêm trọng, thậm chí là một số trường hợp phạm các tội rất nghiêm trọng, đồng thời nâng mức phạt tiề.n cao hơn mức hiện hành; đồng thời sửa đổi một số quy định liên quan đến việc thi hành án để nâng cao tính răn đe và hiệu quả của việc áp dụng hình phạt tiề.n và các hình phạt mang tính vật chất khác; nghiên cứu khả năng áp dụng các biện pháp tư pháp như: tịch thu tiề.n, tài sản, cấm vĩnh viễn hoặc cấm có thời hạn biện pháp tư pháp cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm những công việc nhất định liên quan đến các hoạt động kinh tế; nghiên cứu khả năng chuyển đổi hình phạt tiề.n (với ý nghĩa là hình phạt chính và hình phạt bổ sung) với hình phạt tù có thời hạn khi mà người phạm tội có thái độ cố tình không chấp hành hình phạt tiề.n hoặc có biểu hiện tẩu tán tài sản gây khó khăn cho quá trình thi hành án.
Ngoài ra, nghiên cứu khả năng nâng mức hình phạt (hình phạt tù và các hình phạt khác) đối với các tội phạm về kinh tế nhưng lại có nguy cơ gây ảnh hưởng nghiêm trọng, trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe của con người như các tội phạm liên quan đến an toàn, vệ sinh thực phẩm; tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, thuố.c chữa bệnh, phòng bệnh...
TS Phạm Quý Tỵ đồng tình với quan điểm "giảm hình phạt tù, mở rộng áp dụng hình phạt tiề.n" nhưng đề nghị phạt tiề.n được áp dụng là hình phạt chính đối với người phạm tội ít nghiêm trọng và nghiêm trọng xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, trật tự công cộng, trật tự quản lý hành chính và một số tội phạm khác do Bộ luật này quy định.
Để đảm bảo tính khả thi của hình phạt tiề.n trong thực tiễn thi hành hình phạt, trường hợp người phải chấp hành phạt tiề.n không thi hành thì chuyển sang phạt tù. Quy định như vậy, theo TS Phạm Quý Tỵ, để việc áp dụng hình phạt này được chặt chẽ, đáp ứng được mục đích chung của hình phạt là vừa trừng trị, vừa giáo dục, cải tạo người phạm tội, tránh vận dụng một cách tràn lan, dễ nảy sinh tiêu cực.
Giảng viên Lê Trung Kiên (Khoa Luật, Học viện Cảnh sá.t nhâ.n dân) ủng hộ chủ trương mở rộng phạm vi đối tượng áp dụng hình phạt tiề.n vì theo thống kê của ông Kiên, BLHS của Việt Nam hiện chỉ có trên 47% điều luật quy định về hình phạt tiề.n trong khi ở các nước tỷ lệ này rất cao. "Đành rằng không phải cao là tốt vì nó còn liên quan đến quan niệm thế nào là tội phạm, song cũng cần nghiên cứu" - ông Kiên nói và cho rằng, nên quy định điều kiện để áp dụng phạt tiề.n theo hướng nghiêm khắc hơn, ví dụ chỉ được nộp một lần với tội ít nghiêm trọng.
Một trong những yêu cầu của Nghị quyết 08 của Bộ Chính trị về một số công việc trọng tâm của cải cách tư pháp trong thời gian tới và Nghị quyết 49 về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 là "giảm hình phạt tù, hạn chế hình phạt t.ử hìn.h, tăng cường các hình phạt không phải tù như phạt tiề.n, cải tạo không giam giữ...".
Để cụ thể hóa yêu cầu của các Nghị quyết nói trên, nhiều ý kiến đồng thuận cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các quy định của BLHS theo hướng mở rộng phạm vi các trường hợp có thể áp dụng hình phạt tiề.n. Thậm chí, có thể quy định việc người phạm tội có thể nộp tiề.n thay vì buộc họ phải chấp hành hình phạt tù, không nhất thiết phải cách ly họ khỏi xã hội.
Đặc biệt, trong các nhóm tội về tham nhũng, xử nặng không phải là "liều thuố.c đặc trị" mà vấn đề không kém phần quan trọng là thu hồi tài sản do hành vi tham nhũng gây ra. Nếu người phạm tội tham nhũng tự nguyện nộp lại tài sản do tham nhũng mà có thì sẽ được giảm nhẹ hình phạt.
Thừa nhận "phạt tiề.n rất tốt", tuy nhiên, TS Trịnh Tiến Việt, Phó Chủ nhiệm Bộ môn Tư pháp hình sự, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội đề nghị cần phải trù liệu đến những trường hợp bị cáo bị tạm giữ, tạm giam, sau đó bị áp dụng hình phạt tiề.n thì khấu trừ ra sao? Mặt khác, Tòa án khi áp dụng hình phạt tiề.n cũng phải xem xét đến khả năng tài chính của bị cáo đó, chẳng hạn có khoản dư nợ nào không, có đang thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng cho ai không... để đảm bảo tính khả thi và tính nhân văn của hình phạt.
Theo Pháp luật Việt Nam
Có thể thay thế "t.ử hìn.h" bằng "chung thân suốt đời" Bộ Tư pháp đang được Chính phủ giao chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành tiến hành, xây dựng sửa đổi Bộ luật Hình sự để trình Chính phủ vào quý IV/2014. Trong lần sửa đổi này có một số định hướng rất đáng chú ý. Phóng viên có trao đổi với TS Trần Văn Dũng (Vụ Pháp luật Hình sự và...