Giảm gánh nặng chi phí điều trị cho người nghèo mắc lao

Theo thống kê, sau 2 năm bởi dịch COVID-19, số người mắc bệnh lao gia tăng, đặc biệt là ở vùng nông thôn, lao động di cư, người dân tộc thiểu số, tăng nguy cơ tái nghèo.

Do điều trị kéo dài, tốn kém nên bảo hiểm y tế (BHYT) hỗ trợ giảm chi phí nhưng nguy cơ tái nghèo cao do hậu quả lâu dài.

Giảm bớt khó khăn

Phát hiện mình mắc Lao từ Chương trình khám sàng lọc lao miễn phí của Trung tâm Hỗ trợ sáng kiến sức khỏe cộng đồng (SCDI) triển khai trên địa bàn tỉnh Gia Lai, ông La O Dắc (dân tộc Chăm) xã Đất Bằng, huyện Krông Pa (Gia Lai) đã không khỏi lo lắng vì nỗi lo tiền viện phí. Tuy nhiên nhờ có thẻ BHYT, suốt 6 tháng ròng chữa bệnh ông La O Dắc được hỗ trợ tiền thuốc từ BHYT.

Khám sàng lọc bệnh nhân lao tại một địa bàn khó khăn của tỉnh Đắk Lắk.

Ông La O Dắc là một trong người trong xã phát hiện mắc bệnh Lao nhờ chương trình khám sàng lọc từ SCDI. “Xã Đất Bằng là xã vùng cao khó khăn của tỉnh Gia Lai, bà con chủ yếu sống bằng nghề làm nương rẫy, trồng sắn, kinh tế rất eo hẹp nên để điều trị bệnh kéo dài như bệnh lao nếu không có BHYT sẽ rất khó khăn, không có tiền để chữa trị. Vì các hộ dân được cấp thẻ BHYT nên việc điều trị đã đỡ được gánh nặng kinh tế rất nhiều cho bà con”, y sĩ Rơ Châm Lộc chia sẻ.

Thuốc chống lao được nguồn Quỹ Bảo hiểm y tế cấp cho bệnh nhân lao trên toàn quốc bắt đầu từ tháng 7/2022, đánh dấu một cột mốc quan trọng nhằm bảo đảm tài chính cho chương trình điều trị lao tại Việt Nam, gióp phần giảm gánh nặng tài chính cho người bệnh.

“Các nhà tài trợ đang chuyển hướng từ hỗ trợ trực tiếp cho người bệnh mua thuốc lao, thành hỗ trợ mua thẻ bảo hiểm y tế, trong một số năm đầu người bệnh chưa có thẻ bảo hiểm y tế sẽ được hỗ trợ từ các nguồn tài trợ, viện trợ hoặc từ ngân sách địa phương để mua thẻ bảo hiểm y tế. Như vậy, việc này sẽ xóa tan đi nỗi lo gánh nặng bệnh lao bấy lâu nay”, PGS, TS. Nguyễn Viết Nhung, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, Chủ nhiệm Chương trình Chống lao quốc gia cho biết.

Người bệnh có thể sử dụng thẻ bảo hiểm y tế để vừa đi khám bệnh khác, vừa sử dụng thuốc điều trị lao, các quyền lợi vẫn được bảo đảm như trước đây. người bệnh lao đa số là bệnh nhân nghèo, không thể tự trang trải chi phí điều trị thuốc chống lao, do vậy sẽ là động lực để họ tham gia bảo hiểm y tế.

Phòng hơn chống

Sau nhiều năm cố gắng, gia đình chị Tiêu Thị Hương (TP Hải Dương) cũng “trả” được sổ hộ nghèo. Niềm vui thoát được hộ nghèo chưa được bao lâu thì chồng chị mắc bệnh lao. Phát hiện lao lần thứ nhất năm 2019, nhờ tuân thủ nghiêm túc phác đồ về điều trị lao, sau 6 tháng điều trị tích cực chồng chị Hương khỏi bệnh song tài sản trong nhà cũng “đội nón ra đi”, cộng thêm số tiền vay nợ mới khiến gia đình chị Hương đứng trước nguy cơ tái nghèo. Nợ cũ chưa trả hết thì tháng 4/2022 chồng chị tiếp tục phát hiện mắc lao lần 2.

“Bị mắc lần 2, cơ thể chồng tôi suy nhược trầm trọng nên tôi phải mua thêm rất nhiều thuốc bổ, vitamin để bổ sung cho chồng, chưa kể chế độ ăn uống dinh dưỡng hàng ngày. May mà tiền viện phí, thuốc điều trị lao được phát miễn phí và BHYT chi trả”, chị Hương cho biết.

Hiện Việt Nam là một trong 30 nước có gánh nặng bệnh lao kháng đa thuốc cao nhất thế giới với hơn 172.000 người mắc bệnh và 10.400 người chết vì bệnh lao (báo cáo WHO 2020). Trong đó, 63% bệnh nhân lao thường, 98% bệnh nhân lao kháng thuốc và gia đình đối mặt với những chi phí thảm họa – nghĩa là chi phí cho việc chẩn đoán và điều trị bệnh lao vượt quá 20% thu nhập hàng năm của cả hộ gia đình. 70% người mắc lao ở trong độ tuổi lao động. Thống kê cũng cho thấy, hiện nay có khoảng 70% bệnh nhân lao thuộc diện hộ nghèo và cận nghèo. Dù thuốc chống lao được cấp miễn phí song với thời gian điều trị kéo dài cùng với nhiều bệnh lý kèm theo nên chi phí điều trị cho một bệnh nhân có thể lên tới vài trăm triệu đồng.

Theo bà Kiều Thị Mai Hương, Quản lý Chương trình Sức khỏe và An sinh, Trung tâm Hỗ trợ sáng kiến Phát triển cộng đồng ( SCDI), hiện chi phí điều trị lao đã được BHYT chi trả trong khi đó các nghiên cứu gần đây cho thấy, nếu tuân thủ phác đồ điều trị bệnh lao có thể hoàn toàn chữa khỏi. Do vậy, cần có những chính sách hỗ trợ đảm bảo 100% bệnh nhân lao có thẻ BHYT.

Thực tế cho thấy, do ảnh hưởng của COVID-19 khiến người dân không tiếp cận y tế thường xuyên nên tỷ lệ điều trị khỏi bệnh nhân lao có bằng chứng vi khuẩn học mới và tái phát mới chỉ đạt 77%, thấp hơn rất nhiều so với chỉ tiêu của WHO (85%) và của Chương trình Chống lao Quốc gia (90%). Việc chuyển đổi cơ chế mua sắm, thanh toán thuốc chống lao từ ngân sách nhà nước sang BHYT đã bắt đầu được triển khai tuy nhiên nhiều địa phương gặp khó khăn và vướng mắc cần được Chương trình Chống lao cùng Bộ Y tế, cơ quan BHXH Việt Nam hỗ trợ tháo gỡ.

Theo bác sỹ Châu Đương, Giám đốc Bệnh viện Phổi tỉnh Đắk Lắk, tỷ lệ mắc bệnh lao toàn tỉnh vẫn ở mức 170 người/100.000 dân; còn nhiều bệnh nhân lao mắc bệnh ở cộng đồng chưa được phát hiện, điều trị kịp thời. Hiện nay, bệnh Lao vẫn là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong các bệnh truyền nhiễm. Đáng lo ngại có nhiều nguy cơ lây lan ra cộng đồng nếu bệnh nhân không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Bệnh thường kéo dài âm thầm và phát hiện muộn. Vì vậy, phát hiện sớm, chủ động truy vết không những cứu sống người bệnh mà còn giảm nhanh nguồn lây lan cho cộng đồng, giảm nhanh dịch tễ bệnh lao và giảm gánh nặng tác hại của bệnh lao gây ra cho gia đình và xã hội.

“Thông thường, một trường hợp xét nghiệm, chụp X-quang phổi để tầm soát bệnh lao sẽ có chi phí khoảng 2,5 triệu đồng. Việc miễn phí xét nghiệm và điều trị có ý nghĩa to lớn đối với người dân nhất là người có hoàn cảnh khó khăn”, bác sỹ Châu Đương khẳng định.

Do đó, nâng cao nhận thức về phòng chống bệnh lao có ý nghĩa quan trong để tầm soát, khám sàng lọc, việc phòng bệnh sẽ mang lại hiệu quả hơn chữa bệnh, dù có thẻ BHYT.