Giảm cấp phát, tăng cường cho vay lại vốn ODA

Theo số liệu của Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý và sử dụng nguồn vốn vay nước ngoài, trong giai đoạn 2011-2016 đã có 319 hiệp định vay vốn được ký kết với tổng giá trị đạt khoảng 33,643 tỷ USD.

Ảnh minh họa. Nguồn: internet.

Góp phần cải thiện hệ số tín nhiệm quốc gia

Trong tổng giá trị nói trên, vốn vay ODA và vốn vay ưu đãi là 32,296 tỷ USD; viện trợ không hoàn lại là 1,346 tỷ USD. Tổng dư nợ nước ngoài tính đến thời điểm 31/12/2016 tương đương 44,3% GDP, vẫn nằm trong giới hạn cho phép theo Nghị quyết 25/2016/QH14 (nợ nước ngoài không quá 50% GDP).

Trong đó, các nhà tài trợ thuộc nhóm 6 ngân hàng phát triển chủ yếu cung cấp khoảng 80% vốn vay ODA và vốn vay ưu đãi (riêng cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) chiếm 40%, Ngân hàng Thế giới (WB) chiếm 29%, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) chiếm 13%, phần còn lại là từ các nhà tài trợ khác) và các chương trình, dự án đầu tư hạ tầng kinh tế – xã hội quy mô lớn vẫn chiếm vị trí vượt trội.

Các lĩnh vực giao thông vận tải, môi trường (cấp, thoát nước, ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng trưởng xanh,…) và phát triển đô thị, năng lượng và công nghiệp là những lĩnh vực có tỷ trọng vốn ODA và vốn vay ưu đãi tương đối cao.

Đoàn giám sát của UBTVQH đánh giá, những số liệu trên đã cho thấy nỗ lực của Chính phủ, các cơ quan đầu mối quản lý như Bộ Tài chính cùng các bộ, ngành, địa phương trong việc vận động, đàm phán, ký kết và quản lý nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài.

Theo báo cáo của Đoàn giám sát, giai đoạn 2011 – 2016, nghĩa vụ trả nợ nước ngoài của Chính phủ khoảng 226.000 tỷ đồng, chiếm khoảng 17 – 18% tổng nghĩa vụ trả nợ của Chính phủ, trong đó, trả nợ gốc là khoảng 158.200 tỷ đồng (chiếm 70% tổng nghĩa vụ trả nợ), trả nợ lãi và phí là 67.800 tỷ đồng (chiếm 30% tổng nghĩa vụ trả nợ).

Từng đánh giá về nội dung này, ông Nguyễn Đức Hải – Trưởng đoàn giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội đã khẳng định, qua thực hiện giám sát, việc trả nợ các khoản vay nước ngoài về cơ bản được thực hiện chặt chẽ, đúng hạn, không để xảy ra tình trạng nợ quá hạn ảnh hưởng tới cam kết, góp phần giúp Chính phủ từng bước cải thiện hệ số tín nhiệm quốc gia. Các dự án, công trình đầu tư từ nguồn vốn ODA, vay ưu đãi nước ngoài giai đoạn 2011 – 2016 cơ bản phù hợp với nhu cầu, định hướng phát triển kinh tế – xã hội và chủ trương của Đảng, Quốc hội, Chính phủ.

Cơ hội còn nhiều

Theo ý kiến của Đoàn giám sát, với nhu cầu đầu tư phát triển kinh tế, xã hội của đất nước còn lớn trong bối cảnh cân đối ngân sách khó khăn, nguồn lực trong nước chưa đáp ứng đủ thì ODA và vay ưu đãi nước ngoài sẽ tiếp tục là một nguồn lực cần thiết, quan trọng đối với Việt Nam.

Trong thời gian tới, nguồn tài trợ phát triển trên thế giới sẽ phong phú và đa dạng hơn, ngoài các nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi từ các nhà tài trợ truyền thống có sự xuất hiện của các quỹ, ngân hàng khu vực hoặc toàn cầu như Quỹ Mekong – Nhật Bản về phát triển hạ tầng hiện đại, Ngân hàng Đầu tư hạ tầng châu Á (AIIB) và Ngân hàng Các nền kinh tế mới nổi (BRICS Bank),… Điều này sẽ mang lại nhiều cơ hội lựa chọn cho các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam.

Để tiếp cận với nguồn vốn ODA và các vốn vay ưu đãi, Đoàn giám sát cho rằng, cần tiếp tục quán triệt và thực hiện đúng chủ trương, đường lối của Đảng về huy động, quản lý và sử dụng nguồn vốn ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài; thực hiện nghiêm kỷ luật tài chính theo quy định của Hiến pháp, Luật Ngân sách nhà nước và các văn bản pháp luật khác.

Đồng thời, Đoàn giám sát yêu cầu xây dựng chiến lược, định hướng huy động, sử dụng vốn vay nước ngoài phù hợp với điều kiện nguồn vốn ODA, mức độ ưu đãi của các nguồn vốn các nhà tài trợ.

Các dự án sử dụng nguồn vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài cần được tính toán, cân nhắc, so sánh hiệu quả, chi phí so với vay trong nước, tránh lệ thuộc vào các nhà đầu tư nước ngoài; đồng thời, phải được đánh giá kỹ về hiệu quả kinh tế – xã hội và tác động đối với nợ công.

Bên cạnh đó, Đoàn giám sát cũng đề nghị giảm tỷ lệ cấp phát, tăng cường tỷ lệ cho vay lại; quản lý chặt chẽ việc bảo lãnh chính phủ cho các khoản vay; nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu, người quyết định đầu tư…

H.Vân

Theo baohaiquan.vn