Giảm ăn mặn để phòng ngừa ung thư dạ dày

Theo dõi VGT trên

Ung thư dạ dày là tình trạng các tế bào trong dạ dày phát triển bất thường, mất kiểm soát dẫn đến hình thành các khối u.

Khi tiến triển nặng, khối u ác tính có thể lan rộng ra xung quanh và di căn đến nhiều cơ quan xa khác, gây nhiều tác động xấu đến sức khỏe, thậm chí là tử vong.

Ung thư dạ dày là một trong những bệnh ung thư đường tiêu hóa gặp phổ biến ở cả hai giới. Ung thư dạ dày đứng thứ 3 trong các bệnh ung thư thường gặp, ngày càng trở nên phổ biến bởi lối sống thiếu lành mạnh, ăn uống thiếu khoa học. Bệnh dễ di căn và gây tử vong cao vì triệu chứng ung thư dạ dày giai đoạn đầu rất mơ hồ và không đặc hiệu.

Nguyên nhân – các yếu tố nguy cơ của ung thư dạ dày

Giảm ăn mặn để phòng ngừa ung thư dạ dày - Hình 1

Yếu tố môi trường và chế độ ăn uống

Môi trường sống và chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng liên quan tới ung thư dạ dày. Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư dạ dày gồm:

- Sử dụng hàm lượng muối cao trong thức ăn.

- Thức ăn có chứa hàm lượng nitrat cao.

- Chế độ ăn ít vitamin A, C.

- Những thức ăn khô, thức ăn hun khói.

- Thiếu phương tiện bảo quản lạnh thức ăn.

- Lạm dụng bia, rượu, thuốc lá…

Video đang HOT

Các thức ăn tươi, hoa quả tươi như cam, chanh, nhiều chất xơ, thức ăn giàu vitamin A, C, các yếu tố vi lượng như kẽm, đồng, sắt, magie, … có tác dụng làm giảm nguy cơ mắc bệnh.

Vi khuẩn Helicobacter Pylori (HP)

Vai trò của vi khuẩn HP trong ung thư dạ dày đã được chứng minh. Các nghiên cứu cho rằng nhiễm HP gây viêm niêm mạc dạ dày dẫn tới teo niêm mạc và dị sản ruột, loạn sản và cuối cùng là ung thư. Nhiễm HP làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày lên gấp 6 lần.

Yếu tố di truyền

Ước tính ung thư dạ dày có tính chất gia đình chiếm tỷ lệ 1-15% trong số người bệnh mắc ung thư dạ dày. Một số bệnh lý di truyền cũng làm tăng nguy cơ.

Các yếu tố khác

Các bệnh lý tại dạ dày cũng là nguyên nhân gây ung thư dạ dày. Nhiễm xạ cũng được coi là một yếu tố làm tăng nguy cơ mắc ung thư dạ dày.

Dấu hiệu cảnh báo ung thư dạ dày

Giảm ăn mặn để phòng ngừa ung thư dạ dày - Hình 2

Bạn nên đi khám bác sĩ để được tư vấn và phát hiện bệnh kịp thời nếu thấy có những dấu hiệu dưới đây:

- Chướng bụng, đầy hơi: Triệu chứng này xuất hiện ngay từ giai đoạn đầu của bệnh ung thư dạ dày và tồn tại trong suốt quá trình mắc bệnh. Trên 70% người bệnh có biểu hiện này ngay từ đầu.

- Ợ chua, nóng ruột (nóng dạ dày): Đây là triệu chứng dễ lầm tưởng với căn bệnh đau dạ dày, viêm dạ dày nhưng bạn cũng không nên chủ quan với nó. Cảm giác khó chịu, nhâm nhẩm đau ở dạ dày, uống thuốc thấy giảm là đặc điểm của triệu chứng này.

- Sụt cân, mệt mỏi, thiếu máu: Nhiều bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi và không muốn ăn gì. Tình trạng này kéo dài khiến họ bị sút cân nghiêm trọng.

- Những bệnh nhân mắc bệnh thời gian dài, có thể xuất hiện hiện tượng xuất huyết đường tiêu hóa, biểu hiện như nôn ra máu, đại tiện phân đen, hoặc xét nghiệm tìm thấy hồng cầu trong máu.

- Triệu chứng khác: Nhiều bệnh nhân ung thư dạ dày vùng hang vị có thể thấy hiện tượng hay bị nôn ói và mắc nghẹn. Ung thư dạ dày có thể dẫn tới thủng dạ dày cấp, đau bụng, viêm phúc mạc. Một số trường hợp lại có biểu hiện tiêu chảy, táo bón, đau bụng dưới, sốt…

Những triệu chứng của bệnh ung thư dạ dày giai đoạn cuối thường rất rõ ràng nên người bệnh rất dễ nhận biết. Nhưng lúc này thì dường như đã quá muộn bởi khối u đã di căn khó có thể cứu chữa. Do đó người bệnh nên lắng nghe cơ thể mình để đi khám kịp thời.

Chế độ ăn giảm muối để phòng ngừa ung thư dạ dày

Giảm ăn mặn để phòng ngừa ung thư dạ dày - Hình 3

Theo Viện Dinh dưỡng, mối liên quan giữa lượng muối trong khẩu phần với sự gia tăng nguy cơ của ung thư dạ dày đã được biết đến từ lâu. Trong ung thư dạ dày, vi khuẩn HP là yếu tố nguy cơ chính, do loại vi khuẩn này gây nên viêm mạn tính ở dạ dày và tạo thành những ổ loét, dẫn tới ung thư hóa. Muối là yếu tố thúc đẩy hoạt động của vi khuẩn HP này.

Cụ thể, muối làm vi khuẩn HP phát triển nhanh hơn và hoạt động mạnh hơn, do đó làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày. Muối đồng thời còn hoạt động như một yếu tố kích thích viêm trên thành dạ dày, làm thành dạ dày nhạy cảm hơn với các yếu tố gây ung thư khác. Nghiên cứu của tác giả DElia và cộng sự trên 270.000 người và theo dõi trong 6-15 năm cho thấy những người ăn nhiều muối tăng 68% nguy cơ ung thư dạ dày so với những người ăn ít muối hơn. Một nghiên cứu khác còn tìm thấy rằng với mỗi gam muối ăn thêm mỗi ngày thì nguy cơ ung thư dạ dày tăng thêm 8%.

Hiện nay chúng ta đang ăn quá nhiều muối, nhiều gấp đôi nhu cầu cơ thể cần. Do đó những người đã có nguy cơ về ung thư dạ dày cần xem lại lượng muối ăn hàng ngày của mình cẩn thận, tránh những thực phẩm chứa nhiều muối mà mình vẫn ưa thích.

Người thuộc nhóm máu nào dễ bị ung thư nhất?

Nếu bạn thuộc nhóm máu này, hãy cẩn thận với nguy cơ ung thư dạ dày. Vì ung thư là căn bệnh khó cứu, chỉ khi phát hiện bệnh sớm mới có cơ hội sống sót cao hơn.

Người thuộc nhóm máu nào dễ bị ung thư nhất? - Hình 1

Nhóm máu là một trong những yếu tố có thể dẫn đến nguy cơ ung thư cao hơn - SHUTTERSTOCK

Nhưng quả thật ung thư rất khó được phát hiện, đó là lý do tại sao mọi người nên biết tất cả các yếu tố dẫn đến nguy cơ ung thư cao hơn. Và theo một số nghiên cứu, nhóm máu có thể là một trong những yếu tố đó.

Dựa trên nhiều nghiên cứu, người có nhóm máu A thực sự có nguy cơ mắc ung thư dạ dày cao hơn, theo Best Life .

Người thuộc nhóm máu nào dễ bị ung thư nhất? - Hình 2

Người thuộc nhóm máu A có nguy cơ mắc ung thư dạ dày cao hơn - ẢNH SHUTTERSTOCK

Hiệp hội Ung thư Mỹ cho biết những người có nhóm máu A có nguy cơ mắc bệnh ung thư dạ dày cao hơn. Nhiều nghiên cứu đã xác nhận điều này, một trong những nghiên cứu gần đây nhất là nghiên cứu năm 2017 được công bố trên PLOS One . Theo nghiên cứu này, những người có nhóm máu A có nguy cơ ung thư dạ dày cao hơn đến 26% so với người có nhóm máu B và O, theo Best Life .

Người có nhóm máu A cũng có thể có nguy cơ cao bị ung thư đường tiêu hóa.

Nghiên cứu năm 2017 cho thấy khi so sánh với nhóm máu A, những người có nhóm máu không phải A - có nguy cơ ung thư đường tiêu hóa thấp hơn 20%, đặc biệt cả ung thư dạ dày và ung thư đại trực tràng, theo Best Life.

Theo các nhà nghiên cứu, tương tự như ung thư dạ dày, những người có nhóm máu A có nguy cơ ung thư đại trực tràng tăng đáng kể so với những người không phải nhóm máu A.

Nguyên nhân tại sao?

Hiệp hội Ung thư Mỹ cho biết vẫn chưa biết rõ nguyên nhân khiến nhóm máu A có nguy cơ ung thư dạ dày cao hơn.

Tuy nhiên, các chuyên gia tại trang web về y tế - WebMD, nói rằng nhiều nhà nghiên cứu đã đưa ra giả thuyết nguyên nhân có thể là do người có nhóm máu A dễ nhiễm vi khuẩn HP hơn, theo Best Life .

Loại nhiễm trùng này là do vi khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori) xâm nhập vào cơ thể và lưu trú trong đường tiêu hóa.

Sau nhiều năm, chúng có thể gây loét trong niêm mạc dạ dày hoặc phần trên của ruột non. Đối với một số người, nhiễm trùng có thể dẫn đến ung thư dạ dày, trang WebMD giải thích.

Theo một báo cáo năm 2017 từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), tỷ lệ sống sót đối với căn bệnh ung thư dạ dày là khá thấp. Tỷ lệ sống sót sau 1 năm được ước tính là hơn 53%, trong khi tỷ lệ sống sót sau 3 năm là gần 34% và sau 5 năm chỉ còn 29%, theo Best Life .

Tỷ lệ này thấp hơn nhiều so với các loại ung thư khác, như: Ung thư thận có tỷ lệ sống sót sau 5 năm là 75%; Ung thư tuyến giáp có tỷ lệ sống sót sau 5 năm là 98%; Và thậm chí là ung thư não, vẫn có tỷ lệ sống sót sau 5 năm là 35%, theo dữ liệu từ Hiệp hội Ung thư Mỹ, theo Best Life .

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

7 thực phẩm lên men tốt cho sức khỏe đường ruột nên ăn vào dịp Tết7 thực phẩm lên men tốt cho sức khỏe đường ruột nên ăn vào dịp Tết
20:57:46 30/01/2025
Nhiều ca nghi mắc sởi và sốt xuất huyết trong những ngày đầu nghỉ tếtNhiều ca nghi mắc sởi và sốt xuất huyết trong những ngày đầu nghỉ tết
22:01:17 30/01/2025
10 loại thực phẩm tốt cho não và hệ thần kinh10 loại thực phẩm tốt cho não và hệ thần kinh
22:00:04 30/01/2025
Mật ong sử dụng theo cách này sẽ 'vị thuốc đại bổ' nhưng không phải ai cũng biếtMật ong sử dụng theo cách này sẽ 'vị thuốc đại bổ' nhưng không phải ai cũng biết
11:17:50 31/01/2025
6 đồ uống giúp hơi thở thơm tho, giảm hôi miệng ngày Tết6 đồ uống giúp hơi thở thơm tho, giảm hôi miệng ngày Tết
10:38:58 01/02/2025
10 lợi ích sức khỏe tuyệt vời khi ăn dưa lưới10 lợi ích sức khỏe tuyệt vời khi ăn dưa lưới
11:43:30 31/01/2025
Nguy cơ bùng phát viêm loét đại tràng dịp lễ Tết và cách giảm đau nhanhNguy cơ bùng phát viêm loét đại tràng dịp lễ Tết và cách giảm đau nhanh
14:06:51 31/01/2025
Người đàn ông dập nát 2 bàn tay nghi do pháo tự chếNgười đàn ông dập nát 2 bàn tay nghi do pháo tự chế
18:55:14 31/01/2025

Tin đang nóng

Tai nạn giao thông, cô gái vừa tốt nghiệp đại học ở Hải Dương tử vong tối mồng 3 TếtTai nạn giao thông, cô gái vừa tốt nghiệp đại học ở Hải Dương tử vong tối mồng 3 Tết
14:27:18 01/02/2025
4 chị em sinh tư tuổi Tỵ - con gái của nguyên Phó giám đốc bệnh viện ĐH Y Dược TP.HCM: Tết đi đến đâu là rộn ràng, niềm vui như nhân 34 chị em sinh tư tuổi Tỵ - con gái của nguyên Phó giám đốc bệnh viện ĐH Y Dược TP.HCM: Tết đi đến đâu là rộn ràng, niềm vui như nhân 3
14:28:48 01/02/2025
Máy bay rơi gần trung tâm thương mại ở Mỹ, nhiều người thương vongMáy bay rơi gần trung tâm thương mại ở Mỹ, nhiều người thương vong
16:28:16 01/02/2025
Đoàn Văn Hậu đưa vợ con về Hà Nội tết ngoại, thái độ của em trai Doãn Hải My với anh rể gây chú ýĐoàn Văn Hậu đưa vợ con về Hà Nội tết ngoại, thái độ của em trai Doãn Hải My với anh rể gây chú ý
14:36:54 01/02/2025
4 ô tô tông liên hoàn trên cao tốc TPHCM - Long Thành, ùn tắc kéo dài4 ô tô tông liên hoàn trên cao tốc TPHCM - Long Thành, ùn tắc kéo dài
15:13:39 01/02/2025
Sốc: Song Ji Hyo và "Thái tử" Joo Ji Hoon bị khui chuyện sống chung, còn luôn mang theo món đồ đặc biệt?Sốc: Song Ji Hyo và "Thái tử" Joo Ji Hoon bị khui chuyện sống chung, còn luôn mang theo món đồ đặc biệt?
18:15:23 01/02/2025
Tổng quan vận mệnh 12 con giáp năm 2025: Con giáp này có vận đỏ như son, đón tài lộc tới tấpTổng quan vận mệnh 12 con giáp năm 2025: Con giáp này có vận đỏ như son, đón tài lộc tới tấp
15:20:44 01/02/2025
Kim Hye Soo rời khỏi giải thưởng Rồng Xanh để tránh phải nhịn đóiKim Hye Soo rời khỏi giải thưởng Rồng Xanh để tránh phải nhịn đói
17:56:14 01/02/2025

Tin mới nhất

Chế độ dinh dưỡng, tập luyện hợp lý cho phụ nữ giảm cân dịp Tết

Chế độ dinh dưỡng, tập luyện hợp lý cho phụ nữ giảm cân dịp Tết

12:53:08 01/02/2025
Bác sĩ Nguyễn Đức Thành, Bệnh viện Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, các nghiên cứu cho thấy rằng: nếu ta ngưng việc tập luyện mà ta vẫn làm thường lệ thì cơ thể sẽ trở nên suy yếu ngay chỉ sau một vài tuần.
7 bài tập giảm đầy bụng, khó tiêu

7 bài tập giảm đầy bụng, khó tiêu

11:57:27 01/02/2025
Bắt đầu với hai bàn chân rộng bằng hông. Đặt tay lên hông hoặc bám vào lưng ghế chắc chắn. Sau đó, từ từ uốn cong đầu gối cho đến khi mông gần chạm sàn.
Bác sĩ cảnh báo nguy cơ dị vật đường thở ở trẻ dịp tết

Bác sĩ cảnh báo nguy cơ dị vật đường thở ở trẻ dịp tết

13:32:33 31/01/2025
Để phòng tránh dị vật đường thở, bác sĩ Trần Thanh Phụng khuyến cáo: Các bà mẹ cho trẻ bú sữa đúng cách; không ăn, bú, uống thuốc khi trẻ đang khóc, cười.
Bí quyết giữ gìn sức khỏe, tránh tăng cân trong kỳ nghỉ Tết

Bí quyết giữ gìn sức khỏe, tránh tăng cân trong kỳ nghỉ Tết

13:30:41 31/01/2025
Bánh gạo lứt có thành phần chính từ gạo lứt. Mỗi chiếc bánh gạo lứt 9 gram chỉ có khoảng 35 calo. Ăn bánh gạo lứt giúp ổn định đường huyết, giảm cholesterol và hỗ trợ ngăn ngừa các bệnh về tim hiệu quả.
Phòng bệnh viêm kết mạc mùa xuân

Phòng bệnh viêm kết mạc mùa xuân

11:27:27 31/01/2025
Khi bị viêm kết mạc dị ứng, tránh day dụi mắt vì có thể khiến mắt bị viêm nặng hơn, thậm chí có thể gây xước giác mạc ảnh hưởng đến thị lực.
Những loại thuốc không thể thiếu dịp Tết để bảo vệ sức khỏe

Những loại thuốc không thể thiếu dịp Tết để bảo vệ sức khỏe

20:55:47 30/01/2025
Thuốc bôi ngoài da là một phần quan trọng trong tủ thuốc gia đình, đặc biệt trong dịp Tết khi mà các hoạt động ngoài trời và giao tiếp xã hội gia tăng. Cần trang bị các loại thuốc kháng viêm, giảm đau và trị vết thương để kịp thời xử lý...
3 không khi du xuân trời lạnh

3 không khi du xuân trời lạnh

09:11:08 30/01/2025
Thời tiết lạnh, đặc biệt khi nhiệt độ dưới 15 độ C và có gió, đòi hỏi bạn phải chuẩn bị kỹ lưỡng để đảm bảo thoải mái và an toàn nếu muốn du xuân.
3 ca cấp cứu đột quỵ trong khoảnh khắc giao thừa

3 ca cấp cứu đột quỵ trong khoảnh khắc giao thừa

08:04:34 30/01/2025
Thời điểm giao thừa, ê-kíp trực Tết của Bệnh viện E cấp cứu nhiều trường hợp bị đột quỵ, hầu hết là người cao tuổi, có bệnh nền như tăng huyết áp, đái tháo đường.
Cú điện thoại 45 giây tái sinh cuộc đời bác sĩ trẻ

Cú điện thoại 45 giây tái sinh cuộc đời bác sĩ trẻ

08:01:58 30/01/2025
Đón Giao thừa Xuân Ất Tỵ khi phải xa quê, bác sĩ Mạnh chưa thể tin được bản thân đã trải qua một năm đầy ly kỳ, với những đớn đau, mệt mỏi nhưng ngập tràn tình yêu thương, may mắn không ngờ tới như vậy.
Sai lầm chết người khi 'khai tửu đầu Xuân'

Sai lầm chết người khi 'khai tửu đầu Xuân'

08:01:51 30/01/2025
Dù đã được chuyên gia y tế cảnh báo, nhiều người vẫn sử dụng rượu ngâm không đúng cách, phải nhập viện cấp cứu, thậm chí lọc máu vì uống rượu ngâm không đúng cách.
3 cách đánh bay mệt mỏi do uống rượu ngày Tết

3 cách đánh bay mệt mỏi do uống rượu ngày Tết

08:01:50 30/01/2025
Tình trạng uống rượu quá chén trong dịp Tết Nguyên đán khá phổ biến. Việc sử dụng các mẹo giải rượu giúp bạn cảm thấy dễ chịu hơn, giảm mệt mỏi, đau đầu.
Người phụ nữ nhập viện cấp cứu sau bữa cơm cá kho

Người phụ nữ nhập viện cấp cứu sau bữa cơm cá kho

08:01:47 30/01/2025
Nữ bệnh nhân 67 tuổi trú tại TP Hòa Bình (tỉnh Hòa Bình) nhập viện cấp cứu trong tình trạng khó thở, không nuốt được thức ăn vì hóc xương cá.

Có thể bạn quan tâm

Lisa (BLACKPINK) đăng ảnh hẹn hò bạn trai CEO ở Anh, động thái "nửa kín nửa hở" khiến MXH bùng nổ

Lisa (BLACKPINK) đăng ảnh hẹn hò bạn trai CEO ở Anh, động thái "nửa kín nửa hở" khiến MXH bùng nổ

Sao châu á

19:04:25 01/02/2025
Sáng 1/2, cộng đồng mạng châu Á dậy sóng khi Lisa (BLACKPINK) bất ngờ chia sẻ lên story Instagram hình ảnh vào hôm hẹn hò bạn trai - CEO Frédéric Arnault
Tai nạn liên hoàn trên cao tốc TPHCM - Long Thành, giao thông ùn tắc

Tai nạn liên hoàn trên cao tốc TPHCM - Long Thành, giao thông ùn tắc

Tin nổi bật

19:03:32 01/02/2025
Tại hiện trường, các phương tiện đều bị hư hỏng nặng phần đầu và đuôi. Mảnh vỡ văng tung tóe trên mặt đường, may mắn vụ việc không gây thương vong về người.
Sướng nhất Jimmy - Jenny, được ba mẹ cho sang hẳn Dubai chào Tết, nhưng Phương Oanh cũng không lường được việc mệt mỏi này!

Sướng nhất Jimmy - Jenny, được ba mẹ cho sang hẳn Dubai chào Tết, nhưng Phương Oanh cũng không lường được việc mệt mỏi này!

Sao việt

19:00:59 01/02/2025
Còn mùng là còn Tết, nhân dịp đầu năm mới, cặp song sinh nhà shark Bình đang được đi du Xuân ở một nơi rất xa cùng bố mẹ.
Yến Xuân làm một điều này phía sau lưng mẹ Đặng Văn Lâm để lộ luôn mối quan hệ thông gia giữa hai gia đình

Yến Xuân làm một điều này phía sau lưng mẹ Đặng Văn Lâm để lộ luôn mối quan hệ thông gia giữa hai gia đình

Sao thể thao

18:55:10 01/02/2025
Yến Xuân có năm đầu tiên ăn Tết nhà chồng khi chính thức trở thành vợ của Văn Lâm. Sau khi đón giao thừa, đi chơi nhà nội cả gia đình Văn Lâm cùng về nhà Yến Xuân chúc Tết.
Đại án Vạn Thịnh Phát: Bản án nghiêm khắc cho sự tha hóa quyền lực

Đại án Vạn Thịnh Phát: Bản án nghiêm khắc cho sự tha hóa quyền lực

Pháp luật

18:11:29 01/02/2025
Điều này cho thấy quyết tâm mạnh mẽ của Nhà nước trong việc làm trong sạch môi trường kinh doanh và bảo vệ sự ổn định của nền kinh tế.
Đức dự kiến cấp chế độ nghỉ thai sản cho phụ nữ sảy thai

Đức dự kiến cấp chế độ nghỉ thai sản cho phụ nữ sảy thai

Thế giới

18:05:24 01/02/2025
Với quy định mới, phụ nữ bị sảy thai sau tuần thứ 13 của thai kỳ sẽ có thể lựa chọn nghỉ thai sản. Tuy nhiên, họ không bắt buộc phải nghỉ nếu không muốn.
Tử vi hằng ngày - Xem tử vi vui 12 con giáp ngày 1.2.2025

Tử vi hằng ngày - Xem tử vi vui 12 con giáp ngày 1.2.2025

Trắc nghiệm

16:43:26 01/02/2025
Hôm nay là một ngày khá thuận lợi cho người tuổi Tý. Bạn có thể nhận được một tin vui bất ngờ từ gia đình hoặc bạn bè. Nếu đang có kế hoạch du xuân, hãy chú ý đến an toàn khi di chuyển.
Tại sao bức ảnh về những đôi dép bừa bộn lại trở nên nổi tiếng nhất Tết 2025?

Tại sao bức ảnh về những đôi dép bừa bộn lại trở nên nổi tiếng nhất Tết 2025?

Netizen

14:26:49 01/02/2025
Với nhiều người, Tết là dịp đoàn viên, sum họp. Trong những ngày này, hình ảnh gia đình quây quần gói bánh chưng, bánh tét; đi chúc Tết, nhận lì xì,... ngập tràn trên mạng xã hội.
'Cấp cứu' làn da ngày Tết, chị em ghi nhớ 4 điều này

'Cấp cứu' làn da ngày Tết, chị em ghi nhớ 4 điều này

Làm đẹp

12:39:20 01/02/2025
Nếu có tắm biển hoặc hồ bơi, nên chọn loại kem có thêm tính chống nước. Bên cạnh đó, nên che chắn bằng khẩu trang, kính mát, nón rộng vành khi đi ra ngoài trời.