Giải pháp xử lý rác thải ở quốc gia châu Á đứng đầu thế giới về ô nhiễm nhựa
Ấn Độ thải ra 9,3 triệu tấn rác thải nhựa mỗi năm. Con số này gần bằng tổng khối lượng rác thải của Nigeria, Trung Quốc và Indonesia – ba quốc gia gây ô nhiễm nhựa hàng đầu thế giới cộng lại.
Người đàn ông ngồi cạnh cống chứa đầy nhựa và rác thải khác ở New Delhi. Ảnh: AFP/Getty Images. Ảnh: CNN
Theo hãng tin CNA, gần một nửa trong số 9,3 triệu tấn rác thải nhựa thải ra mỗi năm của Ấn Độ bao gồm nhựa dùng một lần – như chai đựng nước, túi nhựa, bao bì và dụng cụ ăn uống một lần.
Trong bối cảnh lệnh cấm một số mặt hàng nhựa dùng một lần của Ấn Độ cách đây 2 năm không có tác dụng đáng kể trong việc hạn chế vấn nạn rác thải ngày càng gia tăng của đất nước, một số công ty khởi nghiệp – như ReCircle có trụ sở tại Mumbai – đang tự giải quyết vấn đề.
ReCircle đã hợp tác với mạng lưới những người thu gom rác để tập kết rác thải nhựa, trước khi phân loại và xử lý chúng thành những viên nhỏ có thể tái chế thành các sản phẩm nhựa khác.
Ông Rahul Nainani, nhà đồng sáng lập ReCircle, tin rằng tái chế là cách giải quyết hiệu quả vấn nạn đang ngày càng trầm trọng này.
Trong khi số liệu thống kê của chính phủ cho thấy 2/3 rác thải nhựa trong nước được tái chế, Lộ trình Kinh tế Tuần hoàn Quốc gia nhằm Giảm thiểu Rác thải Nhựa tại Ấn Độ lại cho thấy điều ngược lại – tổng tỷ lệ tái chế của cả nước có thể chỉ đạt gần 8%.
“Cách duy nhất để tăng tỷ lệ tái chế là tăng cường phân loại tại nguồn để vật liệu có thể được thu gom theo cách phân loại và có thể đến đúng cơ sở xử lý, thay vì đến bãi rác và đại dương”, ông Nainani nói.
Video đang HOT
Quản lý rác thải chưa đúng cách
Theo Chương trình Môi trường Liên hợp quốc, khoảng 85% lượng rác thải của Ấn Độ được quản lý chưa đúng cách.
Một số chuyên gia cho rằng vấn đề về nhựa của Ấn Độ là vấn đề đa chiều, đòi hỏi phải thay đổi các hoạt động quản lý rác thải, cũng như đảm bảo thực hiện các chính sách đúng cách.
Năm 2022, Ấn Độ đã cấm 19 mặt hàng nhựa dùng một lần như túi nhựa, dụng cụ ăn uống và ống hút. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng đây không phải là biện pháp toàn diện.
Ngày nay, những người ch.ỉ tríc.h tin rằng do lệnh cấm không được thực thi đầy đủ, các nhà sản xuất và nhà bán lẻ dễ dàng lách lệnh cấm.
Theo chuyên gia tư vấn môi trường độc lập Swati Singh Sambyal, để lệnh cấm có hiệu quả, cần giáo dục cũng như vận động người dân chuyển sang các giải pháp thay thế. Bà nói thêm rằng cần có các hệ thống giám sát và tuân thủ hiệu quả hơn. Tuy nhiên, việc giảm thiểu rác thải nhựa không phải là ưu tiên hàng đầu đối với những bộ phận nghèo nhất của xã hội đang sống qua ngày.
Chai nhựa dùng một lần chất thành đống ở Ấn Độ. Ảnh: PTI
Cửa hàng tiện lợi nhỏ của Hari Ram Mukhiya tại một khu ổ chuột ở New Delhi phục vụ cho những nhóm này, chẳng hạn như lái xe tuk tuk và công nhân. Khách hàng của anh đã quen với việc sử dụng túi nilon miễn phí, không đủ khả năng mua bao bì thân thiện với môi trường, hay trả tiề.n mua túi giấy hoặc túi cotton. Họ chỉ đủ khả năng mua những túi nilon nhỏ và chỉ trả tiề.n cho những gì họ cần.
“Mọi người ở đây không thể chi 100 rupee (30.000 đồng) hoặc 50 rupee (15.000 đồng) cùng lúc. Họ thà mua những túi nilon nhỏ có giá 1 rupee (300 đồng), và đó là tất cả những gì chúng tôi bán”, Mukhiya cho biết.
Việc sử dụng những chiếc túi nilon này đã làm tăng thêm vấn đề rác thải nhựa.
Thích nghi với lối sống không rác thải
Nhiều khu phố ở các thành phố và làng mạc nhỏ hơn đang chứng kiến tình trạng rác thải nhựa chất đống dọc theo lề đường, làm tắc cống và sông ngòi cũng như gây nguy hại cho sức khỏe cộng đồng.
Tình trạng tồi tệ này đã buộc anh Sugeet Grover, cư dân sống tại thủ đô New Delhi, áp dụng lối sống tương đối không rác thải.
Anh Grover phân loại bao bì nhựa để tái sử dụng, anh cũng hạn chế đặt hàng trực tuyến để giảm sử dụng nhựa. Anh tin rằng đây là một sự đán.h đổi đáng giá.
“Tôi phải suy nghĩ 3 lần trước khi ăn sô cô la vì tôi biết rằng nó sẽ phải đóng gói. Tôi có lẽ sẽ không dễ dàng mua được sô cô la không đóng gói. Vì vậy, có một số thứ nhất định mà tôi phải từ bỏ nếu thực sự muốn duy trì lối sống này”, anh Grover, nhà nghiên cứu về môi trường sống bền vững, cho biết.
Các nhà phân tích cho biết động thái thúc đẩy tính bền vững cũng phải bao gồm các khu phố nghèo hơn như Mukhiya, để quốc gia đông dân nhất thế giới này có thể thoát khỏi vấn đề rác thải nhựa.
Cơ hội vàng để giải quyết ô nhiễm nhựa
Vài tháng nữa, các cuộc đàm phán quan trọng về một hiệp ước ràng buộc đầu tiên trên thế giới nhằm giảm quyết tình trạng ô nhiễm nhựa sẽ diễn ra vào cuối tháng 11 tại Busan (Hàn Quốc).
Rác thải nhựa tại Rio de Janeiro, Brazil. Ảnh: TTXVN/phát
Hiệp ước sắp tới này được coi là cơ hội lịch sử để giải quyết tình trạng ô nhiễm nhựa ở mức báo động, vốn đã tăng theo cấp số nhân trong những thập kỷ gần đây.
Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), sản xuất nhựa đã tăng gấp đôi trong 20 năm và với tốc độ hiện tại thì con số này có thể tăng gấp ba vào năm 2060. Tuy nhiên, hơn 90% nhựa không được tái chế, với phần lớn đổ ra ngoài tự nhiên hoặc chôn trong các bãi chôn lấp rác.
Liên hợp quốc (LHQ) ước tính mỗi năm có ít nhất 460 triệu tấn nhựa được sản xuất. Khi vật liệu nhựa cứng phâ.n hủ.y trong môi trường, nó tạo ra các hạt vi nhựa - với đường kính nhỏ hơn 5 mm, và phát tán ra khắp nơi - kể cả trong cơ thể người. Vi nhựa đã được tìm thấy ở các rãnh đại dương sâu nhất, đỉnh núi cao nhất, trong các đám mây và thậm chí trong cả sữa mẹ.
Phản ứng riêng lẻ
Chính phủ Mỹ đã công bố kế hoạch loại bỏ dần việc sử dụng nhựa dùng một lần trong tất cả các hoạt động liên bang đến năm 2035. Đây là một phần trong nỗ lực lớn hơn của Chính phủ Mỹ nhằm giải quyết khủng hoảng ô nhiễm nhựa ngày càng tăng.
Trong một tài liệu dài 83 trang, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden cam kết sẽ hành động để chấm dứt ô nhiễm nhựa, đồng thời hợp tác với thế giới để thúc đẩy nỗ lực tương tự. Tài liệu khẳng định đây là chiến lược toàn diện và có quy mô chính phủ đầu tiên tại Mỹ để giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa trong tất cả các giai đoạn từ sản xuất, chế biến, sử dụng và thải loại.
Tại châu Âu, từ ngày 3/7, tất cả các loại nắp chai hoặc hộp nhựa chứa đồ uống được bán ở Liên minh châu Âu (EU) sẽ phải được gắn vào chai/hộp theo các quy định mới nhằm ngăn chặn tình trạng ô nhiễm. Theo đó, các sản phẩm nhựa dùng một lần chỉ được bán ra thị trường nếu đáp ứng các yêu cầu thiết kế sản phẩm cụ thể giúp giảm đáng kể số lượng nắp làm bằng nhựa thải ra môi trường. Quy định này là một phần trong nỗ lực lớn hơn nhằm hạn chế sản xuất nhựa sử dụng một lần và đã được chuyển thành luật ở các quốc gia thành viên EU. Năm 2021, EU đã cấm đĩa nhựa, dao kéo, ống hút và tăm bông dùng một lần.
Trong khi đó, Nhật Bản đang thực hiện chiến lược tái chế nhựa đối với các loại nhựa sử dụng một lần. Kế hoạch nêu rõ chính phủ sẽ thúc đẩy luật pháp nhằm ngăn chặn việc sử dụng các sản phẩm nhựa và xuất khẩu vật liệu đóng gói bằng nhựa và rác thải điện tử.
Indonesia cũng ban hành nghị định đề ra kế hoạch giảm rác thải nhựa trên biển vào năm 2025. Bên cạnh đó, Bộ Môi trường và Lâm nghiệp Indonesia đã ban hành lộ trình giảm 30% rác thải nhựa không tái chế vào năm 2030.
Tại Ấn Độ, bắt đầu từ tháng 7/2022, nước này đã cấm sản xuất và sử dụng đồ nhựa dùng một lần. Các bang vùng Đông Bắc Ấn Độ đang thúc đẩy các sản phẩm thay thế nhựa từ tre với nỗ lực mang lại cơ hội kinh tế cho cộng đồng bản địa. Ở các vùng khác nhau, đĩa, ống hút và các vật liệu thay thế khác cho nhựa dùng một lần đang được làm từ mía, lá cây...
Tại Trung Quốc, từ năm 2021, nước này đã cấm túi nhựa và đồ dùng sử dụng một lần tại các thành phố lớn, ống hút dùng một lần cũng bị cấm trên toàn quốc.
Nỗ lực đi đến thỏa thuận chung
Các quốc gia đang hy vọng sẽ ký kết một thỏa thuận mang tính đột phá để giải quyết tình trạng ô nhiễm nhựa nghiêm trọng trên quy mô toàn cầu.
Các nhà đàm phán đã họp bốn lần để thảo luận về một thỏa thuận có thể bao gồm giới hạn sản xuất, các quy định thống nhất về khả năng tái chế và thậm chí là lệnh cấm một số loại nhựa hoặc thành phần hóa học.
Nhưng vẫn còn tồn tại nhiều khoảng cách lớn trong các cuộc đàm phán. Ông Eirik Lindebjerg, người phụ trách chính sách nhựa toàn cầu tại Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên (WWF) lưu ý khả năng điều chỉnh sản xuất cũng như các biện pháp giảm ô nhiễm nhựa là những vấn đề gây tranh cãi.
Các nhóm môi trường từ lâu đã lập luận rằng hiệp ước phải bao gồm các biện pháp hạn chế nhựa mới, một lập trường được hàng chục quốc gia ủng hộ. Hiện tại, các nước này có một đồng minh mạnh mẽ là Mỹ, quốc gia ủng hộ một số giới hạn sản xuất.
Các nhóm bảo vệ môi trường hoan nghênh sự thay đổi trên, mặc dù ông Lindebjerg cảnh báo rằng vẫn chưa rõ liệu Washington sẽ ủng hộ những giới hạn bắt buộc hay tự nguyện.
Mức độ ràng buộc của thỏa thuận là một vấn đề gây tranh cãi khác. Một số quốc gia muốn có các biện pháp như mốc thời gian thống nhất để loại bỏ dần một số loại nhựa, trong khi những quốc gia khác lại ủng hộ phương án cho phép các quốc gia quyết định cách thức và thời điểm quản lý.
Giống như các cuộc đàm phán về khí hậu, nguồn tài chính để thực hiện bất kỳ thỏa thuận nào về giảm ô nhiễm nhựa cũng gây nhiều tranh cãi rất nhiều.
Ông Chris Jahn thuộc Hội đồng Hiệp hội Hóa chất Quốc tế (ICCA), đại diện cho ngành công nghiệp hóa chất toàn cầu, cảnh báo vẫn còn rất nhiều vấn đề chưa được giải quyết. Theo ông Jahn, ICCA sẽ phản đối việc quản lý hóa chất hoặc hạn chế sản xuất nhựa. Ông Jahn nhấn mạnh nhựa là vật liệu thiết yếu để thế giới đạt được các mục tiêu phát triển bền vững và biến đổi khí hậu.
Tuần trước, Hội đồng Hóa học Mỹ đã cảnh báo việc Mỹ ủng hộ hạn chế sản xuất sẽ đi ngược lại lợi ích của ngành sản xuất của Mỹ và gây nguy cơ mất việc làm. Ông Jahn cho biết các ngành công nghiệp ủng hộ nỗ lực thúc đẩy tái sử dụng nhựa và những thiết kế mới để tái chế dễ dàng hơn, cũng như các quy định để buộc những nhà sản xuất phải trả tiề.n cho ô nhiễm nhựa.
Dù vẫn còn những khoảng cách, vẫn có sự lạc quan thận trọng rằng các nước có thể đạt một thỏa thuận vững chắc. Theo ông Lindebjerg, các nước đang đứng trước cơ hội lịch sử.
Năm 2022, hầu hết các quốc gia trên thế giới đã đồng ý ký kết hiệp ước ràng buộc pháp lý đầu tiên về ô nhiễm nhựa, bao gồm cả ô nhiễm đại dương. Mục tiêu là hoàn tất các cuộc đàm phán vào cuối năm 2024.
Khác biệt lớn từ những thay đổi nhỏ Túi nylon là món đồ tiện lợi và được sử dụng rộng rãi trong cuộc sống hằng ngày nhưng cũng là một trong số những "thủ phạm" đang hủy hoại Hành tinh Xanh. Khách hàng sử dụng túi sử dụng nhiều lần, thân thiện môi trường thay thế túi nylon khi đi siêu thị. Ảnh: Tường Vi/TTXVN Theo thống kê của Viện Quan...