Giải pháp cấp bách trước nguy cơ thiếu nước nghiêm trọng mùa khô

Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết, đến thời điểm hiện tại đã qua thời điểm lũ chính vụ đối với các hồ thủy điện phía Bắc nhưng vẫn không xuất hiện lũ lớn trên lưu vực sông Hồng – Thái Bình.

Công trình hồ chứa nước Nậm Ngám, tỉnh Điện Biên. Ảnh tư liệu: Phan Tuấn Anh/TTXVN

Mặc dù các hồ chứa lớn, quan trọng trên lưu vực sông Hồng đã chủ động vận hành, ưu tiên việc tích nước ở thời điểm cuối mùa lũ, đầu mùa cạn, tuy nhiên mực nước các hồ chứa lớn, quan trọng đều đang ở mức rất thấp, tổng lượng nước tích được của các hồ chỉ đạt từ 30-65% so với trung bình nhiều năm.

Hiện tổng lượng thiếu hụt so với mực nước dâng bình thường của cả hệ thống hồ chứa khoảng 5,7 tỷ m3; trong đó, hồ Hòa Bình thiếu hụt so với yêu cầu tối thiểu khoảng 945 triệu m3; hồ Thác Bà thiếu hụt khoảng 415 triệu m3; các hồ Lai Châu, Sơn La mực nước cũng thấp hơn mực nước dâng bình thường từ 5-10m.

Với tình trạng thiếu hụt nguồn nước như nêu trên, cùng với nhận định của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia về xu thế khí tượng thủy văn đến cuối năm 202, khả năng nguồn nước trong 3 tháng cuối năm 2021 đến các hồ chứa lớn trên thượng lưu sông Hồng và trên các lưu vực sông khu vực Bắc bộ sẽ tiếp tục thiếu hụt từ 30-50% so với trung bình nhiều năm, đặc biệt thiếu hụt tại vùng hạ lưu sông Lô và sông Hồng từ 60-80%. Do vậy, nguy cơ thiếu nước trong thời gian còn lại của mùa khô có khả năng sẽ diễn ra nghiêm trọng.

Để hạn chế tình trạng thiếu nước xảy ra trên lưu vực sông Hồng, đặc biệt là bảo đảm nguồn nước cho vụ Đông Xuân khu vực Trung du và Đồng bằng Bắc bộ, ngày 8/10/2021, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có văn bản số 6135/BTNMT-TNN chỉ đạo triển khai một số biện pháp cấp bách; trong đó, Bộ này lưu ý các nhà máy thủy điện Lai Châu, Sơn La, Hòa Bình, Tuyên Quang, Thác Bà, Bản Chát và Huội Quảng: điều chỉnh kế hoạch huy động phát điện, lập kế hoạch tích nước, xả nước để nâng dần mực nước các hồ, bảo cân đối nguồn nước và ưu tiên cho các nhu cầu sử dụng nước ở hạ du từ nay đến cuối mùa cạn.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ đạo tính toán, lập kế hoạch lấy nước cụ thể phục vụ sản xuất vụ Đông Xuân năm 2021-2022; lưu ý thời gian cụ thể và phương án điều tiết nước cho hạ du theo hướng linh hoạt về thời gian lấy nước và mực nước hạ du sông, phù hợp với thực tế mực nước sông bị hạ thấp.

Đồng thời, chỉ đạo các đơn vị quản lý vận hành hệ thống công trình thủy lợi phía hạ du rà soát, nâng cao năng lực, hiệu quả lấy nước phù hợp với điều kiện nguồn nước các hồ chứa và trên lưu vực sông, đặc biệt là các công trình lấy nước dọc dòng chính sông Hồng, sông Đuống và các hệ thống thủy lợi lớn ở hạ du như Bắc Hưng Hải, Bắc Đuống,… tránh lãng phí nguồn nước.

Đặc biệt, UBND tỉnh Hòa Bình và UBND thành phố Hà Nội khẩn trương chỉ đạo xử lý các vấn đề liên quan đến việc cải tạo, nâng cao năng lực lấy nước của Nhà máy nước sông Đà, giảm áp lực cấp nước đối với hệ thống hồ chứa trên sông Đà, đặc biệt là hồ chứa thủy điện Hòa Bình.

Đối với Công ty cổ phần Đầu tư nước sạch Sông Đà, Bộ Tài nguyên và Môi trường lưu ý, cần phối hợp chặt chẽ với đơn vị quản lý, vận hành hồ Hòa Bình trong quá trình lấy nước và khẩn trương hoàn thành giải pháp công trình để khai thác hiệu quả nguồn nước điều tiết từ hồ Hòa Bình, không phụ thuộc vào chế độ vận hành nhà máy, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu như hiện nay.

Để giải quyết khó khăn trong việc lấy nước, đến nay, Công ty cổ phần Đầu tư nước sạch sông Đà đã được các sở, ban, ngành của tỉnh Hoà Bình đồng thuận về giải pháp hạ thấp đáy sông tại khu vực cửa kênh để khơi thông dòng chảy, dẫn nước vào trong cửa kênh sau đó tiếp tục xử lý bằng bơm động lực đưa nước vào kênh. Tuy nhiên, công ty cho biết vẫn phải sớm có văn bản chấp thuận của UBND tỉnh Hòa Bình làm cơ sở triển khai trực hiện.