Giải Nobel Vật lý 2013 vinh danh khám phá ‘hạt của Chúa’

Chiều nay 8.10, chủ nhân mới của giải Nobel Vật lý đã được Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển công bố tại Stockholm, với tên hai nhà khoa học được vinh danh là: Francois Englert (Bỉ) và Peter Higgs (Anh) nhờ phát hiện ra hạt Higgs.

Nhà vật lý người Anh Peter Higgs (phải) đang trò chuyện với nhà vật lý người Bỉ Francois Englert. Cả hai ông cùng nhận giải thưởng Nobel Vật lý năm nay cho công trình khám phá hạt cơ bản của vũ trụ, được đặt tên là hạt Higgs. Hai ông sẽ chia sẻ số tiền thưởng là 1,25 triệu USD – Ảnh: Reuters

Trễ hơn dự kiến đến một tiếng, lúc 17 giờ 45 hôm nay, Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển cũng đã công bố tên người thắng giải Nobel Vật lý. Đó là hai nhà vật lý lý thuyết Peter Higgs (Anh) của Trường đại học Edinburgh (Scotland) và Franccois Englert (Bỉ) của Đại học Libre de Bruxelles.

Đúng như những gì các chuyên gia dự đoán, giải thưởng khoa học danh giá nhất trong lĩnh vực vật lý năm nay đã được trao cho công trình khám phá ra hạt Higgs, hay còn được mệnh danh là ‘hạt của Chúa’.

Theo AFP, nếu không có hạt Hggs, theo cách nói của các nhà khoa học, thì tất cả các nguyên tử trong vũ trụ này sẽ không tồn tại.

Được Peter Higgs nêu ra vào năm 1964, hạt Higgs được cho là tồn tại trong một trường vô hình có ở khắp nơi do vụ nổ Big Bang tạo ra cách đây khoảng 13,7 tỉ năm.

Cũng trong thời gian trên, nhà vật lý Francois Englert cùng đồng nghiệp Robert Brout (đã mất) cũng đề xuất một lý thuyết tương tự về một loại hạt có khối lượng nền tảng.

Và sự tồn tại của hạt này đã được chứng minh trong năm 2012.

Nhà vật lý Francois Englert của Bỉ – Ảnh: Reuters

Vào tháng 7.2012, các nhà khoa học trên thế giới đã được chứng kiến những công bố tìm thấy hạt Higgs, hay một loại hạt được coi là giống với hạt Higgs, sau gần một nửa thế kỷ truy tìm nhằm giải thích cách vật chất có được khối lượng.

Đầu tiên là các nhà vật lý tại Phòng thí nghiệm máy gia tốc hạt quốc gia Fermi (Fermilab) ở bang Illinois của Mỹ, cho biết họ đã dần làm sáng tỏ sự tồn tại của hạt Higgs.

Sau đó vài ngày, ngày 4.7, các nhà vật lý tại Trung tâm Nghiên cứu hạt nhân châu Âu (CERN) cũng đã công bố khám phá của riêng mình trong cuộc săn lùng hạt Higgs, và họ gọi đây là loại hạt mới “giống với hạt Higgs được tìm kiếm lâu nay”.

Theo Reuters, lý thuyết được chứng thực của hai ông Peter Higgs và Francois Englert đã mô tả cách thức vũ trụ này được cấu thành. Lý thuyết này là phần trung tâm của ‘Mô hình Chuẩn’ cho sự tồn tại của tất cả mọi thứ, từ những đóa hoa cho đến con người, các hành tinh, ngôi sao… cũng như lực và sự tương tác tạo lập nên vũ trụ.

‘Mô hình Chuẩn’ đặt nền tảng bởi sự tồn tại của một loại hạt đặc biệt, được gọi là hạt Higgs. Nó có ở khắp mọi nơi trong không gian mà nếu không có nó, tất cả sẽ không tồn tại.

Nhà vật lý Peter Higgs của Anh – Ảnh: Reuters

Peter Ware Higgs, sinh năm 1929 tại Anh, có cha là người Anh và mẹ là người Scotland. Ông là nhà vật lý lý thuyết và là giáo sư danh dự của Trường đại học Edinburgh (Scotland). Thuở nhỏ, ông được dạy ở nhà do mắc bệnh hen suyễn và cũng do công việc của bố ông. Sau đó, Thế chiến thứ 2 xảy ra, gia đình ông phải di chuyển liên tục. Vào năm 12 tuổi, ông nhập học tại Trường tiểu học Cotham ở thành phố Bristol, nơi ông nhận nguồn cảm hứng từ cựu học sinh Paul Dirac, một trong những người sáng lập ra cơ học lượng tử. Higgs đã được vinh danh với một số giải thưởng danh giá, bao gồm Huy chương Dirac, giải thưởng của Hội Vật lý châu Âu, giải thưởng Wolf trong Vật lý và giải thưởng Vật lý Hạt lý thuyết JJ Sakurai… Trên Twitter, Thủ tướng Anh David Cameron đã gửi lời chúc mừng đến ông Higgs. Franccois Englert, sinh năm 1932 tại Bỉ. Ông lấy bằng tiến sĩ tại Đại học Libre de Bruxelles và hiện là giảng viên của trường này.

Được biết, giải Nobel Vật lý năm ngoái được trao cho hai nhà khoa học Serge Haroche của Pháp và David Wineland của Mỹ với công trình nghiên cứu đột phá về lượng tử.

Mùa giải Nobel 2013 đã mở màn hôm 7.10 với giải Nobel Y học đã được trao cho ba nhà khoa học Randy Schekman, James Rothman (cùng của Mỹ) và Thomas Sdhof (Đức) cho những khám phá về cơ chế vận chuyển trong tế bào.

Vào chiều mai, 9.10, người thắng giải Nobel Hóa học 2013 sẽ được công bố.

Giải Nobel Vật lý – Những con số: 106 giải Nobel Vật lý đã được trao từ năm 1901 – 2012

47 giải Nobel Vật lý được trao cho chỉ một người

2 phụ nữ từng giành được giải thưởng danh giá này

1 người, John Bardeen, đã nhận giải Nobel Vật lý đến hai lần vào năm 1956 và 1972

25 là số tuổi của người đoạt giải Nobel Vật lý trẻ nhất, nhà khoa học Anh Lawrence Bragg giành giải Nobel Vật lý năm 1915 cùng với cha mình. Đây cũng là người trẻ nhất chiến thắng trong lịch sử trao giải Nobel.

55 là số tuổi trung bình của những người được công bố đoạt giải Nobel Vật lý từ năm 1901 cho đến nay.

Theo TNO