Giải mã cơn khát bàn thắng của Sadio Mane

Khi Sadio Mane được hỏi rằng các đồng đội tại Liverpool sẽ mô tả anh như thế nào bằng ba từ, ngôi sao người Senegal đã trả lời rằng 3 từ đó sẽ là “vui vẻ, hài hước và tự tin”.

Cầu thủ tấn công người Senegal luôn là một cậu học trò rất lạc quan của Jurgen Klopp. Anh thường nở một nụ cười rạng rỡ thể hiện rõ năng lượng tích cực luôn tràn đầy bên trong mình.

Nhưng nó đã được thay thế bằng một vẻ mặt cau có trong xuyên suốt trận thua 3-1 trước Real Madrid ở vòng tứ kết Champions League vào hôm thứ Ba. Mane, cầu thủ đã không tung ra được một cú sút trúng đích nào trong suốt 90 phút, đã trải qua một đêm thực sự đáng quên.

Jurgen Klopp đã cáo buộc trọng tài người Đức Felix Brych “có tư thù” với tiền đạo 28 tuổi vì ông này đã không thổi phạt Lucas Vazquez sau một pha đẩy ngã Mane chỉ vài phút trước khi Real Madrid ghi bàn thắng thứ hai. Phải nhận lấy một thẻ phạt ngay sau đó vì mất bình tĩnh và trả đũa bằng cách đốn ngã Vazquez, Mane đã trở nên chùn chân và tầm ảnh hưởng của anh lên trận đấu càng lúc càng suy yếu.

Đây không phải là chuyện chỉ mới diễn ra một lần. Output sụt giảm của Mane đã được đề cập đến đôi chút trong các phân tích về phong độ kém cỏi của Liverpool ở mùa giải này, nhưng nó chắc chắn là một yếu tố không thể bỏ qua. Tiền đạo người Senegal đã ghi được lần lượt 20, 26 và 22 bàn trên mọi đấu trường trong 3 mùa giải trước, còn vào mùa giải này cho đến thời điểm hiện tại, anh chỉ có 12 pha lập công và 2 trong số đó là vào lưới đội bóng toàn cầu thủ trẻ của Aston Villa tại FA Cup.

Tại Premier League, sự sa sút của Mane thậm chí còn trầm trọng hơn. Tiền đạo 28 tuổi chỉ ghi được 7 bàn sau 27 trận đã chơi ở mùa giải 2020/2021. Ngôi sao người Senegal đã trải qua 8 trận “tịt ngòi” kể từ chiến thắng trước Tottenham Hotspur vào tháng Một và chỉ ghi được 3 bàn trong 23 lần ra sân gần nhất của anh kể từ tháng 10 – một thống kê quá điên rồ đối với tầm cỡ của anh.

Cách đây chưa đầy 18 tháng, Lionel Messi đã bầu cho Mane trong cuộc bầu chọn “Cầu thủ xuất sắc nhất thế giới trong năm” của FIFA và khẳng định rằng “Cầu thủ châu Phi xuất sắc nhất năm 2019″ đã kém may mắn khi “chỉ” có thể kết thúc tại vị trí thứ tư chung cuộc trong cuộc đua Ballon d’Or, sau anh, Virgil van Dijk và Cristiano Ronaldo.

Sự phát triển của Mane dưới thời Klopp kể từ khi gia nhập Liverpool với mức phí chuyển nhượng 34 triệu bảng từ Southampton vào mùa hè năm 2016 là quá ngoạn mục. Anh đã vươn mình lên vị thế của một cầu thủ đẳng cấp thế giới. Anh đã “chia sẻ” danh hiệu “chiếc giày vàng” của Premier League cùng người đồng đội Mohamed Salah và Pierre-Emerick Aubameyang của Arsenal, với 22 pha lập công ở giải vô địch quốc gia Anh vào mùa giải 2018/2019 – một thành tích thậm chí sẽ còn đáng nể hơn nữa khi xét về việc anh đã không có bàn thắng nào được ghi trên chấm penalty.

Mane cũng thể hiện một phong độ ấn tượng không kém trong cuộc hành trình vươn đến chức vô địch Premier League 2019/2020 của Liverpool với 18 bàn thắng và có một sự khởi đầu rất thuận lợi ở mùa giải này, bao gồm những màn trình diễn tuyệt vời trước Chelsea và Arsenal, qua đó thúc đẩy cuộc tranh luận về việc liệu anh có phải là cầu thủ tấn công có giá trị cao nhất của Klopp hay không.

Tuy nhiên, vào những thời điểm khó khăn, chính Salah chứ không phải Mane mới là người đã liên tục tỏa sáng để giúp cho mùa giải 2020/2021 của đội chủ sân Anfield không hoàn toàn trở thành một thảm họa. Ngôi sao người Ai Cập hiện đang gánh vác Liverpool với 27 bàn thắng trên mọi đấu trường, trong đó có 18 bàn ở Premier League.
Ngay cả khi chúng ta nhắc đến chuyện anh đã ghi 7 bàn trên chấm penalty, thì khoảng cách giữa phong độ của hai người họ vẫn là rất đáng lo ngại, bởi vì trong những năm gần đây, hiệu suất của họ phần lớn là tương đương nhau với những màn trình diễn tấn công thượng hạng mà hai ngôi sao này thể hiện.

Vậy, tại sao Mane lại sa sút một cách trầm trọng như thế? Tiền đạo người Senegal đang bỏ lỡ nhiều cơ hội hơn, hay anh chỉ đơn giản là không có được chúng? Các tiêu chuẩn của anh đã suy giảm, hay anh là một nạn nhân của những vấn đề nằm ngoài tầm kiểm soát của mình?

Trước tiên, để khám phá sự thay đổi trong những màn trình diễn của Mane ở mùa giải này so với mùa giải trước, chúng ta có thể nhìn vào profile của anh được cung cấp bởi Smarterscout. Smarterscout là một công cụ sử dụng những số liệu nâng cao để đánh giá các cầu thủ trên thang điểm từ 0 đến 99, dựa trên tần suất họ thực hiện một hành động cụ thể và mức độ hiệu quả của họ trong các hành động khác nhau, so với những người khác chơi cùng vị trí.

Nhìn chung, phong cách thi đấu của Mane tương tự như mùa giải 2019/2020, nhưng có một số điểm khác biệt thú vị giữa mùa giải trước (hình trên) và mùa giải này (hình dưới). Điểm khác biệt đầu tiên là tiền đạo người Senegal đang rê dắt bóng nhiều hơn ở mùa giải này (số lần dẫn bóng và lừa bóng: 83 trên thang điểm 99) và ít thực hiện những đường chuyền ngắn, đơn giản hơn so với mùa giải trước (số lần liên kết lối chơi: 69 trên thang điểm 99). Thật vậy, thống kê trung bình 5,3 lần qua người mỗi 90 phút của Mane là con số cao nhất mà anh thực hiện kể từ mùa giải đầu tiên của mình tại Liverpool (5,5 lần qua người mỗi 90 phút vào mùa giải 2016/2017).

Điều đó cho thấy rằng bất chấp tình cảnh khó khăn của Liverpool trong những tháng gần đây, Mane đã không hề ngần ngại chuyện tự mình cầm bóng đột phá để cố gắng tạo nên những khoảnh khắc đặc biệt. Tuy nhiên, điểm số thấp hơn về khả năng giữ bóng của tiền đạo người Senegal ở mùa giải này cho thấy anh đang thường xuyên khiến đội mất quyền kiểm soát bóng nhiều hơn. Với việc có khuynh hướng muốn tự mình đột phá nhiều hơn và có lẽ đôi khi buộc phải tự thân xoay sở, hệ quả là Mane đang thường xuyên để mất bóng.

Điểm khác biệt thứ hai là sự gia tăng trong số lượng cú dứt điểm của Mane ở mùa giải này (82 trên thang điểm 99). Ở đây, smarterscout đo lường số lượng cú sút, cũng như khuynh hướng dứt điểm trên tổng số lần chạm bóng.

Nếu chúng ta nhìn vào bản đồ dứt điểm của Mane ở mùa giải trước, anh đã thực hiện trung bình 2,5 cú sút mỗi 90 phút. Chất lượng trung bình của những cú dứt điểm đó (dựa trên dữ liệu xG trung bình của các cú sút – xG per shot) là 0,18, đồng nghĩa với việc những cơ hội mà tiền đạo người Senegal có được đáng giá hiệu suất trung bình 1 bàn thắng sau mỗi 5 cú dứt điểm – con số cao nhất giải đấu trong số các tiền đạo cánh, bên cạnh Raheem Sterling.

Bản đồ dứt điểm của mùa giải này cho thấy những màn trình diễn của Mane trước khung thành đối phương chẳng hề sa sút mạnh. Sự khác biệt đáng chú ý là anh thực sự đang dứt điểm nhiều hơn (3,0 cú sút mỗi 90 phút) nhưng chất lượng trung bình của những cú dứt điểm mà anh tung ra đã thấp hơn một chút (0,14 xG mỗi cú sút) – tuy nhiên, con số này vẫn đủ tốt để anh đứng thứ năm Premier League khi xét riêng các tiền đạo cánh.

Hơn nữa, Mane đang thực sự chạm bóng nhiều hơn trong vòng cấm đối phương mỗi 90 phút ở mùa giải này so với mùa giải trước. Điều này có thể đã chịu ảnh hưởng bởi thực tế rằng Liverpool đã phải đối mặt với rất nhiều hệ thống phòng ngự lùi sâu và thường xuyên lâm vào thế bị dẫn trước tỷ số trong các trận đấu kể từ đầu năm, nhưng nó vẫn cho thấy rằng tiền đạo người Senegal đã tham gia vào khâu tấn công của Liverpool nhiều như anh đã từng.

Tổng hợp các thông tin lại, có vẻ như những con số thống kê nâng cao của Mane đã không giảm đáng kể ở mùa giải này. Dữ liệu 0,43 bàn thắng kỳ vọng (xG) mỗi 90 phút của anh là con số cao nhất khi xét riêng các tiền đạo cánh ở Premier League 2020/2021, có nghĩa là những cơ hội mà anh nhận được đáng giá hiệu suất trung bình 1 bàn thắng sau mỗi 2 trận – không khác gì so với mùa giải trước. Nói một cách đơn giản, tiền đạo người Senegal vẫn đang xuất hiện ở những khu vực đầy lý tưởng và có được những cơ hội chất lượng cao để ghi bàn.

Tuy nhiên, vấn đề nằm ở khả năng chuyển hóa các cơ hội thành bàn thắng của anh. Mane đã được ghi nhận thành tích thực tế vượt trội xG trong 2 mùa giải trước, với thống kê trung bình 0,64 bàn thắng – không tính các quả penalty – mỗi 90 phút ở mùa giải 2018/2019 (từ 0,44 xG) và 0,59 bàn thắng – không tính các quả penalty – mỗi 90 phút ở mùa giải 2019/2020 (từ 0,45 xG). Tuy nhiên, vào thời điểm hiện tại, con số này đã giảm sút xuống thành 0,28 bàn thắng – không tính các quả penalty – mỗi 90 phút (từ 0,43 xG). Nói cách khác, Mane đã ghi trung bình 1 bàn mỗi 140 phút ở Premier League 2018/2019 và 1 bàn mỗi 153 phút ở Premier League 2019/2020. Còn ở mùa giải này, tiền đạo cánh người Senegal đang ghi trung bình 1 bàn mỗi 323 phút. Diogo Jota đã có nhiều pha lập công hơn Mane ở Premier League 2020/2021 mặc dù đang chơi ít hơn 1530 phút ở giải đấu hạng cao nhất bóng đá Anh.

Chú thích: Mins (số phút thi đấu), Goals (số bàn thắng), xG (bàn thắng kỳ vọng), Assists (số pha kiến tạo), xA (kiến tạo kỳ vọng).

Đây là thành tích thực tế kém hơn dữ liệu xG nhất mà Mane có kể từ khi gia nhập Liverpool gần 5 năm trước. Chỉ có Timo Werner của Chelsea và Trezeguet của Aston Villa là kém hơn Mane ở mùa giải này trong số các tiền đạo cánh tại Premier League.

Biểu đồ bên dưới thể hiện phong độ của Mane trước khung thành đối phương, cho thấy những thời điểm anh ghi bàn với tỷ lệ cao hơn hoặc thấp hơn dữ liệu kỳ vọng. Để tạo nên biểu đồ này, chúng tôi đã lấy biến động trung bình của mỗi 5 trận mà tiền đạo cánh người Senegal đã chơi và xác định khuynh hướng theo thời gian để xem thời điểm mà phong độ của anh đạt đỉnh và chạm đáy. Chúng ta có thể thấy rằng sự sa sút của Mane đã ở mức nghiêm trọng nhất trong những tháng gần đây, xảy ra cùng lúc với chuỗi kết quả thảm hại của Liverpool sau khi mùa giải bước sang năm 2021, khiến họ rơi từ vị thế một đội đầu bảng xuống thành một thành viên của cuộc đua top 4.

Mane chắc chắn đã trải qua những ảnh hưởng tiêu cực từ tình trạng thiếu trôi chảy và nhịp độ trong khâu tấn công của đội. Sự biến động do những ca chấn thương ở vị trí trung vệ đã khiến các hậu vệ cánh của Klopp không thể dâng cao tham gia tấn công một cách đều đặn như trước đây. Do vậy, mối liên kết của Mane với Andrew Robertson ở hành lang cánh trái đã không còn nguy hiểm và mạnh mẽ như trước.

Sự mệt mỏi chắc chắn là một trong các vấn đề. Robertson hiện đang dẫn đầu về số phút thi đấu ở Premier League mùa giải này với 2.666 phút đã chơi. Mane đứng thứ năm trong số các cầu thủ Liverpool với 2.260 phút, sau Salah (2.434 phút), Georginio Wijnaldum (2.363 phút) và Trent Alexander-Arnold (2.313 phút).

Tuy nhiên, khía cạnh tinh thần được cho là có tác động lớn hơn so với khía cạnh thể lực. Với việc đã rất cần mẫn để cải thiện khả năng dứt điểm của bản thân với những bài tập bổ sung sau khi tập cùng đội trong những năm gần đây, tình trạng không ghi được nhiều bàn thắng ở mùa giải này chắc chắn đã bắt đầu ăn sâu vào tâm trí của Mane.

Đôi khi, tiền đạo người Senegal mắc sai lầm trong việc tận dụng các cơ hội hoặc suy nghĩ nhiều quá mức cần thiết khi thời cơ đến với mình. Các nhân viên tại trung tâm tập luyện AXA cũng tin rằng Mane đang phải hứng chịu một số sự đối xử bất công và kết quả là, sự tự tin của anh đã sụt giảm.

Trận đấu trên sân khách với Southampton vào đầu tháng 1 là một ví dụ. Mane tin rằng Liverpool nên được hưởng một quả penalty sau một tình huống anh bị ngã trong vòng cấm bởi một pha truy cản của Kyle Walker-Peters, nhưng sự quả quyết của anh đã bị phớt lờ. “Điều mà Andre Marriner đã làm với Sadio Mane tối nay, thành thật mà nói, tôi không cho rằng đó là một hành động đúng,” Klopp khẳng định, nhà cầm quân người Đức đã rất tức giận vì còn có những pha truy cản khác với Mane mà ông và tiền đạo người Senegal tin rằng đã phạm luật cũng đã không bị thổi phạt tại St Mary’s.

Mane đã bị chỉ trích bởi các nhà bình luận vì ngã xuống quá dễ dàng, chỉ 5 ngày sau khi anh cố gắng đứng vững và không kiếm được một quả penalty khi thủ môn Karl Darlow của Newcastle nắm lấy chân tiền đạo người Senegal trong một tình huống lộn xộn trước khung thành ở St James’ Park.

Đã có những tình huống tương tự diễn ra trong các trận đấu với Sheffield United, Chelsea và Wolverhampton Wanderers, khi anh bị truy cản quyết liệt bên trong vòng cấm nhưng không ngã xuống, mà cố gắng ghi bàn trong vô vọng. Chính bởi những khoảnh khắc như vậy, Michael Owen đã đưa ra một lời cáo buộc kỳ lạ rằng động lực của Mane là anh không muốn Salah có thể nới rộng khoảng cách bàn thắng giữa hai người họ bằng các quả penalty.

“Anh sẽ không thể tìm thấy một cầu thủ vị tha hay chân thật hơn Sadio,” một nguồn tin cấp cao trong nội bộ Liverpool chia sẻ với The Athletic. “Tất cả mọi thứ cậu ấy làm đều là vì đội bóng. Bất cứ ai cũng không thể nào bình thản được trước chuyện bản thân bị chỉ trích vì đã cố đứng vững khi bị phạm lỗi và sau đó tiếp tục nhận ‘gạch đá’ vì đã ngã xuống sau một pha va chạm rõ ràng.”

Pep Guardiola từng công kích Mane là “một tên thích ăn vạ” ở mùa giải trước và có một nỗi sợ rằng kể từ đó tiền đạo người Senegal đã bị các trọng tài đối xử không công bằng.

Đôi khi, Mane đã đen đủi. Trong trận đấu trên sân nhà với Tottenham, anh đã thoát khỏi Serge Aurier một cách tuyệt vời và tung ra một cú dứt điểm trúng xà ngang. Tiền đạo người Senegal cũng đã có một cú đánh đầu trúng cột trong trận đấu với Fulham. Trong cuộc đối đầu Manchester United, trọng tài Paul Tierney đã thổi còi kết thúc hiệp đấu sớm khi Mane đang lao đến khung thành và đối mặt với David De Gea trong thế 1 chọi 1 sau một đường chuyền của Xherdan Shaqiri.

Nhưng trong những dịp khác, tiền đạo người Senegal đã lãng phí các cơ hội một cách khủng khiếp. Trong trận thua Chelsea vào tháng trước, Mane đáng lẽ ra nên tận dụng được một quả tạt tuyệt vời của Salah, nhưng sau khi thực hiện tốt khâu lựa chọn thời điểm cho pha tăng tốc của mình, anh đã hoàn toàn bỏ lỡ cơ hội tung ra một cú dứt điểm có khả năng thành bàn cao.

Mane đã có 2 cú dứt điểm gọn gàng mang về 2 bàn thắng cho Liverpool trong mỗi lượt trận với RB Leipzig ở vòng 16 đội Champions League, nhưng vẫn chưa thể kết thúc cơn khát bàn thắng kéo dài 3 tháng tại Premier League của mình. Tiền đạo cánh 28 tuổi đã hoàn toàn có thể có được một cú hattrick trong trận đấu với Wolves gần đây, nhưng tất cả những cơ hội ngon ăn đều không được anh tận dụng thành công.

Các bàn thắng có thể đang trở nên khan hiếm nhưng cường độ thi đấu của Mane trong giai đoạn quyền kiểm soát bóng thuộc về đối phương vẫn không thay đổi. Anh đã pressing trên hàng công nhiều hơn bao giờ hết. Thống kê 7,5 lần pressing ở khu vực 1/3 cuối sân đối phương mỗi 90 phút của tiền đạo người Senegal là y hệt như mùa giải trước. Bên cạnh đó, khi được điều chỉnh theo thời lượng kiểm soát bóng, thì thống kê trung bình 5,0 pha tắc bóng trên mỗi 1000 lần chạm bóng của đối phương – bao gồm các pha tắc bóng thành công, cộng với cả những lần tranh chấp thất bại và những lần phạm lỗi khi thực hiện tắc bóng – là con số cao thứ năm trong số các tiền đạo cánh ở Premier League mùa giải này. Nói một cách đơn giản, tình trạng phong độ hiện tại của Mane không phải là do anh đang thiếu nỗ lực. Nếu phải đưa ra một lời chỉ trích, thì có thể nói rằng lỗi của Mane là đã … cố gắng quá mức và sự điềm tĩnh trước khung thành từng thể hiện trong quá khứ đã rời bỏ anh.

“Khi bạn là một chiến binh, bạn không bao giờ cố đưa ra những lời bào chữa, thay vào đó, chúng tôi phải nỗ lực tìm kiếm những giải pháp,” Mane chia sẻ gần đây. “Việc được thi đấu cùng các đồng đội luôn mang đến cho tôi một nguồn năng lượng lớn. Chúng tôi có thái độ chuẩn mực và niềm tin rằng mọi thứ sẽ thay đổi. Đoàn kết, duy trì tinh thần tích cực và chiến đấu. Tôi luôn cảm thấy tự hào vì được trở thành một cầu thủ của Liverpool.”

Đây là khoảng thời gian sa sút thực sự đầu tiên trong sự nghiệp tại Liverpool của Mane, nhưng anh vẫn đang thể hiện rất tốt, qua đó mang đến niềm tin rằng nó sẽ không kéo dài. Đời cầu thủ của tiền đạo cánh người Senegal vốn đã là một câu chuyện về những chiến thắng khi đối mặt với nghịch cảnh, vậy nên nghị lực mạnh mẽ của anh là điều không thể bàn cãi. Tài năng, đức tính khiêm tốn và sự chuyên nghiệp của anh cũng vậy.

Thử thách của Klopp là tìm ra cách để loại bỏ bớt những áp lực khỏi đôi vai của Mane để giúp các bàn thắng có thể trở lại.

Nguồn: Lược dịch từ bài phân tích “Three goals in 23 league games: Explaining Sadio Mane’s shocking Liverpool slump” của hai tác giả James Pearce và Mark Carey, đăng tải trên The Atheltic.