Giải đáp bí ẩn vì sao một số người có bộ óc sáng tạo thiên tài

Những khác biệt trong não bộ có thể khiến một số người có khả năng sáng tạo vượt trội hơn đa số. Và tin vui là vẫn có cách để đào tạo ra các thiên tài với khả năng sáng tạo vượt bậc.

Sáng tạo không chỉ là khả năng vẽ một bức tranh hoặc thiết kế một sản phẩm. Tất cả chúng ta đều cần suy nghĩ sáng tạo trong cuộc sống hàng ngày, cho dù đó là chuẩn bị bữa ăn tối bằng cách sử dụng tờ rơi hay tạo ra những bộ trang phục thời trang Halloween từ những bộ quần áo bình thường trong tủ áo.

Theo các nhà nghiên cứu, các hoạt động sáng tạo có thể chia làm hai loại. Thứ nhất là sự sáng tạo “nhỏ” (little-C), như: tạo ra một trang web, làm một món quà sinh nhật thủ công hoặc nghĩ ra một câu chuyện hài hước. Và thứ hai là sáng tạo “lớn” (Big-C), như: viết một bài diễn thuyết, sáng tác một bài thơ hoặc thiết kế một thí nghiệm khoa học.

Sáng tạo liên quan đến sự tương tác phức tạp giữa tư duy tự phát và suy nghĩ có kiểm soát.

Các nhà nghiên cứu về tâm lý học và thần kinh học đã bắt đầu xác định các quá trình tư duy và vùng não liên quan đến sự sáng tạo. Bằng chứng gần đây cho thấy sáng tạo liên quan đến sự tương tác phức tạp giữa tư duy tự phát và suy nghĩ có kiểm soát. Đây là khả năng tự phát hiện ý tưởng và đánh giá chúng một cách có chủ ý để xem chúng ta có thể sử dụng những ý tưởng này hay không?

Tuy nhiên, điều gì làm cho một số người sáng tạo hơn những người khác vẫn là câu hỏi chưa lời giải đáp.

Lập bản đồ não trong quá trình tư duy sáng tạo

Trong nghiên cứu mới đây, 163 người tham gia đã được yêu cầu hoàn thành một bài kiểm tra cổ điển về “tư duy khác biệt”, họ phải đưa ra suy nghĩ về những ứng dụng mới và không bình thường cho các đồ vật. Khi hoàn thành bài kiểm tra, họ được chụp công hưởng từ chức năng (fMRI), đo máu lưu thông đến các bộ phận của não.

Nhiệm vụ này đánh giá khả năng “suy nghĩ khác” của người tham gia. Ví dụ, trong nghiên cứu, các nhà khoa học cho tình nguyện viên nhìn thấy những vật thể khác nhau trên màn hình, chẳng hạn như một miếng vỏ kẹo cao su hoặc một chiếc vớ, và yêu cầu họ đưa ra cách để sử dụng chúng một cách sáng tạo.

Có một số ý tưởng sáng tạo hơn những ý tưởng khác. Đối với chiếc vớ, có người bảo dùng nó để giữ ấm cho đôi chân – công dụng thông thường của nó, nhưng có một người khác muốn sử dụng nó như một hệ thống lọc nước.

Điều thú vị ở chỗ, các nhà khoa học nhận thấy những người làm nhiệm vụ này tốt hơn cũng cho biết họ có sở thích và thành tích sáng tạo hơn. Nghiên cứu này có thể đánh giá được phần nào tư duy sáng tạo nói chung.

Sự liên kết đặc biệt trong não bộ khiến một số người có khả năng sáng tạo vượt trội. (Ảnh: Live Science).

Mối liên kết đặc biệt của mạng sáng tạo

Đo lường hoạt động của não sau thử nghiệm cho thấy, các vùng não chịu trách nhiệm sáng tạo thuộc 3 hệ thống đặc hiệu.

Theo đó, ở những người được cho là có óc sáng tạo thiên tài, có một sự kết nối chặt chẽ hơn giữa ba mạng lưới trong não bộ: mạng mặc định, mạng điều khiển hành động và mạng lưới lưu động. Mạng mặc định là các vùng não hoạt động khi chúng ta có những tư duy bột phát, chẳng hạn như để trí óc lang thang, mơ mộng và tưởng tượng.

Mạng điều khiển hành động sẽ kích hoạt khi cần tập trung hoặc kiểm soát qúa trình suy nghĩ của họ. Và mạng lưới lưu động là khu vực hoạt động như một cơ chế chuyển đổi giữa hệ thống mặc định và điều hành của não.

Những người có sự liên kết đặc biệt thì có khả năng sáng tạo cao hơn. (Ảnh: Roger Beaty).

Kết quả của nghiên cứu cho thấy, ở những người được cho là có óc sáng tạo thiên tài, có một sự kết nối chặt chẽ hơn giữa ba mạng lưới trong não bộ này.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, nếu sống trong một môi trường thuận lợi cho sự sáng tạo, những mối liên kết giữa các mạng lưới này càng bền chặt, tạo điều kiện cho những sáng tạo được dễ dàng, bay bổng và hiệu quả hơn.

Tác giả chính của nghiên cứu – tiến sĩ Roger Beaty (Đại học Harvard, Mỹ) – cho biết ông đang tiếp tục mở rộng nghiên cứu để làm rõ hơn một luận điểm mà các kết quả trên đã dẫn tới: có vẻ như, việc được đào tạo từ nhỏ các môn nghệ thuật và khoa học ảnh hưởng khá sâu sắc đến sự kết nối mạnh mẽ giữa ba mạng lưới thần kinh này và làm người đó có khả năng sáng tạo tốt.

Nghiên cứu trên phù hợp với một nghiên cứu trước đó của Jonathan Plucker (Đại học Indiana, Mỹ), cho thấy khả năng sáng tạo của một người liên quan chặt chẽ đến một môi trường kích thích sự sáng tạo trong thời thơ ấu hơn là IQ của người đó.

Theo khoahoc.tv