Giải bài toán xuất khẩu lao động- Bài 1: Giấc mơ và những cảnh đời
Nhiều năm trở lại đây, xuất khẩu lao động đã làm đổi thay nhiều mảnh đời, nhiều làng quê, giải quyết nhiều việc làm cho người lao động. Tuy nhiên, ở lĩnh vực này cũng nảy sinh nhiều bất cập. Thay đổi tư duy và cách làm về xuất khẩu lao động được coi là việc làm cần thiết.
Xuất khẩu lao động, bên cạnh cơ hội còn là rủi ro.
Do đặc thù địa hình nên người dân vùng Trung Trung Bộ luôn phải gồng gánh trên mình nhiều lo toan. Người dân phải tìm mọi cách vượt qua khó khăn, và xuất khẩu lao động là một trong những cách được bà con lựa chọn. Nhưng trong sự lựa chọn ấy, có cả niềm vui lẫn nỗi buồn.
Phố giữa làng quê
Gia đình bà Nguyễn Thị Thu (70 tuổi, thôn Bắc Mới, xã Cương Gián, Nghi Xuân, Hà Tĩnh) ở ngay cửa biển, ngôi nhà nhỏ ấy thường xuyên gánh chịu thiên tai, bão lũ. Là hộ nghèo lâu năm của xã, chồng lại mất sớm, bà Thu 1 mình bươn chải nuôi 7 đứa con ăn học. Nghề chài lưới không đủ nuôi sống cả mấy miệng ăn, những năm đầu thập niên 90 của thế kỷ trước, những đứa con của bà Thu tìm đường đi xuất khẩu lao động (XKLĐ). Đứa thì sang Hàn Quốc, đứa đi Nhật Bản, hay Malaysia…Hiện nay, tính cả con, dâu, rể, gia đình bà Thu có 5 người đang ở nước ngoài.
“Nếu các con tôi không xuất ngoại thì nhà tôi không biết khi nào mới thoát nghèo. Nhờ các con đi XKLĐ nhà tôi mới đủ ăn và xây được căn nhà này. Cả xã Cương Gián, hầu như nhà nào cũng có người đi XKLĐ. Trước đây, mới học xong cấp 2 cũng có thể XKLĐ được, bây giờ thì cứ học xong phổ thông là đi luôn, chỉ có người già và trẻ nhỏ ở nhà thôi”- bà Thu nói.
Trước đây, gia đình ông Nguyễn Văn Hồng (xã Đồng Hóa, Tuyên Hóa, Quảng Bình) thuộc diện hộ nghèo của địa phương. Tuy nhiên, hiện nay gia đình ông Hồng đã thoát khỏi hộ nghèo, xây được nhà kiên cố, trong nhà mua sắm nhiều vật dụng đắt tiền. Ông Hồng cho biết, kinh tế gia đình ông ngày càng khấm khá là nhờ nguồn vốn của người con trai đang đi XLLĐ ở nước ngoài gửi về.
Cũng từ nguồn vốn tích lũy được sau thời gian đi XKLĐ tại Hàn Quốc của 6 người con, bà Hoàng Anh (thôn Hà Lào, xã Thuận Hóa, Tuyên Hóa) đã mua đất và xây dựng khách sạn khang trang ở thị trấn Đồng Lê (Tuyên Hóa, Quảng Bình) để kinh doanh. Bà Anh cho biết, gia đình bà trước đây cũng thuộc diện hộ nghèo, sau khi có chính sách đưa người XKLĐ của địa phương, bà đã mạnh dạn vay tiền làm thủ tục cho đứa con đầu đi XKLĐ sang Malaysia. Sau khi đứa con đầu ra nước ngoài làm việc ổn định gửi tiền về, bà đã trả được nợ và tiếp tục đầu tư làm thủ tục cho những người con khác đi XKLĐ ở Hàn Quốc, Malaysia…
Ông Phan Định (thôn Phụng Chánh 1, xã Vinh Hưng, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên-Huế) cũng có 3 người con đều XKLĐ tại Nhật Bản. Hiện người con đầu tiên của ông đã trở về nước sau 3 năm XKLĐ, 2 người con lại vẫn đang ở Nhật. Trung bình mỗi người con của ông gửi về nhà khoảng 25 triệu/tháng, đây là một số tiền khá lớn với người dân nơi đây. Ông dùng một phần tiền để sửa sang nhà cửa, mở quán cà phê bình dân để cải thiện thu nhập.
Theo thời gian, có nơi đã xuất hiện làng xuất ngoại, xã chuyên XKLĐ. Và cũng đã xuất hiện “phố giữa làng” ngay tại những nơi vốn rất khó khăn như làng biển Thanh Hải (xã Thanh Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình) là địa phương có người đi XKLĐ từ năm 1997.
Khác với ngày xưa là làng chài ven biển, người dân sống bấp bênh, nghèo khó phụ thuộc vào con tôm, con cá đánh bắt ven biển, Thanh Hải bây giờ là “phố” giữa quê với hàng chục ngôi nhà cao tầng khang trang, mọc lên san sát, những con đường bê tông rộng rãi, sạch đẹp.
Hay như thôn Xuân Hòa (xã Quảng Xuân, huyện Quảng Trạch), thôn Lý Hòa (Hải Trạch, Bố Trạch), thôn Nhân Quang (Nhân Trạch, Bố Trạch, cùng tỉnh Quảng Bình); xã Cương Gián (Nghi Xuân, Hà Tĩnh)… cùng giảu lên nhờ XKLĐ. Đặc biệt như xã Thiên Lộc (Can Lộc, Hà Tĩnh) có tới 1.300 người đi lao động nước ngoài, tập trung chủ yếu ở các nước Tây Âu. Nhiều thôn trong xã, nhà tầng mọc lên san sát.
Tuy nhiên, đằng sau sự đủ đầy này còn nhiều câu chuyện đẫm nước mắt.
Video đang HOT
Người thân của anh Nguyễn Văn P. đau đớn khi nhận hung tin.
Còn đó những nỗi đau
Mới đây, người thân gia đình anh Hoàng Văn Đ. (xã Xuân Hồng, Nghi Xuân, Hà Tĩnh) hết sức đau đớn khi nghe tin anh tử nạn, nhiều ngày không đưa được thi thể trở về quê hương. Lý do là bởi tháng 6/2016, anh Đ. đi XKLĐ ở Đài Loan theo con đường hợp pháp, nhưng được một thời gian, anh “nhảy” ra ngoài làm việc. Tháng 4/2018, anh bị tử nạn, không có cơ quan chức năng nào đứng ra bảo lãnh nên thi thể anh Đ. mắc kẹt ở nước bạn, gia đình ở nhà phải nén nhịn nỗi đau này hàng chục ngày trời. Và đằng sau cái chết của anh Đ. là nỗi mất mát của người thân, gia đình cùng những món nợ “khủng”.
Một trường hợp khác. Đầu năm 2017, sau khi rời ghế trường cấp 3, Nguyễn Văn P. (trú xóm Nam Phú, xã Thạch Trung, TP Hà Tĩnh) sang Hàn Quốc theo hình thức du học. Sang xứ sở kim chi, P. vừa học vừa đi làm thêm ở các công trình xây dựng. Ngày 7/7/2018, P. bị rơi từ tầng 12 của công trình xuống đất, P. được đưa đến Bệnh viện Yeosu Jeonnam (thành phố Yeosu, tỉnh Jeolla Nam) cấp cứu nhưng không qua khỏi. 7 ngày sau thi thể của em mới được đưa về quê nhà.
Hoàn cảnh gia đình P. rất khó khăn, bố làm ruộng, mẹ buôn bán nhỏ ở chợ. P. là con thứ 2 trong gia đình 6 người con. Sau khi học xong lớp 12, P. làm thủ tục đi du học Hàn Quốc theo diện vừa học vừa làm, đến lúc tử nạn mới được 16 tháng. Để làm thủ tục du học cho P., gia đình phải thế chấp ngân hàng vay gần 300 triệu đồng, số nợ này đến lúc P. mất vẫn chưa hoàn trả hết. Nợ cũ cộng nợ mới (chi phí đưa thi thể P. về quê nhà) lên đến hàng chục nghìn đô la, tất cả đè hết lên đôi vai gầy guộc của cha mẹ.
Mảnh đất chang chang cồn cát Quảng Bình cũng thường xuyên gánh chịu nỗi đau vợ mất chồng, con mất cha, bố mẹ mất con như thế. Trong đó có cô gái Phạm Thị H. (ở thôn Tú Loan, xã Quảng Hưng, Quảng Trạch, Quảng Bình) tử vong ở xứ sở Hoa anh đào khi mới tròn 23 tuổi. H. sang Nhật Bản bằng hình thức du học ngành quản trị kinh doanh. Để có tiền trang trải cuộc sống, hàng ngày, ngoài thời gian lên lớp, H. đã bươn chải kiếm việc làm thêm. Tối ngày 7/4, trong lúc đi ăn tối cùng mọi người, H. đã bị đột quỵ do kiệt sức, áp lực công việc và tử vong. Sau 10 ngày thi thể H. mới được đưa về an táng tại quê nhà.
Nhưng, trong XKLĐ, nỗi đau thật lớn chính là những cú lừa.
Tháng 2/2017, anh Nguyễn Văn Sơn (thôn Nam Hải, Thạch Hải, Thạch Hà, Hà Tĩnh) được một người quen giới thiệu có “mối ngon” đi XKLĐ sang Hàn Quốc. Sơn được “quảng cáo” là có Công ty Hoàng Long ở Hà Nội do bà Phùng Thị Mười Linh (trú huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định) đứng đầu nhận được đơn hàng phụ bếp ở Hàn. Tin tưởng, Sơn cùng 7 người bạn khác ở xã Thạch Hải quyết định theo Nguyễn Quang Hải và Phùng Thị Mười Linh để xuất ngoại những mong sẽ được “đổi đời”.
Những lá đơn kêu cứu trong vô vọng của lao động bị lừa.
Ít ngày sau, Sơn và những người bạn được 2 người “áp tải” đưa đi khám sức khỏe tại Bệnh viện Tràng An (Hà Nội), kết quả đạt yêu cầu, tất cả được làm hồ sơ. Ngày 30/3/2017, tại Trường Cao đẳng kinh tế công nghiệp Hà Nội, Sơn nộp số tiền 4.000 USD cho bà Phùng Thị Mười Linh để làm hồ sơ và học tiếng Hàn ở đó. Ngày 16/4/2017, Sơn tiếp tục nộp 6.000 USD cho bà Linh. Sau khi nộp hết 10.000 USD như đã thỏa thuận ban đầu, bà Linh hứa 2 đến 3 tháng nữa sẽ có vida để “bay”.
Từ 24/4 đến 26/8/2017, Sơn cùng những người khác được đưa vào TP Hồ Chí Minh để tiếp tục học tiếng. Thời điểm này, thấy các “con mồi” dễ bị lừa nên bà Linh yêu cầu mỗi lao động nộp thêm 2.500 USD nữa. Tuy nhiên, trước lòng tham vô đáy của bà Phùng Thị Mười Linh, các lao động nghi ngờ nên phản ứng và trình báo Công an phường 8, Q.Phú Nhuận, TP HCM. Quá trình điều tra, Công an phát hiện bà Phùng Thị Mười Linh còn có 1 chứng minh thư khác mang tên Phùng Thị Mười, 46 tuổi, thường trú số nhà 2A, ngõ 55, phố Giáp Nhị, Q.Hoàng Mai, Hà Nội).
Lúc này, các lao động đã trót nộp tiền mới “ngã ngửa” ra là đã bị bà Nguyễn Quang Hải và Phùng Thị Mười Linh lừa, chiếm đoạt hàng trăm nghìn USD. “Gia đình em vay ngân hàng 250 triệu đồng để nộp cho họ, đến giờ mỗi tháng đến kỳ nộp lãi em không biết lấy đâu để trả. Bọn em đã làm đơn tố cáo đến cơ quan Công an Hà Nội, họ thông tin là đã bắt bà Phùng Thị Mười Linh rồi nhưng đến giờ vẫn chưa hoàn lại tiền cho bọn em”- nạn nhân Nguyễn Xuân Mừng (24 tuổi, trú thôn Bắc Hải, xã Thạch Hải, Thạch Hà, Hà Tĩnh) buồn bã nói.
Tại những tỉnh nghèo, “cò” lao động xuất hiện thường xuyên. Nhiều hộ gia đình đã cầm cố nhà cửa, vay mượn tiền để nộp cho con đi XKLĐ thông qua “cò”. Song, khi nhận được tiền, các “cò” lập tức “cao chạy xa bay”, để lại nỗi đau và nợ nần chồng chất cho những người nghèo. Giấc mơ đổi đời nhờ XKLĐ của họ theo đó mà tan thành mây khói…
Hạnh Nguyên – Xuân Thi – Lê Minh
Theo daidoanket
Rộng cửa cho nông dân sang Nhật làm việc
Nhật Bản đang có phương án mở rộng việc tiếp nhận lao động người nước ngoài nhằm giải quyết việc thiếu hụt nghiêm trọng lao động trong các ngành xây dựng, nông nghiệp, điều dưỡng, đóng tàu... Đây là cơ hội lớn cho lao động Việt Nam.
Hướng đến lao động phổ thông
Nguồn tin của Bộ LĐTBXH Việt Nam cho biết, Nhật Bản đang đứng trước sự thiếu hụt lao động nghiêm trọng, bởi vậy nước này đã phải sử dụng người lớn tuổi, phụ nữ trong nhiều nhóm ngành công nghệ thông tin, dịch vụ.
Vì vậy, tháng 6 vừa qua, Hội đồng kinh tế và chính sách tài chính của Nhật Bản đã thông qua một loạt chính sách liên quan đến việc tiếp nhận lao động nhập cư. Trong đó, đối tượng điều chỉnh của chính sách này hướng đến các lao động kỹ năng thấp, lao động phổ thông ở một số lĩnh vực thiếu hụt lao động.
Điều dưỡng Việt Nam làm việc tại Nhật Bản. Ảnh: Minh Nguyệt
Chính sách mới sẽ cho phép các thực tập sinh sau khi kết thúc chương trình thực tập kỹ năng 3 năm vẫn có thể tiếp tục ở lại Nhật lấy visa (thị thực) lao động thêm tối đa 5 năm nữa. Chính phủ Nhật Bản cũng cho biết đang xem xét cho phép những người có visa lao động có thể ở lại Nhật vô thời hạn nếu vượt qua các kỳ thi điều kiện trong 5 năm sống tại Nhật. Những người xin cấp visa mới này sẽ phải vượt qua kỳ thi kiểm tra kỹ năng liên quan và đáp ứng trình độ thành thạo tiếng Nhật nhất định để được phê duyệt hồ sơ.
Ngoài việc nới lỏng thời gian lưu trú, chính sách mới còn giảm bớt yêu cầu về ngoại ngữ cho lao động làm trong các ngành xây dựng, nông nghiệp, đánh bắt cá và nhiều ngành "khát" lao động khác. Người lao động không cần thiết phải đạt tới trình độ N4 mà chỉ cần ở mức có thể nghe được những câu hiệu lệnh đơn giản. Dự kiến, tháng 4.2019, các hiệp hội ngành nghề của 5 ngành gồm: Xây dựng, nông nghiệp, điều dưỡng, khách sạn và đóng tàu sẽ đưa ra một bài kiểm tra chi tiết của ngành để đánh giá các lao động muốn xin visa việc làm trong ngành đó.
Cùng với việc mở rộng ngành nghề thì tư cách lưu trú của lao động làm trong 18 ngành hiện tại cũng sẽ được nới rộng thêm một bậc để thu hút lao động dễ dàng. Nhật Bản sẽ tăng số lượng người tiếp nhận, nới lỏng điều kiện đánh giá chuyên môn cũng như kinh nghiệm thực tế. Một số ngành thiếu nhiều lao động có thể được ưu tiên đầu tiên là nông nghiệp, hộ lý.
Với việc đưa ra những thay đổi trong chính sách nhập cư, mục tiêu của Chính phủ Nhật Bản hướng tới là đến năm 2025 sẽ thu hút được 500.000 lao động nước ngoài có trình độ tương đối thấp được làm việc tại 5 lĩnh vực nêu trên. Cụ thể, theo tính toán chỉ riêng ngành xây dựng, dự kiến đến năm 2025, Nhật Bản sẽ thiếu hụt khoảng 780.000 - 930.000 lao động; ngành nông nghiệp thiếu hụt 46.000 - 103.000 lao động vào năm 2023. Ngành điều dưỡng kỳ vọng thu hút thêm 1 vạn điều dưỡng nước ngoài mỗi năm.
Ưu đãi lao động nông nghiệp
Theo ông Nguyễn Gia Liêm - Phó cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước (Bộ LĐTBXH), năm 2015 Việt Nam chỉ đưa 27.010 lao động Việt Nam sang Nhật Bản làm việc. Đến năm 2017 có 54.504 lao động Việt Nam sang Nhật Bản làm việc.
Ông Liêm cho biết, trong khi các thị trường khác vẫn có nhu cầu tiếp nhận ổn định, thì nhu cầu tuyển dụng lao động Việt Nam tại thị trường Nhật Bản ngày càng tăng, đa dạng về ngành nghề. Với việc điều chỉnh chính sách mới cho phép lao động được ở lại làm việc 5 năm, ông Liêm nhận định đây sẽ là cơ hội cho các lao động Việt Nam sang làm việc tại thị trường này.
"Bên cạnh việc dành cơ hội cho những lao động phổ thông thì Nhật Bản cũng sẽ có nhiều vị trí làm việc cho những lao động trí thức, tuyển dụng theo chương trình kỹ sư, kỹ thuật viên với nhiều ưu đãi đặc biệt. Đây là những điểm chính làm cho thị trường lao động Nhật Bản sẽ rất sôi động trong thời gian tới" - ông Liêm chia sẻ.
Đặc biệt, thời gian tới Nhật Bản cũng có chính sách khuyến khích tiếp nhận lao động làm trong ngành nông nghiệp như gỡ bỏ lệnh cấm đối với nông dân người nước ngoài tại các khu chiến lược quốc gia đặc biệt và chỉ định ở 3 khu vực là Niigata, Kyoto, Aichi. Việc này nhằm làm giảm thiểu tình trạng thiếu nhân lực trong ngành nông nghiệp do sự già hóa dân số tại các khu vực này.
Không giống như chế độ Thực tập sinh kỹ năng vừa làm vừa học hỏi kỹ thuật hiện nay, chế độ này chỉ tiếp nhận những nhân lực có chuyên môn kinh nghiệm thực tế. Qua thời gian thí điểm, xem xét những thành tích đạt được tại các khu vực này, sẽ triển khai việc tiếp nhận trên toàn quốc.
Theo đó, kể từ năm 2018, các công ty phái cử sẽ bắt đầu ký kết và phái cử nguồn nhân lực chủ yếu đến từ châu Á cho các công ty nông nghiệp. Tuy nhiên, ứng cử viên không chỉ là người có kinh nghiệm trong ngành nông nghiệp mà cũng cần phải có khả năng tiếng Nhật nhất định.
Thời hạn lưu trú của nông dân làm việc tại Nhật là 3 năm, tuy nhiên, trường hợp làm theo mùa vụ ở những vùng đặc khu, sau khi qua Nhật vẫn có thể làm hơn 3 năm. Ví dụ, họ có thể làm việc tại Nhật khoảng 6 tháng mỗi năm, thời gian còn lại sẽ quay về nước và tự do làm công việc của mình, như vậy có thể đi đi về về trong suốt 6 năm. Mức lương có thể còn cao hơn lương của lao động bản địa.
Theo ông Liêm, ngoài ngành nông nghiệp, lao động giúp việc nhà cũng được cân nhắc vào làm việc tại tỉnh Aichi, Tokyo, Kanangawa... Riêng thành phố Niigata cũng đề xuất việc tiếp nhận nhân lực trong lĩnh vực khách sạn và nhân lực chuyên về truyện tranh, phim hoạt hình, thẩm mỹ viện.
Cần có kỷ luật lao động
Mặc dù Nhật Bản đang rộng cửa tiếp nhận lao động, nhưng theo ông Phạm Đỗ Nhật Tân - Phó Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu lao động Việt Nam, thì đây cũng là thách thức lớn buộc người lao động và doanh nghiệp phải khắc phục được những hạn chế trong thời gian vừa qua. Ông Tân bày tỏ: "Thị trường Nhật Bản rộng cửa cho tất cả lao động nước ngoài, nhưng còn tùy thuộc vào khả năng của người lao động. Để cạnh tranh được với các lao động nước khác, lao động Việt Nam cũng phải trang bị kiến thức ngoại ngữ, kỹ năng chuyên môn nhất định và quan trọng nhất là kỷ cương, kỷ luật lao động".
Thêm vào đó, Bộ LĐTBXH cũng phải tập trung giám sát, kiểm tra để doanh nghiệp tuân thủ đúng quy định pháp luật trong đào tạo và chi phí. Các doanh nghiệp cũng đã tập trung, chú trọng đầu tư nhiều hơn trong việc nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ, nhân viên trực tiếp làm công tác xuất khẩu lao động. Đồng thời có chiến lược xây dựng thị trường Nhật thành thị trường trọng điểm của Việt Nam.
Ông Doãn Mậu Diệp - Thứ trưởng Bộ LĐTBXH, cho biết nhu cầu đi làm việc tại Nhật thời gian tới có thể tăng lên ở một số ngành nghề. Đầu tháng 6, Bộ LĐTBXH đã cho phép 6 doanh nghiệp phía Bắc thí điểm tuyển lao động trong lĩnh vực điều dưỡng, hộ lý sang làm việc tại Nhật Bản. Bộ đang đàm phán giảm nhẹ các điều kiện về ngoại ngữ, tăng phúc lợi bằng hoặc cao hơn với người lao động bản xứ. Trong tháng 8, khi đàm phán xong, sẽ mở rộng cho các doanh nghiệp phía Nam.
"Dân số Nhật Bản đang già hóa, ngoài ngành nghề điều dưỡng, hộ lý, tới đây một số nhóm ngành nghề Nhật rất cần lao động và Việt Nam có khả năng đáp ứng tốt như nông nghiệp, dịch vụ khách sạn, bảo dưỡng nhà cao tầng... Đặc biệt, Bộ sẽ cho phép các tập đoàn nhân sự của Nhật hợp tác với doanh nghiệp xuất khẩu lao động tuyển dụng các kỹ sư công nghệ thông tin sang làm việc" - ông Diệp nói.
Theo Danviet
Lao động xuất khẩu cảnh giác trước nguy cơ lừa đảo Trung tâm Lao động ngoài nước (Bộ LĐTBXH) vừa đưa ra cảnh báo đối với người lao động khi tham gia chương trình thực tập sinh kỹ thuật tại Nhật Bản (IM Japan). Bà Phạm Ngọc Lan - Phó Giám đốc Trung tâm Lao động ngoài nước cho biết, thời gian gần đây xuất hiện việc một số người lao động có nguyện...