Gia tăng người trẻ mắc bệnh đái tháo đường

Đái tháo đường trở thành một trong những nguyên nhân phổ biến gây tàn tật và tử vong sớm ở hầu hết các quốc gia, chủ yếu làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch.

Theo Liên đoàn Đái tháo đường (ĐTĐ) thế giới, cứ mỗi giờ trên thế giới có thêm 1.000 người mắc ĐTĐ, cứ mỗi 8 giây có 1 người chết vì ĐTĐ.

Toàn thế giới có hơn 425 triệu người đang sống chung với ĐTĐ. Dự báo đến năm 2045 Việt Nam có 6,3 triệu người ĐTĐ. ĐTĐ đang ngày càng trẻ hoá, tuy nhiên, nhiều người vẫn còn khá chủ quan với căn bệnh, gây biến chứng và tử vong cao này.

Có mặt tại Bệnh viện Nội tiết Trung ương, chúng tôi gặp khá nhiều người đến khám bệnh mới biết mình mắc ĐTĐ đã ở giai đoạn nặng. Ông Bùi Công Tuấn (50 tuổi, Hà Nội) cho biết: “5 năm nay tôi không khám sức khỏe. Gần đây thấy ngón chân có vết loét, tôi tưởng bị viêm da nên chỉ mua thuốc bôi. Sau thấy vết loét càng nặng, người mỏi mệt, mắt nhìn kém đi khám thì đã bị đái tháo đường typ 2 rồi”.

Điều trị cho bệnh nhân đái tháo đường tại Bệnh viện Bạch Mai.

Những người bị ĐTĐ nhưng không biết bệnh, khi phát hiện đã chuyển sang giai đoạn biến chứng như ông Tuấn chiếm tỷ lệ khá lớn. Theo kết quả điều tra năm 2015 của Bộ Y tế, có tới 68% người tăng đường huyết chưa được phát hiện. Chỉ có 28,9% người bệnh ĐTĐ được quản lý tại cơ sở y tế.

Trong đó, phần lớn bệnh nhân không đạt được đầy đủ các mục tiêu điều trị. Số liệu cũng cho thấy, cứ 10 bệnh nhân thì gần 6 người bị biến chứng do ĐTĐ. Căn bệnh này sẽ ảnh hưởng đến nhiều người Việt Nam hơn khi dân số già đi vì người từ 40 tuổi trở lên có nguy cơ mắc ĐTĐ cao gấp 2 lần so với những người tuổi thấp hơn.

Tuy nhiên, tại Việt Nam, người bệnh ĐTĐ ngày một trẻ hóa và đây là vấn đề đáng lo ngại bởi tỷ lệ trẻ béo phì gia tăng trong thời gian gần đây. “Có cháu 14, 15 tuổi đã mắc ĐTĐ và thường là những đứa trẻ béo phì, gáy và nách thường có gai đen (có đám da sần và chuyển màu).

Việc điều trị nhóm này khó khăn hơn vì các thuốc uống hạ đường huyết thường ít được nghiên cứu ở trẻ em, và trẻ thường tuân thủ điều trị kém, duy trì chế độ ăn uống, sinh hoạt không thể giống như người lớn. Có bệnh nhân 16 tuổi, bị ĐTĐ, cao 1m83, nặng 88kg, vào viện vì đường máu quá cao. Sau khi điều trị, cân nặng vẫn tăng do chế độ ăn không đảm bảo, đi học thường xuyên ăn thêm” – TS.BS Nguyễn Quang Bảy cho biết.

Theo BS Bảy, các nghiên cứu gần đây cũng cho thấy ĐTĐ ở người trẻ thì biến chứng sẽ tiến triển nặng hơn, thời gian dẫn đến biến chứng sớm hơn và tỷ lệ có biến chứng nhiều hơn so với ĐTĐ ở người lớn tuổi.

Do đó, để phòng tránh ĐTĐ cho con trẻ, bố mẹ cần kiểm soát chế độ ăn và cân nặng cho trẻ. Liên đoàn ĐTĐ thế giới cho biết 50% bệnh nhân ĐTĐ, và 90% bệnh nhân ĐTĐ typ 2 là có thể phòng ngừa được bằng thay đổi lối sống, tăng cường vận động, kiểm soát cân nặng và chế độ ăn.

Theo Liên đoàn ĐTĐ thế giới, dự báo số người ĐTĐ sẽ gia tăng tới khoảng 629 triệu người, hay nói cách khác, 1 người trong 10 người lớn sẽ có bệnh ĐTĐ vào năm 2045. Tuy nhiên, có đến một nửa số người ĐTĐ không được chẩn đoán.

Nhiều người đang sống với bệnh ĐTĐ typ 2 trong một thời gian dài mà không nhận biết được tình trạng bệnh của họ. Đến khi được chẩn đoán, thường đã xuất các biến chứng của bệnh. Nhưng thật lạc quan, 70% trường hợp ĐTĐ typ 2 có thể được phòng ngừa hoặc trì hoãn bởi thực hiện các lối sống khỏe mạnh.

Việt Nam có 3,5 triệu người mắc ĐTĐ (số liệu của IDF Diabetes Atlas năm 2017), nếu không có các giải pháp phòng ngừa hiệu quả, dự báo tới năm 2045 số người ĐTĐ ở nước ta tăng lên 6,3 triệu người. Năm nay, ngày ĐTĐ thế giới 2019 (14-11) có chủ đề “Hãy bảo vệ gia đình bạn”, đây chính là thông điệp nhằm nâng cao nhận thức và ảnh hưởng của bệnh ĐTĐ lên cuộc sống của gia đình, đồng thời thể hiện vai trò của gia đình trong việc quản lý, chăm sóc, phòng ngừa bệnh ĐTĐ.

Theo khuyến cáo của bác sĩ, để phòng bệnh ĐTĐ, cần nâng cao nhận thức của việc phát hiện sớm và tổ chức các hoạt động sàng lọc ĐTĐ, sàng lọc biến chứng của bệnh ĐTĐ và sàng lọc ĐTĐ thai kỳ.

TS.BS Nguyễn Quang Bảy, Trưởng Khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, theo một số điều tra tại các bệnh viện lớn, khoảng 6 – 9% những phụ nữ mang thai ở Việt Nam bị ĐTĐ thai kỳ, đó là những người được phát hiện ĐTĐ lần đầu tiên trong khi mang thai.

Còn những người đã bị ĐTĐ từ trước khi có thai thì không gọi là ĐTĐ thai kỳ mà gọi là ĐTĐ ở phụ nữ có thai. Thông thường 90% trường hợp ĐTĐ thai kỳ sẽ hết sau khi sinh nhưng về lâu dài những người đó sẽ có nguy cơ ĐTĐ typ 2 cao hơn người bình thường. ĐTĐ thai kỳ thường xuất hiện từ tuần 24-28 của thai kỳ.

Thay đổi lối sống là phương pháp can thiệp cơ bản, gồm điều chỉnh chế độ ăn và tăng cường tập luyện thể lực để làm giảm cân. Phương pháp này có hiệu quả rất tốt trong thời gian đầu nhưng lại không bền vững.

Do đó hiện nay người ta đang hướng đến phương pháp sử dụng thuốc đối với nhóm tiền ĐTĐ nguy cơ cao với các biến chứng về tim mạch, thuốc được sử dụng phổ biến nhất là Metformin. Phương pháp phẫu thuật thắt dạ dày hoặc nối thông dạ dày – ruột được áp dụng đối với nhóm béo phì, có chỉ số khối cơ thể (BMI) trên 34.

Trần Hằng

Theo CAND