Giá khí đốt ở châu Âu tăng vọt sau khi nguồn cung bị gián đoạn
Hôm 27/4, giá khí đốt tự nhiên ở châu Âu đã tăng vọt sau khi Nga tuyên bố ngắt nguồn cung khí đốt đến Ba Lan và Bulgaria, do các quốc gia này từ chối thanh toán bằng đồng rúp.
Ảnh minh hoạ: Getty Images
Đài RT (Nga) dẫn nguồn dữ liệu từ sàn giao dịch ICE của London cho biết, vào sáng ngày 27/4, giá hợp đồng khí đốt kỳ hạn giao vào tháng 5 trên trung tâm TTF có trụ sở tại Hà Lan đã tăng 1.374 USD/1.000 m3, tương đương với gần 125 USD/megawatt giờ (MWh) – theo mức giá hộ gia đình.
Trước đó, Tập đoàn năng lượng khổng lồ và nhà xuất khẩu khí đốt lớn của Nga Gazprom cho biết họ đã ngắt hoàn toàn nguồn cung cấp khí đốt cho Bulgaria và Ba Lan, sau khi 2 quốc gia này không thanh toán các khoản mua khí đốt trong tháng 4 bằng đồng nội tệ của Nga. Theo Gazprom, việc đình chỉ nguồn cung sẽ có hiệu lực cho đến khi Moskva nhận được các khoản thanh toán bằng đồng rúp.
Vào tháng 3, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký sắc lệnh yêu cầu các nước “không thân thiện” phải thanh toán mua khí đốt bằng đồng rúp. Tuyên bố này được đưa ra trong bối cảnh các lệnh trừng phạt của phương Tây nhằm đáp trả cuộc xung đột ở Ukraine đã hạn chế nghiêm trọng khả năng thực hiện các giao dịch bằng USD và euro của Moskva.
Theo đó, Moskva sẽ ngừng hợp đồng nếu các khoản thanh toán không được thực hiện bằng đồng nội tệ của nước này. Hầu hết các nước EU đều từ chối chấp nhận yêu cầu này. Trong số các nước thành viên, cho đến nay chỉ có Áo và Hungary đồng ý thanh toán khí đốt của Nga bằng đồng rúp. Ngoài ra, Đức cũng có khả năng chấp nhận mua khí đốt của Nga theo yêu cầu này.
Trong động thái mới nhất, hôm 27/4, Thủ tướng Karl Nehammer tuyên bố Áo sẽ chấp nhận cơ chế thanh toán khí đốt mới bằng đồng rúp do Nga đưa ra và sẽ tuân theo cơ chế này.
“Công ty năng lượng quốc gia OMV đã chấp nhận các điều khoản thanh toán này. Tuy nhiên, quá trình thanh toán phải tuân theo các điều khoản của lệnh trừng phạt. Đối với chúng tôi, điều này rất quan trọng”, ông Nehammer nói trong một cuộc họp báo và nhấn mạnh Áo vẫn ủng hộ các lệnh trừng phạt nhằm vào Nga liên quan đến vấn đề Ukraine. “Áo tuân thủ quan điểm và ủng hộ các biện pháp trừng phạt chung của EU”, ông lưu ý.
Theo quan chức này, Công ty dầu khí OMV của Áo đã mở tài khoản tích hợp với ngân hàng Nga để thực hiện các giao dịch thanh toán khí đốt từ nước này. Thủ tướng Nehammer cho biết trong chuyến công du gần đây tới Moskva , Tổng thống Nga Vladimir Putin đã giải thích về cơ chế thanh toán mới và đảm bảo với ông về nguồn cung cấp khí đốt đầy đủ hơn nữa.
Video đang HOT
Logo Công ty dầu khí OMV của Áo. Ảnh: Getty Images
Yêu cầu thanh toán bằng đồng rúp đã khiến những khách hàng mua khí đốt của Nga bối rối. Họ lo ngại sẽ phải trả tiề.n cho mặt hàng này bằng đồng nội tệ của Nga. Tuy nhiên, theo yêu cầu mới, khách hàng vẫn có thể thanh toán khí đốt bằng đơn vị tiề.n tệ mà họ lựa chọn, nhưng sẽ phải mở tài khoản bằng đồng rúp tại ngân hàng Gazprombank, để chuyển đổi các khoản thanh toán thành đồng rúp đến tay các nhà cung cấp khí đốt của Nga.
Ba Lan và Bulgaria là hai quốc gia đầu tiên bị Nga cắt nguồn cung khí đốt kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine. Tương tự hầu hết các nước thành viên EU, Ba Lan và Bulgaria phụ thuộc lớn vào nguồn cung khí đốt từ Nga, trong đó, Bulgaria phụ thuộc tới 90%.
Liên minh châu Âu đã cáo buộc Nga sử dụng khí đốt như một “công cụ tống tiề.n” sau động thái này. Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen cũng cho biết EU đã có sự chuẩn bị sẵn sàng và lên kế hoạch cho một phản ứng phối hợp của khối.
Nga chuyển dịch dòng năng lượng từ Tây sang Đông
Căng thẳng với Ukraine đang thúc đẩy Moskva kinh doanh dầu khí nhiều hơn với Trung Quốc và có thể sẽ giảm bớt với châu Âu.
Dự án đường ống dẫn khí đốt từ Nga qua Triều Tiên đến Hàn Quốc vẫn đang thi công. Ảnh: iStock
Một cuộc xung đột quy mô lớn tiềm tàng ở Ukraine, hoặc thậm chí chỉ là mối đ.e dọ.a dai dẳng của một cuộc xung đột, có thể dẫn đến những thay đổi đáng kể trong dòng chảy thương mại năng lượng toàn cầu. Trong khi Moskva tăng cường quan hệ kinh tế và năng lượng với Trung Quốc, châu Âu lại đang tìm cách giảm sự phụ thuộc mạnh mẽ vào khí đốt tự nhiên và nhập khẩu dầu của Nga.
Nga đã chuyển khí đốt đến Trung Quốc thông qua đường ống "Power of Siberia" (Sức mạnh Siberia) được khai trương vào năm 2019. Hai đồng minh láng giềng cũng gần đạt được thỏa thuận về một đường ống thứ hai - Power of Siberia 2 - sẽ cung cấp nhiên liệu cho Trung Quốc qua ngả Mông Cổ.
Vào ngày 4/2 vừa qua, tập đoàn khí đốt khổng lồ Gazprom của Nga đã xác nhận hợp đồng với Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc (CNPC) về việc mua bán khí đốt thiên nhiên dọc theo tuyến đường Viễn Đông. Cùng ngày, tập đoàn dầu mỏ khổng lồ Rosneft của Nga đã ký thỏa thuận trị giá 80 tỷ USD với CNPC để cung cấp 100 triệu tấn dầu cho Trung Quốc thông qua Kazakhstan trong hơn 10 năm, nhân chuyến thăm của Tổng thống Vladimir Putin tới Bắc Kinh.
Thỏa thuận thứ hai là một sự sửa đổi đối với thỏa thuận năm 2013, khi đó Rosneft đồng ý giao 325 triệu tấn dầu cho CNPC trong khoảng thời gian 25 năm thông qua Kazakhstan. Theo truyền thông nhà nước Nga, kể từ năm 2005 tới nay, Rosneft đã giao 425 triệu tấn dầu cho Trung Quốc.
Các dòng năng lượng của Nga đang di chuyển về phía Đông, mặc dù quốc gia lớn nhất thế giới về mặt địa lý vẫn đóng vai trò là nhà xuất khẩu năng lượng lớn cho Liên minh châu Âu (EU).
Sơ đồ đường ống Sức mạnh Siberia và Sức mạnh Siberia 2, dẫn khí đốt Nga đến Trung Quốc.
Hiện không thể biết chắc liệu Trung Quốc có thể thay thế cho thị trường chính của Nga là châu Âu hay không. Tuy nhiên, nếu một cuộc chiến nổ ra với Ukraine, Mỹ và các đồng minh châu Âu áp đặt các biện pháp trừng phạt nặng nề với Moskva - bao gồm cả việc cấm Moskva tham gia Hệ thống thanh toán toàn cầu SWIFT - thì Điện Kremlin có thể sẽ bị đẩy mạnh hơn về phía Trung Quốc.
Một cuộc chiến tiềm tàng chắc chắn sẽ khiến Moskva phụ thuộc nhiều hơn vào Bắc Kinh và do đó tạo cho Trung Quốc đòn bẩy lớn hơn trong quan hệ song phương. Trong trường hợp đó, Moskva có thể lựa chọn tham gia Hệ thống thanh toán Liên ngân hàng xuyên biên giới (CIPS) - một phiên bản SWIFT của Trung Quốc được thành lập vào năm 2015 nhưng vẫn chưa đạt sức hút toàn cầu - ít nhất là trong hoạt động thương mại năng lượng với Trung Quốc.
Theo thỏa thuận đó, Bắc Kinh được cho là chỉ phải trả 148 USD cho 1.000 mét khối khí đốt tự nhiên của Nga, thấp hơn nhiều so với giá thị trường hiện tại là 1.100 USD / 1.000 mét khối.
Thoả thuận mới có thời hạn 30 năm - cung cấp khí đốt cho Trung Quốc thông qua đường ống mới - dự kiến sẽ giải quyết việc bán khí đốt trong tương lai bằng đồng euro, thay vì bằng USD. Đây dường như là một phần của nỗ lực phi đô la hóa đã được các nhà lãnh đạo Nga công bố vài năm trước.
Theo hợp đồng trên, Trung Quốc sẽ nhận khí đốt của Nga từ đảo Sakhalin thông qua đường ống xuyên Biển Nhật Bản đến tỉnh Hắc Long Giang, đông bắc nước này. Với thực tế là Sakhalin không được kết nối với mạng lưới đường ống châu Âu của Nga, các nhà phân tích tin rằng thỏa thuận mới sẽ không ảnh hưởng đến người tiêu dùng châu Âu.
Công nhân kiểm tra thiết bị giám sát tại trạm máy nén Slavyanskaya, điểm đầu đường ống Dòng chảy Phương Bắc 2 của Nga. Ảnh: TASS
Tuy nhiên, nếu Nga bị loại khỏi hệ thống SWIFT, như Mỹ đã đ.e dọ.a, các nước châu Âu sẽ không thể trả tiề.n nhập khẩu khí đốt, điều này có thể gây ảnh hưởng đáng kể đến an ninh năng lượng của "lục địa già".
Về phần mình, có những dấu hiệu cho thấy EU đang chuẩn bị cho tình huống không có năng lượng của Nga. Nhập khẩu khí đốt của EU từ Nga đã ở mức thấp lịch sử trong tháng 1 vừa qua và EU tuyên bố sẽ trừng phạt dự án đường ống dẫn khí Dòng chảy Phương Bắc 2 nếu Nga "xâm lược Ukraine" - một nghi ngờ mà Moskva đã nhiều lần bác bỏ. Đồng thời, EU được cho là đang tìm kiếm các giải pháp thay thế cho khí đốt Nga, trong đó có một lựa chọn là từ Mỹ.
Tuy nhiên, vấn đề là các nhà sản xuất khí đốt khác không thể nhanh chóng thay thế Nga trở thành nhà cung cấp khí đốt lớn nhất châu Âu, trong đó có trở ngại về cơ sở hạ tầng. Na Uy, nhà cung cấp năng lượng lớn thứ hai châu Âu, đã nói rõ rằng họ đang cung cấp khí đốt tự nhiên ở công suất tối đa và không thể thay thế bất kỳ nguồn cung cấp nào bị thiếu từ Nga.
Qatar - một trong những nhà sản xuất khí đốt lớn nhất thế giới và là nhà xuất khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) lớn thứ hai sau Australia - cũng có nguồn cung dự phòng hạn chế do hầu hết sản lượng hiện tại của họ đã dành phục vụ các hợp đồng dài hạn.
Hơn nữa, Nga hiện có kế hoạch tham gia xây dựng đường ống Dòng chảy Pakistan - một dự án được cho là sẽ làm tăng nhu cầu về khí đốt ở Pakistan - mà một số ý kiến cho rằng có thể thúc đẩy Qatar quyết định phân phối lại dòng khí đốt cho quốc gia Nam Á và giảm nguồn cung đến Châu Âu.
Một tàu chở LNG mang cờ Qatar đi qua Kênh đào Suez. Ảnh: Agencies
Trung Quốc, nước tiêu thụ năng lượng lớn nhất thế giới, cuối cùng có thể thay thế châu Âu trở thành thị trường chính cho dầu, khí đốt và thậm chí cả năng lượng hạt nhân của Nga.
Rosatom - Tập đoàn Năng lượng Nguyên tử Nhà nước của Nga, đã tham gia xây dựng hai nhà máy điện hạt nhân ở Trung Quốc, và được cho là đang đàm phán với một số quốc gia ở Trung Đông và Bắc Phi để khám phá hướng phát triển năng lượng hạt nhân, bao gồm cả nghiên cứu lò phản ứng hạt nhân.
Rosatom hiện đang xây dựng các lò phản ứng hạt nhân ở Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập, Iran và Ấn Độ. Công ty cũng quan tâm đến việc mở rộng hoạt động kinh doanh ở Trung và Đông Nam Á.
Nói tóm lại, cuộc khủng hoảng Ukraine có thể thúc đẩy sự tái phân phối lớn các nguồn cung cấp năng lượng toàn cầu và dòng chảy từ phía Tây sang phía Đông.
Chuyện gì sẽ xảy ra nếu Nga cắt nguồn khí đốt cho châu Âu? Mỹ và các đồng minh đang chạy đua để đưa ra các phương án dự phòng trong trường hợp nguồn cung cấp khí đốt của Nga bị tắc nghẽn nếu xảy ra xung đột ở Ukraine. Theo CNN, châu Âu sẽ phải chật vật trong thời gian dài nếu không có khí đốt của Nga. Việc tìm kiếm các nguồn thay thế là...