Gary Speed, tấm gương sáng ngời

Đấy không bao giờ là một ngôi sao rực sáng.

Gary Speed thuộc về một dạng khác. Anh là hình mẫu chuẩn mực để các cầu thủ chuyên nghiệp học hỏi. Speed thành danh trong bóng đá đỉnh cao bằng ý thức và nỗ lực của chính mình, hơn là bằng tài năng thiên phú nào.

Lần đầu tiên HLV Howard Wilkinson phát hiện tài năng của Gary Speed là khi anh chơi cho đội trẻ của Leeds, trong vai một hậu vệ. Ông liền gọi Speed lên đội 1. Khi ấy Leeds vẫn còn chơi ở giải hạng Nhì. Có tài liệu ghi rằng: kể từ đó, Speed đã chơi ở tất cả các vị trí trong đội hình Leeds, trừ thủ môn! Cụ thể ra sao thì thật khó tin, cũng khó kiểm chứng.

Nhưng chắc chắn, Speed là một cầu thủ đa năng. Điều này giải thích vì sao tuy được biết đến chủ yếu ở vị trí tiền vệ trái, Speed vẫn là nhân vật không thể thiếu của đội tuyển Xứ Wales, nơi đã có siêu sao Ryan Giggs khét tiếng ở vị trí này. Hồi Xứ Wales gây tiếng vang bằng trận thắng Ý 2-1 (năm 2002), Giggs trấn giữ cánh trái của hàng tiền vệ trong khi Speed đá hậu vệ trái, mang băng đội trưởng, và được chấm điểm cao nhất trong đội.

Vừa thăng hạng, Speed cùng Leeds đã vươn lên vị trí số 4 ở giải VĐQG ngay mùa đầu tiên, và đến mùa bóng kế tiếp (1991/92) thì họ đoạt chức vô địch Anh. Speed đá 41 trong 42 trận ở mùa bóng ấy. Hàng tiền vệ gồm David Batty, Gary McAllister, Gordon Strachan, Speed của Leeds khi ấy được cựu HLV Eddie Gray cho là hàng tiện vệ hay nhất thế giới trong kỷ nguyên hiện đại. HLV Wilkinson thì nêu tên Speed khi ông chọn cầu thủ xuất sắc nhất mùa bóng (đấy là lúc Eric Cantona đang chơi cho đội này).

Ngay sau chức vô địch 1991/92 của Leeds thì giải Premier League ra đời. Và dù M.U vô địch mùa bóng đầu tiên để mở ra cả một thời kỳ thống trị Premier League, Speed vẫn lọt vào đội hình tiêu biểu của giải đấu này trong mùa đầu tiên. Tiền vệ trung tâm trong đội hình ấy là Roy Keane (anh còn đang ở Nottingham Forest) và Paul Ince của M.U. Tiền đạo là Alan Shearer của Blackburn và Ian Wright của Arsenal. Không có gì để tranh cãi. Thế còn hai vị trí tiền vệ biên? Đấy chính là Speed và Giggs. Bạn muốn xếp cầu thủ nào ở bên nào cũng được (việc Giggs ổn định chỗ đứng và vang danh ở cánh trái chỉ là chuyện sau này).

Gary Speed ăn mừng trong màu áo Leeds United, đội bóng anh gắn bó lâu nhất sự nghiệp cầu thủ

Tính chuyên nghiệp cao độ của Speed là đặc điểm hiếm thấy. Trong cái thời kỳ mà bóng đá Anh gồm toàn những “bợm nhậu” cự phách, người ta phải lấy làm lạ về khẩu phần hợp khoa học mà Speed luôn tuân thủ. Anh luôn có ý thức giữ gìn thể lực. Khi ra sân thì Speed thường chọn giải pháp khôn ngoan trong những pha tranh chấp ác liệt. Anh rất hiếm khi chấn thương và thi đấu đến tuổi 40 mới giải nghệ. Trong giai đoạn khoác áo Bolton, Speed trở thành cầu thủ đầu tiên trong lịch sử đá 500 trận ở Premier League. Sau này, các CLB mà Speed trải qua – Leeds, Everton, Newcastle, Bolton – đều ghi nhận anh là một trong những huyền thoại của đội. Anh chia tay Bolton ở tuổi 38 và đá thêm 2 mùa ở giải hạng Nhì trong màu áo Sheffield United.

Người ta thường kết nối Gary Speed với Leeds United, chủ yếu vì đấy là CLB đầu đời, nơi anh có danh hiệu VĐQG, cũng là đội gắn bó lâu nhất. Kỳ thực, sự thể hiện của Speed ở cả 4 đội thuộc Premier League là rất đồng đều. Ngay cả Everton, đội bóng mà Speed chia tay trong tình trạng “có tí căng thẳng”, thì anh cũng từng được công nhận là cầu thủ hay nhất mùa bóng. Ở Newcastle, anh được HLV Bobby Robson sánh ngang Alan Shearer, gọi là cầu thủ “blue chip”, và là tấm gương để những cầu thủ chuyên nghiệp khác học hỏi.

Đấy cũng là đặc điểm nổi bật trong sự nghiệp Speed. Anh không có tài năng thiên phú, kiểu Lionel Messi. Anh giống Cristiano Ronaldo nhiều hơn: những gì đạt được là thành quả từ nỗ lực tập luyện, từ ý thức chuyên nghiệp, và sự bền bỉ. Speed từng là cầu thủ duy nhất ghi bàn trong mọi mùa bóng ở Premier League, tính đến thắng 8/2007 (khi đang khoác áo Bolton). Sau đó, Ryan Giggs cũng bắt kịp thành tích này. Giggs ghi bàn muộn hơn trong mùa bóng 2007/08, rồi vượt qua Speed khi lại ghi bàn ở mùa bóng 2008/09 – khi Speed đã chia tay Premier League.

Cái chết của Gary Speed

Tháng 11/2011, Xứ Wales thắng Na Uy 4-1. Đấy là trận đấu cuối cùng của Gary Speed trong cương vị HLV trưởng đội tuyển Xứ Wales. Đến tháng 12/2011 thì FIFA công nhận Xứ Wales là đội bóng tiến bộ nhất thế giới trong năm. Đội này nhảy vọt từ vị trí số 116 lên 48 trong bảng xếp hạng FIFA. Tiếc thay, Speed đã mãi mãi ra đi vào ngày 27/11/2011. Anh treo cổ tự vẫn tại nhà riêng. FIFA treo cờ rủ. Thủ tướng Anh David Cameron và gần như mọi nhân vật bóng đá ở Anh khi đó đều bày tỏ sự thương tiếc.

Các cầu thủ Leeds United mặc áo tri ân Gary Speed

Tỏa sáng ở nơi đã có Ryan Giggs

Nói đến cánh trái của hàng tiền vệ trên sân cỏ Anh là phải nói đến huyền thoại Ryan Giggs của M.U. Giggs là người Xứ Wales. Vậy mà Gary Speed, cũng là người Xứ Wales, chơi tiền vệ trái và thi đấu cùng thời với Giggs, lại từng là cầu thủ phía trên khoác áo đội tuyển Xứ Wales nhiều nhất (85 trận, Giggs chỉ có 64 trận). Chris Gunter đã vượt qua kỷ lục này của Speed vào năm 2018. Nhưng bấy nhiêu cũng cho thấy Speed đáng nể như thế nào.

535. Speed từng giữ kỷ lục thi đấu nhiều nhất ở Premier League (535 trận). Kỷ lục này bị David James xô ngã. Ngoài James, chỉ có 3 cầu thủ khác thi đấu ở Premier League nhiều hơn Speed. Đó là Giggs, Lampard và Barry.