Gánh nặng cho người kế nhiệm Thủ tướng Nhật Bản

Ủy ban Bầu cử đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền tại Nhật Bản sáng 20/8 đã chính thức tuyên bố thời gian tổ chức bầu cử Chủ tịch đảng này vào ngày 27/9.

Chủ tịch mới của LDP gần như chắc chắn sẽ trở thành thủ tướng thứ 101 của “đất nước mặt trời mọc” vì liên minh cầm quyền gồm LDP và đảng Công Minh hiện chiếm đa số tại Hạ viện.

Trong một thông báo, Ủy ban Bầu cử LDP nêu rõ lịch trình bầu lãnh đạo mới của đảng thay Thủ tướng Fumio Kishida. Theo đó, ngày 12/9 được ấn định là thời điểm chốt danh sách các ứng cử viên tham gia tranh cử và ngày 27/9 sẽ tổ chức bỏ phiếu. Việc kiểm phiếu sẽ được tiến hành và công bố kết quả sơ bộ ngay trong ngày. Thời gian các ứng cử viên thực hiện các hoạt động vận động tranh cử là 15 ngày, dài nhất kể từ khi LDP xây dựng quy trình mới về bầu cử vào năm 1995.

Thủ tướng Fumio Kishida hy vọng “sự ra đi” của mình sẽ giúp LDP cho công chúng thấy “bộ mặt mới” của LDP một cách rõ ràng.

Chủ tịch Ủy ban bầu cử LDP Gen Nakatani, người đảm nhiệm vai trò Trưởng Ban bầu cử Chủ tịch LDP năm 2024, cho biết sẽ cố gắng tổ chức thành công cuộc bầu Chủ tịch đảng trên tinh thần cởi mở và tiết kiệm. Đây cũng là dịp để các ứng cử viên thể hiện năng lực giải quyết những vấn đề mà người dân đang quan tâm. Cuộc bầu Chủ tịch LDP lần này sẽ có tổng cộng 734 đảng viên tham gia bỏ phiếu, trong đó 367 người là nghị sĩ Quốc hội. Trường hợp không có ứng cử viên nào giành được số phiếu quá bán, hai ứng cử viên có số phiếu cao nhất sẽ tham gia vòng bỏ phiếu thứ hai gồm các đảng viên là nghị sĩ Quốc hội và đại diện các đảng bộ cấp tỉnh. Khi đó, ứng cử viên nào có số phiếu cao hơn sẽ chính thức trở thành Chủ tịch mới của LDP nhiệm kỳ 2024-2027. Sau khi kết quả chính thức bầu Chủ tịch LDP được công bố, dự kiến đầu tháng 10, Quốc hội Nhật Bản sẽ họp phiên bất thường để bỏ phiếu bầu thủ tướng mới thay ông Kishida, người giữ chức Chủ tịch LDP đến thời điểm tổ chức bầu cử. Chủ tịch mới của LDP gần như chắc chắn sẽ trở thành thủ tướng thứ 101 của Nhật Bản vì liên minh cầm quyền gồm LDP và đảng Công Minh hiện chiếm đa số tại Hạ viện.

Đứng đầu danh sách các ứng cử viên sáng giá cho chức Chủ tịch LDP là cựu Bộ trưởng Quốc phòng Shigeru Ishiba, 67 t.uổi, cựu Tổng Thư ký LDP, người đã nhiều lần tranh cử vị trí lãnh đạo không thành công. Trong các cuộc thăm dò, ông Ishiba luôn đứng đầu danh sách các chính trị gia mà người dân Nhật Bản coi là phù hợp nhất để kế nhiệm Thủ tướng Fumio Kishida. Tiếp đến là Bộ trưởng Kỹ thuật số Taro Kono, 61 t.uổi. Là một người thẳng thắn và nói tiếng Anh lưu loát, ông từ lâu đã được công chúng nói chung và các thành viên LDP yêu mến. Từng tham gia tranh cử, song ông đã thua ông Fumio Kishida trong cuộc bầu cử Chủ tịch LDP gần đây nhất do thiếu sự ủng hộ từ những đồng nghiệp trong Quốc hội. Tuy nhiên, hình ảnh trong sạch của ông có thể khiến LDP quay sang ủng hộ ông để cải thiện uy tín của mình, vốn đã bị hoen ố bởi một vụ bê bối gây quỹ chính trị. Ông Taro Kono có nhiều kinh nghiệm trong Nội các khi từng kinh qua các chức vụ Ngoại trưởng và Bộ trưởng Quốc phòng. Ông đã dịu giọng phản đối năng lượng hạt nhân trong những năm gần đây và ủng hộ Nhật Bản tham gia nhóm tình báo “Five Eyes” (Ngũ nhãn) bao gồm Australia, Canada, New Zealand, Anh và Hoa Kỳ.

Ở vị trí thứ ba là Ngoại trưởng Yoko Kamikawa, 71 t.uổi. Là một sinh viên tốt nghiệp Harvard, từng là giám đốc một công ty tư vấn trước khi tham gia chính trường, bà được biết đến với những nỗ lực trao quyền lớn hơn cho phụ nữ, một cuộc chiến khó khăn vì chỉ có khoảng 12% các nhà lập pháp của LDP là phụ nữ. Nếu được chọn, bà sẽ trở thành nữ Thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản. Nhân vật tiềm năng tiếp theo là cựu Ngoại trưởng, hiện giữ chức Tổng Thư ký LDP Motegi Toshimitsu – một nhân vật có ảnh hưởng lớn và cứng rắn trong đảng, 68 t.uổi. Các ứng cử viên tiềm năng khác bao gồm cựu Bộ trưởng Môi trường Shinjiro Koizumi, 43 t.uổi; Bộ trưởng An ninh kinh tế Sanae Takaichi, 63 t.uổi; cựu Bộ trưởng An ninh Kinh tế Takayuki Kobayashi, 49 t.uổi. Theo cuộc khảo sát qua điện thoại trên toàn quốc được tiến hành trong 3 ngày kể từ ngày 17/8, ông Shigeru Ishiba nhận được 25,3% ý kiến ủng hộ, tiếp theo là ông Shinjiro Koizumi với 19,6% và bà Sanae Takaichi với 10,1%. Tuy nhiên, trong số những người ủng hộ đảng LDP, ông Shinjiro Koizumi đứng đầu với 24,2% ý kiến ủng hộ, ông Shigeru Ishiba nhận được 21% sự ủng hộ. Có 78% số người được hỏi cho biết quyết định từ chức của Thủ tướng Fumio Kishida không giúp khôi phục lại niềm tin của họ vào LDP, trong khi có 25,4% ý kiến cho rằng, ông Fumio Kishida không nên từ chức.

Ông Fumio Kishida sẽ kết thúc nhiệm kỳ Chủ tịch LDP kéo dài 3 năm vào ngày 20/9. Cho dù là ai, người kế nhiệm ông sẽ phải có khả năng đoàn kết nội bộ đảng, xử lý vấn đề chi phí sinh hoạt tăng cao khiến công chúng bất bình… Nhất là phải lãnh đạo LDP vượt qua sóng gió, khôi phục uy tín liên quan tới bê bối gây quỹ của đảng. Lời nhắn nhủ của ông Fumio Kishida đối với LDP khi đưa ra tuyên bố bất ngờ nói trên đó là, đảng này phải tiếp tục những cải cách về việc sử dụng các nguồn ngân quỹ chính trị và khôi phục niềm tin của công chúng về giới chính trị. Tuyên bố không tranh cử chức Chủ tịch LDP đồng nghĩa với việc ông Fumio Kishida sẽ thôi chức Thủ tướng sau cuộc bầu cử vào tháng 9 và LDP sẽ có chủ tịch mới. Người thắng cử sẽ trở thành lãnh đạo LDP và trở thành thủ tướng vì đảng này đang chiếm đa số trong Quốc hội. Cùng với việc phải tìm được người lãnh đạo thay thế xứng đáng vào tháng 9, LDP còn phải đối mặt với mối lo lớn hơn, đó là nguy cơ thất bại trong cuộc bầu cử Hạ viện dự kiến diễn ra vào tháng 10/2025.

Ông Fumio Kishida đã trải qua nhiệm kỳ 3 năm làm Thủ tướng đầy khó khăn với những vụ bê bối chính trị bủa vây, trong đó có vụ á.m s.át cựu Thủ tướng Shinzo Abe năm 2022. Một số phe phái của đảng bị phát hiện gian lận báo cáo kế toán để biển thủ một phần nguồn thu từ các sự kiện gây quỹ trong nhiều năm, khiến hàng trăm triệu yen được chuyển lại cho những thành viên đã bán vé sự kiện. Thủ tướng Fumio Kishida coi đây là vụ bê bối gây “trở ngại lớn và nặng nề” cho đảng.

Vì vậy, ông hy vọng sự ra đi của mình sẽ giúp LDP cho công chúng thấy “bộ mặt mới” của LDP một cách rõ ràng, cụ thể là khả năng đổi mới của đảng này. Ông đã rất nỗ lực cải cách đảng để ứng phó với các bê bối gây quỹ chính trị và khôi phục niềm tin của công chúng. Thủ tướng Fumio Kishida đã giải tán các phái trong LDP và tiến hành những hình thức kỷ luật đối với các nhà lập pháp liên quan, cũng như sửa đổi Luật Kiểm soát quỹ chính trị. Hồi tháng 4 vừa qua, LDP đã trừng phạt 39 thành viên, trong đó có 2 thành viên cấp cao, vì vụ bê bối quỹ chính trị.