EU tuyên chiến với hoạt động rửa tiền

Ủy ban châu Âu (EC) vừa công bố một kế hoạch đầy tham vọng nhằm tăng cường các quy tắc chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố của Liên minh châu Âu (EU).

Nổi bật trong đó là đề xuất thành lập một cơ quan độc lập chống rửa tiền.

Ngân hàng Danske

Bước đi cần thiết

Cơ quan này sẽ chịu trách nhiệm đặc biệt trong việc giám sát và điều phối cơ quan chức năng có liên quan ở mỗi quốc gia thành viên. Mục đích để cải thiện việc phát hiện các giao dịch và hoạt động đáng ngờ, đồng thời lấp các kẽ hở được tội phạm sử dụng. Cơ quan chống rửa tiền dự kiến hoạt động từ năm 2024 và sẽ sử dụng khoảng 250 nhân viên.

Thông tin trên được công bố trong bối cảnh giới chức EU lo ngại về làn sóng tội phạm tài chính đang gia tăng tại châu Âu, nơi các ngân hàng lớn bị ảnh hưởng bởi làn sóng tiền bẩn quy mô lớn. Nhiều vụ việc liên quan đến các quốc gia Bắc Âu như Đan Mạch, Thụy Điển và Phần Lan – vốn là những quốc gia nổi tiếng tuân thủ đúng luật, nhưng các băng nhóm tội phạm tài chính và khủng bố vẫn có thể hoành hành. Có thể kể ra vụ liên quan đến Ngân hàng Danske (Đan Mạch) trong thương vụ rửa tiền trị giá khoảng 200 tỷ EUR (235 tỷ USD) từ năm 2007 đến 2015 thông qua công ty con ở Estonia. Trong số các tài khoản bị điều tra có khoảng 6.200 tài khoản có dấu hiệu khả nghi và đều đã “lọt” vào tầm ngắm của giới chức. Điều tra cho thấy, chiếm phần lớn trong những vụ án bê bối rửa tiền tương tự như Ngân hàng Danske đều do các công ty con của những ngân hàng có trụ sở tại các quốc gia Baltic thực hiện. Đây vốn được xem “thiên đường trốn thuế” của giới nhà giàu trên khắp thế giới.

Theo ông Valdis Dombrovskis, Phó Chủ tịch EC, hàng loạt vụ bê bối chính là lời cảnh tỉnh cho công việc khắc phục các lỗ hổng trong hệ thống tài chính của EU. Ông Dombrovskis cho rằng dù các quy tắc chống rửa tiền (AML) của EU là một trong những bộ quy tắc nghiêm ngặt nhất trên thế giới, chúng vẫn cần phải được áp dụng một cách nhất quán và giám sát chặt chẽ để đảm bảo thực sự có hiệu lực.

Giới chuyên gia kinh tế nhận xét đây cũng là minh chứng cho những thất bại của các quốc gia trong việc ngăn chặn và xử phạt thích đáng những hành vi sai trái. Kể từ năm 2019, dư luận đã kêu gọi EU thực hiện giám sát cả các ngân hàng lẫn các cơ quan giám sát quốc gia. Do đó, việc lập một cơ quan độc lập chống rửa tiền đang được xem là một bước đi cần thiết nhằm ngăn chặn tội phạm kiếm lời bằng những khoản lợi bất chính.

Mở rộng áp dụng quy tắc mới

Theo Cơ quan cảnh sát châu Âu (Europol), các hoạt động tài chính đáng ngờ chiếm khoảng 1,5% GDP của EU, tương đương khoảng 133 tỷ EUR (153 tỷ USD). Ngoài cơ quan giám sát mới, EC cũng đề xuất hài hòa các quy tắc tài chính ở EU, chẳng hạn như yêu cầu các ngân hàng nắm rõ khách hàng của họ hoặc xác định chủ sở hữu tài sản đằng sau các thỏa thuận tài chính không rõ ràng. Đặc biệt, các sổ đăng ký của ngân hàng quốc gia nên được kết nối với nhau để tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc điều tra quốc tế.

Ngoài ra, việc áp dụng các quy tắc chống rửa tiền sẽ được mở rộng cho toàn bộ lĩnh vực tiền điện tử nhằm đảm bảo khả năng truy xuất nguồn gốc của các giao dịch tài chính bằng tiền điện tử bitcoin. Brussels cũng muốn đưa ra giới hạn 10.000 EUR (11.800 USD) đối với các khoản thanh toán bằng tiền mặt trong EU. Ở một số nước thành viên, không có giới hạn thanh toán bằng tiền mặt, điều này càng tạo điều kiện cho các thương vụ rửa tiền. EC cho biết mục tiêu của gói đề xuất trên là tăng cường phát hiện các giao dịch và hoạt động đáng ngờ. Đồng thời bịt kín các kẽ hở mà bọn tội phạm lợi dụng để rửa tiền hoặc tài trợ cho các hoạt động khủng bố thông qua hệ thống tài chính. Hiện 27 quốc gia thành viên EU đã tiếp nhận các đề xuất này và sẽ tiếp tục bàn thảo trước khi ban hành.