EU lần đầu tiên trong 20 năm thặng dư thương mại với Nga

Các lệnh trừng phạt và giảm nhập khẩu năng lượng giúp EU đảo ngược cán cân với Nga, đánh dấu bước ngoặt lịch sử.

Cờ Liên minh châu Âu tại trụ sở Ủy ban châu Âu ở Brussels, Bỉ. Ảnh: THX/TTXVN

Theo trang tin châu Âu Euronews.com, hoạt động thương mại giữa Liên minh châu Âu (EU) và Nga đã chứng kiến một sự thay đổi mang tính lịch sử. Theo dữ liệu từ Cơ quan Thống kê EU (Eurostat), trong quý II năm 2025, EU đã báo cáo thặng dư thương mại với Nga lần đầu tiên sau hơn 20 năm, kể từ khi bắt đầu ghi nhận số liệu. Sự đảo ngược đáng chú ý này là kết quả trực tiếp của các lệnh trừng phạt cứng rắn và nỗ lực của châu Âu nhằm giảm sự phụ thuộc năng lượng vào Moskva.

Dựa trên tài liệu được Euronews trích dẫn, sau khi xung đột Nga – Ukraine nổ ra vào tháng 2/2022, EU đã áp đặt nhiều hạn chế xuất nhập khẩu, dẫn đến lượng xuất khẩu sang Nga giảm 61% và lượng nhập khẩu từ Nga giảm 89% tính đến quý II năm 2025. Trong quý này, tổng kim ngạch thương mại giữa hai bên chỉ đạt 14,5 tỷ euro, mức thấp nhất kể từ năm 2002.

Cán cân thương mại đảo chiều

Trong quý II năm 2025, kim ngạch nhập khẩu của EU từ Nga đã giảm mạnh xuống còn 7 tỷ euro, trong khi kim ngạch xuất khẩu sang Nga lại tăng lên 7,5 tỷ euro. Sự chênh lệch này đã giúp cán cân thương mại của EU với Nga chuyển sang thặng dư nhỏ 0,5 tỷ euro, một cột mốc đáng chú ý.

Sự sụt giảm thương mại thể hiện rõ ràng nhất qua thị phần của Nga trong tổng kim ngạch thương mại ngoài EU. Thị phần xuất khẩu của Nga đã giảm từ 3,2% trong quý I năm 2022 xuống còn 1,2% trong quý II năm 2025. Đáng chú ý hơn, thị phần nhập khẩu của Nga đã giảm tới 88%, từ 9,3% xuống chỉ còn 1,1% trong cùng kỳ. Điều này cho thấy vai trò của Nga như một đối tác thương mại lớn của EU đã suy giảm đáng kể.

Một trong những động lực chính đằng sau sự thay đổi này là sự giảm sút trong thương mại năng lượng. Trước đây, thâm hụt thương mại của EU với Nga luôn bị đẩy lên cao do giá năng lượng. Đỉnh điểm là vào quý II năm 2022, thâm hụt thương mại năng lượng đạt 42,8 tỷ euro. Tuy nhiên, đến quý II năm 2025, con số này đã giảm xuống chỉ còn 4,2 tỷ euro.

Sự thay đổi này là kết quả của các lệnh cấm nhập khẩu dầu thô và các sản phẩm dầu tinh chế từ Nga. Dữ liệu cho thấy thị phần nhập khẩu dầu mỏ của Nga vào EU đã giảm mạnh từ 29% trong quý I năm 2021 xuống chỉ còn 2% trong quý II năm 2025.

Để lấp đầy khoảng trống này, EU đã tăng cường nhập khẩu từ các nguồn cung thay thế. Cụ thể, trong cùng kỳ, thị phần nhập khẩu từ Mỹ đã tăng 5 điểm phần trăm và từ Na Uy tăng 4 điểm phần trăm. Tương tự, thị phần khí đốt tự nhiên nhập khẩu từ Nga vào EU đã giảm từ 39% xuống 13%.

Những mặt hàng còn lại và triển vọng tương lai

Mặc dù thương mại năng lượng đã giảm đáng kể, một số mặt hàng khác lại không bị ảnh hưởng bởi lệnh trừng phạt. Hóa chất và các sản phẩm liên quan vẫn duy trì được vai trò quan trọng, chiếm thặng dư thương mại lớn nhất của EU với Nga, đạt 2,8 tỷ euro trong quý II năm 2025. Trong khi đó, thặng dư thương mại trong lĩnh vực máy móc và phương tiện của EU đã giảm mạnh, từ 9,7 tỷ euro xuống chỉ còn 0,5 tỷ euro.

Những con số trên cho thấy EU đang đạt được những bước tiến đáng kể trong việc giảm sự phụ thuộc kinh tế vào Nga. Việc chuyển từ thâm hụt sang thặng dư thương mại là một minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của các chính sách trừng phạt và nỗ lực của khối trong việc đa dạng hóa nguồn cung. Tuy nhiên, sự phụ thuộc vào một số mặt hàng như hóa chất vẫn còn tồn tại.

Euronews kết luận, sự thay đổi mang tính lịch sử trên không chỉ thể hiện khả năng thích ứng của nền kinh tế châu Âu, mà còn là một tín hiệu chính trị mạnh mẽ gửi đến Moskva, rằng EU có thể tự đứng vững và giảm thiểu thiệt hại kinh tế ngay cả khi phải cắt đứt quan hệ thương mại với một trong những đối tác lớn nhất của mình.