EU chuẩn bị cho kịch bản xấu nhất trong chiến tranh thương mại với Mỹ

Sự mệt mỏi của các thủ đô châu Âu trước những động thái của Washington đang củng cố nỗ lực tìm kiếm câu trả lời của Brussels trong giai đoạn đàm phán cuối cùng.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen phát biểu tại cuộc họp báo ở Brussels, Bỉ. Ảnh: THX/TTXVN

EU mệt mỏi với đàm phán và chuẩn bị cho thất bại

Thời gian trôi nhanh và ngày 1/8 đang đến gần, Liên minh châu Âu (EU) đang ngày càng mệt mỏi với các phương pháp đàm phán của Washington. Những tin tức mới nhất từ các cuộc đàm phán giữa các quốc gia thành viên không thực sự cho thấy một thỏa thuận.

Ngược lại, “đang hình thành một sự đồng thuận ngày càng rõ rệt rằng tình hình hiện nay là không thể chấp nhận được” và cần phải đẩy nhanh công tác chuẩn bị cho khả năng thất bại – các nguồn tin ngoại giao châu Âu cho biết.

Các phái đoàn và cơ quan khác trong EU cũng bày tỏ quan điểm tương tự. Điều này đồng nghĩa với việc cần sẵn sàng đối phó với các mức thuế bổ sung đang được Mỹ chuẩn bị – áp lên hàng hóa Mỹ trị giá khoảng 92 tỷ euro (tương đương 108 tỷ USD) – và xúc tiến hoàn thiện các biện pháp đáp trả bổ sung, chẳng hạn như đánh thuế vào dịch vụ thương mại, động thái có thể kích hoạt cơ chế chống cưỡng ép của EU.

Theo tờ El Pais, đề xuất mới nhất từ phía Mỹ, theo các nguồn tin am hiểu tiến trình đàm phán, là áp mức thuế phổ quát và rộng khắp từ 15% đến 20% lên toàn bộ hàng nhập khẩu từ EU. Trong kịch bản này, sẽ có một số ngoại lệ dành cho các loại thuốc generic và thiết bị y tế, ngành hàng không vũ trụ, một số loại rượu mạnh (không bao gồm rượu vang), và các sản phẩm công nghiệp khó tìm tại thị trường Mỹ. Ngược lại, các cuộc điều tra theo ngành mà chính quyền Mỹ đang tiến hành lại nhắm vào các lĩnh vực như dược phẩm – nơi ông Trump từng đe dọa sẽ áp thuế lên tới 200% – và chất bán dẫn.

Khi Cao ủy Thương mại Châu Âu Maros Sefcovic phát biểu về những sản phẩm này với các đại sứ quốc gia thành viên tại cuộc họp gần đây nhất của họ, sự đón nhận khá thờ ơ. “Đó không phải là điều chúng tôi có thể chấp nhận được”, một người quen thuộc với cuộc họp lưu ý, đồng thời nói thêm: “Tôi không lạc quan”. Tương tự, một số người cho biết họ nhận thấy “sự bi quan hơn” từ các đối tác EU. Và điều này, cùng với các phương thức đàm phán và một số sự phản đối, có nghĩa là “tâm trạng đang thay đổi”, với xu hướng sử dụng tất cả các biện pháp ứng phó có thể, theo một nguồn tin ngoại giao thứ ba.

Ông Sefcovic đã đến Washington sáu lần kể từ khi Tổng thống Trump trở lại Nhà Trắng, với những lời đe dọa về một cuộc chiến thương mại, để gặp gỡ các nhà đàm phán Mỹ. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent là người dẫn đầu. Hôm 22/7, Bessent nói với Fox News rằng Washington “sắp công bố một loạt thỏa thuận thương mại trong những ngày tới”, nhưng không nói rõ liệu Liên minh Châu Âu có nằm trong số đó hay không.

Washington gia tăng áp lực với “hạn chót cứng”

Bộ trưởng Tài chính Mỹ cũng nhấn mạnh rằng ngày 1/8 – thời hạn do ông Trump đơn phương ấn định sau khi rõ ràng ông không thể thực hiện lời đe dọa trước đó (hạn vào ngày 9/7) – là “một hạn chót khá cứng đối với tất cả các quốc gia, bởi vì tôi cho rằng khi đến thời điểm đó, mức thuế sẽ quay trở lại mức đối ứng như đã áp dụng từ ngày 2/4. Điều đó không có nghĩa là chúng ta không thể tiếp tục đàm phán khi các nước đang ở mức thuế cao hơn.”

Khi bỏ lỡ hạn chót ngày 9/7, ông Trump đã phát động một chiến dịch gửi thư tới 25 quốc gia và EU. Ông đã viết thư cho Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen vào ngày 12/7. Trong thư, ông đe dọa Châu Âu sẽ áp thuế 30% nếu không có thỏa thuận nào trước ngày 1/8 và cảnh báo về các phản ứng mạnh tay nếu Brussels trả đũa. “Nếu đọc bức thư, bạn sẽ thấy định nghĩa của sự ép buộc. Đây là một mối đe dọa và không thể chấp nhận được. Liên minh Châu Âu, với tư cách là một cường quốc kinh tế, phải giành được sự tôn trọng của Mỹ và Trung Quốc nếu thực sự muốn được tôn trọng”, các nguồn tin từ EU chỉ ra.

Không phải ngẫu nhiên mà nguồn tin này sử dụng thuật ngữ “ép buộc”. Để kích hoạt cơ chế chống ép buộc của EU, một công cụ pháp lý mở ra một loạt các biện pháp trừng phạt ngoài thương mại (có thể trừng phạt việc trao đổi dịch vụ, nhưng cũng có thể phủ quyết việc mua sắm công, cấm bán một số sản phẩm nhất định hoặc cấm đầu tư), Ủy ban phải chứng minh rằng sự ép buộc kinh tế tồn tại.

Châu Âu chuẩn bị phản đòn và bảo vệ vị thế

Một khía cạnh mà nhiều nguồn tin được tham khảo đều đồng ý là mọi thứ đã xảy ra trong những tuần gần đây đã khiến một số thủ đô châu Âu cứng rắn hơn trong lập trường của họ, bao gồm cả Berlin. Đức là một trong những nước ủng hộ mạnh mẽ nhất cho một thỏa thuận, nhưng việc thiếu kết quả cho các ngành xuất khẩu của nước này (đặc biệt là ô tô) có thể đã dẫn đến lập trường này.

Tuy vậy, Berlin vẫn chính thức khẳng định rằng “một thỏa thuận với chính quyền Mỹ cần phản ánh lợi ích của tất cả các bên”. Bộ Kinh tế Đức tuyên bố đơn giản rằng: “Rào cản thương mại gây tổn hại ngang nhau cho cả hai phía”. Tuy nhiên, các nguồn tin EU am hiểu các cuộc họp gần đây tại Brussels cho biết lập trường của khối đang ngày càng cứng rắn hơn – điều này sẽ thể hiện rõ trong chuyến thăm Berlin sắp tới của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, người giữ quan điểm cứng rắn trong cuộc chiến thương mại.

Ủy ban châu Âu cũng đã củng cố năng lực hành động trong trường hợp các cuộc đàm phán thất bại. Dù vậy, Brussels vẫn duy trì lập trường chính thức mà khối đã theo đuổi kể từ khi chiến tranh thương mại nổ ra: ưu tiên tuyệt đối cho đàm phán nhằm tìm ra giải pháp đồng thuận, đồng thời chuẩn bị cho các biện pháp đáp trả tiềm tàng.

Người phát ngôn phụ trách thương mại của Ủy ban, ông Olof Gill, vẫn bám sát nguyên tắc này: “Trong tình hình hiện nay, EU không có ý định tung ra bất kỳ biện pháp đáp trả nào, dù là từ danh sách thứ nhất hay thứ hai, trước thời hạn ngày 1/8 mà phía Mỹ đã công bố”, ông giải thích, ám chỉ hai nhóm hàng hóa mà EU dự kiến sẽ áp thuế – một nhóm trị giá 20 tỷ euro và nhóm còn lại 72 tỷ euro – nếu không đạt được giải pháp nào.