Ethiopia tiếp tục tích nước cho đập Đại phục hưng trên sông Nile Xanh
Theo phóng viên TTXVN tại châu Phi, ngày 22/6, Phó Thủ tướng kiêm Ngoại trưởng Ethiopia Demeke Mekonnen thông báo nước này đang chuẩn bị khởi động giai đoạn thứ 4 của quá trình làm đầy hồ chứa của đập Đại phục hưng (Gerd) trên sông Nile Xanh, bất chấp sự phản đối liên tục từ Ai Cập do lo ngại về nguồn cung cấp nước ở hạ lưu.
Đập thủy điện Đại Phục Hưng ở Guba, Ethiopia. Ảnh: AFP/TTXVN
Tuyên bố này được ông Mekonnen đưa ra tại Hội nghị khu vực lần thứ 2 về việc sử dụng sông Nile một cách công bằng và hợp lý diễn ra ở thủ đô Addis Ababa. Theo ông Mekonnen, lần tích nước thứ 4 này đập Đại phục hưng đã được lên kế hoạch và 3 lần tích nước trước không gây hại cho các quốc gia ven sông ở hạ lưu.
Trước đó, Sudan và Ai Cập đã nhiều lần yêu cầu Ethiopia ngừng tích nước vào hồ chứa của Gerd trong thời gian chờ đợi một thỏa thuận ba bên về phương thức vận hành con đập lớn nhất châu Phi này.
Trong khi Ai Cập, quốc gia phụ thuộc vào sông Nile để đáp ứng khoảng 97% nhu cầu nước, tiếp tục viện dẫn quyền lịch sử đối với dòng sông này và khẳng định việc Gerd gây ra mối đe dọa “hiện hữu”, thì quan điểm của Sudan đã thay đổi. Đầu năm nay, Chủ tịch Hội đồng quân sự chuyển tiếp Sudan, Tướng Abdel Fattah al-Burhan cho biết “nhất trí hoàn toàn” với Thủ tướng Ethiopia Abiy Ahmed về vấn đề Gerd.
Vào cuối giai đoạn tích nước lần thứ ba, hoàn tất vào tháng 8 năm ngoái, hồ chứa nước của Gerd đã tích được 22 tỷ m3 nước so với dung tích tối đa là 74 tỷ m3. Hai tuabin với tổng công suất 750 MW đã hoạt động. Nếu cả 13 tuabin theo thiết kế được đưa vào vận hành, đập nói trên sẽ có thể sản xuất hơn 5.000 MW điện, giúp Ethiopia tăng gấp đôi sản lượng điện hiện tại của nước này.
Ai Cập phản đối hành động đơn phương của Ethiopia
Bộ Ngoại giao Ai Cập cho biết nước này ngày 29/7 đã đệ đơn lên Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ) nhằm phản đối việc Ethiopia tiếp tục triển khai kế hoạch tích nước cho hồ chứa của Đập thủy điện Đại phục hưng (GERD) mà không có sự nhất trí của các quốc gia hạ nguồn.
Toàn cảnh đập thủy điện Đại Phục Hưng (GERD) tại Guba, Ethiopia. Ảnh: AFP/TTXVN
Trong một tuyên bố, Bộ Ngoại giao Ai Cập cho hay Cairo đã nhận được thông báo từ phía Ethiopia ngày 26/7 nói rằng nước này sẽ tiếp tục tích nước cho hồ chứa của GERD trong mùa mưa lũ năm nay. Ai Cập cho rằng Ethiopia đơn phương tích nước cho đập GERD khi chưa có thỏa thuận ràng buộc nào và đã đệ đơn phản đối lên HĐBA LHQ. Bộ Ngoại giao Ai Cập nói rõ nước này kiên quyết bảo vệ "quyền hợp pháp của mình trong việc thực hiện tất cả các biện pháp cần thiết để đảm bảo và bảo vệ an ninh quốc gia, bao gồm chống lại mọi rủi ro mà các biện pháp đơn phương của Ethiopia có thể gây ra trong tương lai".
Cũng trong ngày 29/7, Đặc phái viên Mỹ về vùng Sừng châu Phi, ông Mike Hammer, đã có mặt tại Ethiopia để đàm phán một số vấn đề, trong đó có tranh chấp giữa Ethiopia với Ai Cập và Sudan liên quan đến đập thủy điện GERD. Ông Hammer cho biết Mỹ đang tích cực hỗ trợ các bên thúc đẩy một giải pháp ngoại giao dưới sự bảo trợ của Liên minh châu Phi (AU) nhằm đạt được thỏa thuận chung đáp ứng được các yêu cầu lâu dài của mọi cư dân sinh sống dọc sông Nile.
GERD được khởi công xây dựng trên sông Nile Xanh từ năm 2011 và là đập thủy điện lớn nhất ở châu Phi. Tuy nhiên công trình này đã nhanh chóng trở thành tâm điểm tranh chấp giữa Ethiopia với Ai Cập và Sudan. Trong khi Ethiopia coi GERD là "cứu cánh" cho quá trình điện khí hóa và sự phát triển của quốc gia đông dân thứ hai châu Phi này thì Ai Cập và Sudan lo ngại GERD có thể đe dọa quyền tiếp cận nguồn nước sông Nile quan trọng của họ và đã yêu cầu ký kết một thỏa thuận ràng buộc pháp lý 3 bên về việc tích nước cũng như vận hành con đập.
Với tổng kinh phí xây dựng 4,2 tỷ USD, GERD dự kiến sẽ sản xuất hơn 5.000 MW điện sau khi được hoàn thành và đi vào hoạt động đầy đủ. Quá trình tích nước cho hồ chứa rộng lớn của GERD được bắt đầu vào năm 2020 và tuabin đầu tiên trong số 13 tuabin của đập thủy điện này bắt đầu phát điện từ tháng 2 vừa qua. Trong tháng 7, Ethiopia thông báo đã đạt mục tiêu tích trữ 4,9 tỷ m3 nước cho hồ chứa có tổng dung tích 74 tỷ m3. Trong năm ngoái, nước này tích trữ được thêm 13,5 tỷ khối nước.
Sudan, Ethiopia nhất trí giải quyết các tranh chấp thông qua cơ chế chung Ngày 26/1, Sudan và Ethiopia đã nhất trí giải quyết các tranh chấp biên giới cũng như vấn đề Đập thủy điện Đại Phục hưng (GERD) trên sông Nile Xanh, thông qua các cơ chế chung và đối thoại trực tiếp. Toàn cảnh đập thủy điện Đại Phục Hưng (GERD) ở Guba, Ethiopia. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN Theo phóng viên TTXVN tại châu...