Đừng “quyền anh, quyền tôi”nữa!
“Đến lúc chúng ta cần đưa quy định bị can có quyền được giữ im lặng trước khi luật sư bào chữa cho họ đến…”, PGS Nguyễn Ngọc Chí nói.
“Đến lúc chúng ta cần đưa quy định bị can có quyền được giữ im lặng trước khi luật sư bào chữa cho họ đến…”, PGS Nguyễn Ngọc Chí nói.
Chắc chắn sẽ giảm oan sai
- Theo ông, quyền im lặng của bị can có vai trò, ý nghĩa như thế nào?
Trong quá trình điều tra, để làm rõ sự thật khách quan của vụ án, bên cạnh các biện pháp thu thập chứng cứ khác, còn có biện pháp lấy lời khai của người thực hiện hành vi phạm tội, trong tố tụng gọi là xét hỏi bị can. Lời khai của bị can có ý nghĩa rất lớn trong việc chứng minh tội phạm.
Tuy nhiên, trong luật cũng quy định lời khai của người làm chứng, của bị can, bị cáo chỉ được sử dụng làm chứng cứ khi phù hợp với các chứng cứ khác và thực tế khách quan. Nếu coi lời khai là biện pháp quan trọng nhất để thay cho các chứng cứ khác trong quá trình chứng minh tội phạm là sai lầm, song trong thực tế vẫn có những khuynh hướng sai lầm như thế.
Thứ hai, trong hỏi cung bị can còn xảy ra tình trạng thường thấy là bức cung, mớm cung, n.hục h.ình. Vì thế, lời khai của những người này không phản ánh sự thật khách quan của vụ án, dẫn đến oan sai.
Từ những lẽ đó, trong tất cả các hoạt động điều tra, thu thập chứng cứ (kể cả hoạt động hỏi cung bị can) cần phải có mặt của luật sư. Đây là điểm mấu chốt và chỉ những bản hỏi cung có chữ ký của luật sư mới có giá trị pháp lý để chứng minh tội phạm. Đi kèm với quy định này thì bị can được quyền giữ im lặng cho đến khi luật sư có mặt và tư vấn cho họ.
- Như thế có nghĩa là khi áp dụng quyền này, chúng ta sẽ tránh được những oan sai?
Nên nhớ, quyền giữ im lặng chỉ là một trong những quyền con người ở lĩnh vực tư pháp. Do vậy nó cũng chỉ là một trong những yếu tố gây ra oan sai thôi, nhưng chắc chắn sẽ làm oan sai giảm.
- Vậy tại sao ta không áp dụng sớm quyền này, thưa ông?
Tôi nghĩ do nhiều yếu tố. Trước hết, vì nó liên quan đến quyền con người, mà quyền này cần phải có quá trình đấu tranh, thay đổi nhận thức mới nhận ra được. Thứ nữa, trước đây điều kiện, hoàn cảnh của ta chưa cho phép nên vẫn chưa thể áp dụng.
PGS Nguyễn Ngọc Chí, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Hỗ trợ pháp lý, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Đâu còn thời “quyền anh – quyền tôi”!
Ông Nguyễn Hòa Bình, Viện trưởng Viện Kiểm s.át n.hân dân Tối cao – (KSNDTC) cho biết trong cuộc thảo luận tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội về dự án Luật Tổ chức tòa án (sửa đổi) rằng, cơ quan điều tra không muốn sửa luật theo hướng quy định quyền im lặng của bị can. Theo ông thì vì sao lại có chuyện này?
Video đang HOT
Câu của ông Viện trưởng Viện KSNDTC thì có lẽ tôi cũng tin được. Có thể trong hoạt động thực tiễn điều tra có những bị can rất ngoan cố, hoặc bên cạnh luật sư tác nghiệp tốt thì còn có những luật sư chưa thực hiện đúng trách nhiệm của mình cho nên họ mới có ý kiến như thế.
Nhưng nếu đề xuất đó có động cơ bảo vệ lợi ích của một ngành thì đó là điều không nên. Bây giờ đâu còn là thời của “quyền anh – quyền tôi” nữa, ngay luật tố tụng hình sự, luật tòa án cũng không phân chia quyền lực cho cơ quan này, cơ quan khác mà tất cả đều hướng tới giải quyết vụ án khách quan, không làm oan người vô tội mà cũng không được để lọt tội phạm kia mà.
- Ở một khía cạnh nào đó thì việc người ta ngại đưa quyền này vào trong luật cũng là điều dễ hiểu?
Đúng. Vì có thể, với những điều tra viên, họ sẽ “nhàn” hơn nếu không áp dụng quyền này. Nhưng tôi nói rồi, cần phải vì cái chung của xã hội chứ không thể chỉ nghĩ đến cái tiện lợi cho riêng mình, cho ngành mình mà bác đi cái quyền con người ấy.
- Có người lo ngại nếu luật hóa quyền này, nó sẽ tạo ra sự xung đột giữa các cơ quan tiến hành tố tụng. Ông thấy sao?
Bản thân việc giải quyết vụ án hình sự đã là một xung đột. Ở các nước coi việc giải quyết vụ án hình sự là giải quyết tranh chấp giữa bên buộc tội và bên gỡ tội chứ không phải là giữa cơ quan này với cơ quan khác. Do đó, tôi cho rằng, việc lo ngại có sự xung đột giữa các cơ quan tham gia tố tụng là hiểu sai và không nên có tư tưởng đó. Nếu có thì cần phải loại bỏ!
Phải thay đổi hệ thống chính sách
- Để luật hóa quyền im lặng thì hẳn cũng phải có những cơ sở nhất định. Theo ông thì ở ta đã có được những cơ sở ấy chưa?
Tôi cho rằng, việc nhận thức cần phải luật hóa quyền im lặng đã là bước đệm đầu tiên rồi. Dĩ nhiên, chúng ta còn nhiều rào cản và buộc phải tháo gỡ để quyền im lặng được thừa nhận và thực thi.
- Cụ thể, đó là những rào cản gì và làm như thế nào, thưa ông?
Thứ nhất là cơ chế pháp luật của mình chưa sẵn sàng với quy định này. Do đó, khi luật hóa quyền im lặng của bị can thì phải sửa một loạt quy định của pháp luật có liên quan, từ luật tổ chức, luật tố tụng đến luật nội dung (luật hình sự). Chẳng hạn, trong luật nội dung có quy định người thật thà khai báo thì được miễn giảm trách nhiệm hình sự, không khai báo thì nhận tình tiết tăng nặng. Khi quy định quyền giữ im lặng được phê chuẩn thì những quy định này cần phải bỏ.
Thứ hai là đội ngũ luật sư phải được tăng về số lượng và đảm bảo về chất lượng. Cần phải bãi bỏ quy định về giấy chứng nhận người bào chữa cho luật sư.
Thứ ba, phải nâng cao nhận thức cho xã hội để bản thân người bị buộc tội nhận thức được quyền và trách nhiệm của mình. Rồi ngay cả đội ngũ điều tra viên cũng cần phải nâng cao kiến thức nghiệp vụ, ý thức trách nhiệm, đạo đức tác phong…
- Bây giờ mới bàn đến chuyện luật hóa quyền im lặng thì có bị coi là muộn?
Không bao giờ là muộn cả vì nhận thức là một quá trình, nó là một trong những quyền con người mà quyền này phải qua sự đấu tranh, phát triển của xã hội thì đến một lúc nào đó mới ghi nhận được. Đã đến lúc chúng ta cần phải đưa quy định bị can có quyền được giữ im lặng trước khi luật sư bào chữa cho họ đến để đảm bảo quyền con người, đồng thời đảm bảo việc tố tụng được thực hiện khách quan. Bây giờ không còn là lúc bàn chuyện “quyền anh, quyền tôi” nữa mà phải vì lợi ích chung của xã hội, đừng trì hoãn thêm việc đưa quyền này vào trong luật.
- Trân trọng cảm ơn ông!
“Quyền im lặng là một trong những nội dung của quyền con người, nó gắn liền với mô hình tố tụng tranh tụng, trong khi ở ta vẫn còn theo mô hình thẩm vấn. Do vậy, việc đưa một quyền tưởng như là điều bình thường này song thực chất nó sẽ thay đổi cả một mô hình tố tụng”.
“Theo xu hướng quá trình giải quyết vụ án hình sự thì phải hình thành hai bên rõ ràng là bên buộc tội và bên gỡ tội, đồng thời đảm bảo hai bên phải bình đẳng trong việc thu thập chứng cứ và lý lẽ để tranh tụng với nhau. Điều 103 Hiến pháp 2013 có quy định: Nguyên tắc tranh tụng tại tòa được bảo đảm. Muốn vậy, bên gỡ tội (luật sư) phải được tiến hành sử dụng một số biện pháp điều tra phù hợp để thu thập chứng cứ. Khi làm được như thế thì mới mong quyền im lặng của bị can khi thông qua sẽ thực thi đúng”.
PGS Nguyễn Ngọc Chí
Theo_Kiến Thức
Người bạn tù muốn viết tiểu thuyết về ông Nguyễn Thanh Chấn
Đêm cuối cùng trước khi được trả tự do, chờ tái thẩm sau hơn 10 năm tù đày, ông Nguyễn Thanh Chấn và người bạn tù cùng phòng của ông là Đỗ Văn Toản (SN 1961) cùng nước mắt lăn dài
Nghẹn ngào mãi không thốt được thành lời, ông Toản mượn cây bút bi, một tờ giấy viết vội vài dòng chia tay: "Ngày mai tôi - ông không còn câu chuyện thì thầm to nhỏ nữa, không còn chia nhau con cá khô kho mặn nữa. Nhưng niềm tin công lý và ký ức về ông trong tôi còn mãi...".
Phút sẻ chia thầm lặng
Người ta thường nói: Có hai nơi không nên gặp nhau là nhà tù và bệnh viện, thế nhưng ông Nguyễn Thanh Chấn và ông Đỗ Văn Toản đã gặp nhau trong hoàn cảnh trớ trêu ấy. Tại đây, ông Chấn từng có một thời gian dài ở cùng buồng giam với ông Đỗ Thanh Toản. Và rất nhiều lần cả hai người chuyển trại, chuyển đội, cuối cùng lại gặp nhau ở chung một phòng.
Xin kể thêm về những ngày đầu tại trại giam Vĩnh Quang (xã Đạo Trù, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc), ông Nguyễn Thanh Chấn (SN 1961, trú tại làng Me, Nghĩa Trung, Việt Yên, Bắc Giang) được giao về đội phạm nhân số 22, phân trại số 1. Đội 22 vốn được coi là mảnh đất của những phạm nhân thuộc diện "tù lâu, án dài". Các tội danh từ cướp của, g.iết n.gười, buôn bán m.a t.úy... đủ cả. Trong thời gian này, ông Chấn vẫn thường được gọi là phạm nhân chưa "an tâm cải tạo" bởi suốt ngày nhờ giám thị trại giam gửi đơn kêu oan. Đã thế, trong bản án đóng đinh dòng chữ, ông Chấn h.iếp d.âm bất thành nên xuống tay g.iết n.gười diệt khẩu lại càng khiến ông Chấn khó khăn hơn trong môi trường mới.
Ông Chấn xúc động đọc lá thư cho PV nghe.
"Tôi luôn kêu oan, nhưng không phải anh em nào trong trại cũng tin vào điều đó, tôi không trách họ. Nhưng dần dần mọi việc cũng qua đi. Rất may những tháng ngày trong trại, tôi nhận được sự tin tưởng và chia sẻ từ người bạn tù cùng phòng, ông Đỗ Thanh Toản", ông Chấn xúc động tâm sự với PV.
Ăn cùng nhau, ngủ cùng phòng nên giữa những người tù luôn có sự sẻ chia, cảm thông với nhau. Theo lời kể của ông Chấn, ông Toản là một trong số những người bạn đặc biệt nhất ông có trong những ngày bị cầm tù. Theo đó, sau nhiều đêm trằn trọc tâm sự với nhau về cuộc đời, về gia đình và về cả những tội lỗi gây ra, ông Toản dần dần tin rằng ông Chấn thực sự là một trường hợp oan sai, và tin tưởng rằng công lý rồi cũng sẽ đến, sẽ có ngày ông Chấn được minh oan, được đoàn viên cùng gia đình.
Vào những đêm khuya, ông Toản vẫn to nhỏ động viên người bạn tù của mình hãy vững tâm. Cũng có những thời gian ông Toản còn khuyên ông Chấn nên viết đơn theo hướng này, hướng kia, trình bày vấn đề một cách cụ thể, rõ ràng, súc tích để cơ quan có thẩm quyền hiểu và xem xét. Những lúc vợ con lên thăm, báo tin đơn kêu oan gửi đi nhưng chưa có kết quả gì, ông Chấn buồn ra mặt. Rồi cả lúc ông Chấn chán nản bởi những tiếng kêu oan trong vô vọng nên đã định nghĩ đến cái c.hết. Những ngày ấy, ông Toản luôn phải "để ý" đến ông Chấn vì sợ bạn làm liều. Rồi những sự sẻ chia, động viên của những người bạn tù với nhau khiến ông Chấn vững tâm hơn và có niềm tin vào công lý.
Theo lời kể của ông Chấn, ông Toản cũng sinh năm 1961, cầm tinh con trâu giống như ông. Ông Toản quê ở huyện Lập Thạch, Vĩnh Phúc và vào tù vì rất nhiều tội, với tổng hình phạt lên tới 21 năm 6 tháng tù. Thế nhưng, giữa con người đầy tì vết ấy với người nông dân Nguyễn Thanh Chấn dường như không hề có khoảng cách. Cả hai cảm thấy rất tâm đầu ý hợp và có thể chia sẻ với nhau mọi điều.
Năm 2006, khi ông Chấn và ông Toản đang ở cùng phòng giam thì ông Chấn biết tin vợ ông Toản ốm nặng. "Thế rồi chẳng hiểu sao hôm sau đó, vợ ông ấy trốn nhà, trốn con cái bắt xe vào trại giam thăm ông Toản. Hôm sau nhận được tin bà ấy qua đời vì bệnh nặng khiến ông Toản như c.hết lặng. Ôm những món quà mà vợ mới gửi vào trong tay mà ông ấy cứ nước mắt ngắn dài, trông đau khổ lắm", ông Chấn thương cảm nhớ lại.
Sau mất mát lớn lao đó, ông Toản suy sụp rất nhiều nhưng cũng giống như những gì ông Toản làm với mình khi trong cơn bĩ cực, ông Chấn cũng tìm mọi cách để an ủi người bạn tù, phân tích những điều hay lẽ phải để ông Toản thêm động lực cải tạo tốt, sớm trở về với cộng đồng. Ông Chấn không bao giờ quên khoảnh khắc mắt ông Toản nhòe lệ, cảm ơn những lời từ sâu thẳm ruột gan của ông rồi chia sẻ: "Tôi tù có thời hạn, rồi sẽ lại ra. Còn ông là tù chung thân, chẳng biết lúc nào sẽ ra. Nhưng tôi tin rằng nhất định sẽ có một ngày cả hai được gặp nhau ở ngoài kia, khề khà chén rượu mà hưởng tự do...".
Bức thư nhòe lệ của người bạn tù gửi ông Chấn.
Khoảnh khắc không tưởng
Thế rồi do đặc thù của các biện pháp cải tạo, giữa ông Toản và ông Chấn cứ hợp rồi lại tan, tan rồi lại hợp, chuyển qua nhiều phòng để rồi đến những ngày cuối cùng sống trong thân phận phạm nhân của Nguyễn Thanh Chấn, hai người đàn ông cùng sinh năm 1961 lại được ở cùng phòng với nhau.
Ngày VKSND Tối cao đến trại giam Vĩnh Quang thông báo ông Chấn sẽ được trả tự do, cả trại giam ai cũng vui mừng. Không chỉ có phạm nhân mà ngay cả những cán bộ quản giáo cũng vui mừng cho số phận của "người tù chung thân" Nguyễn Thanh Chấn. Trước lúc ông Chấn được trả tự do, lãnh đạo trại giam Vĩnh Quang cũng đã trích quỹ Tấm lòng vàng của trại hỗ trợ 2 triệu đồng và điều xe đưa ông Chấn về nhà, đồng thời cấp t.iền ăn dọc đường. Theo lời Đại tá Trần Mạnh Hùng - Giám thị trại giam Vĩnh Quang, ngoài việc động viên, chuyển đơn thư kêu oan giúp cho ông Nguyễn Thanh Chấn thì đó là tất cả những gì họ có thể làm để giúp đỡ một người vô tội. Bởi mọi người đều tin dù muộn, nhưng cuối cùng công lý sẽ được trả về đúng vị trí vốn có của nó.
Khi chào mọi người và cảm ơn để về nhà, ông Chấn nhận được cái ôm siết chặt của ông Đỗ Văn Toản và một lá thư nhòe nước mắt của người bạn tù gần một thập niên gắn bó, chia sẻ với ông. Giờ đây khi đã được đoàn viên cùng gia đình, mỗi khi lấy lá thư đó ra đọc, ông Chấn vẫn không cầm được nước mắt.
Tiêu đề của lá thư do ông Đỗ Văn Toản viết gửi ông Chấn là dòng chữ: "Khoảnh khắc không tưởng" được viết rất to và tô đậm.
Bức thư nhoè lệ của người bạn tù
Lá thư chỉ hai mặt giấy với những dòng chữ viết vội nguệch ngoạc nhưng ông Chấn vẫn nhớ như in từng con chữ: "Ông có biết không, hôm nay là ngày công dân thứ 90 triệu của Việt Nam chào đời. Thực ra tôi không muốn nói đến câu chuyện dân số nhưng tôi muốn nói rằng, ông như được sinh ra lần nữa. Thật mừng cho ông, vui cùng gia đình ông, ngày mai là cuộc đoàn tụ không tưởng của gia đình ông. Có lẽ vong linh của bố ông - Một anh hùng liệt sỹ đã thấu hiểu điều đó.
Có thể ngày mai tôi - ông không còn câu chuyện thì thầm to nhỏ nữa, nhưng ký ức về ông, con người ông vẫn còn mãi. Tôi vẫn ở chặng đường còn lại. Giờ thì tôi có thể nói một câu rằng, chúc mừng ông, chúc mừng sự đoàn viên. Nếu có thể, ông thắp giúp tôi một nén nhang lên bàn thờ của bố ông, người Anh hùng đã hy sinh vì Tổ quốc.
Ông à, nếu có thể tôi sẽ viết về con người ông, cuộc đời ông thành một tiểu thuyết. Cho dù có thế nào đi nữa thì ông cũng phải bình tĩnh, bước qua khó khăn và hãy tin vào công lý. Còn người vợ ông hơn 10 năm khổ cực, vất vả, thật là một sự tìm kiếm có một không hai. Rồi những người cố tình gán ghép tội ác cho ông sẽ phải trả giá. Muốn nói với ông nhiều lắm, sau này nếu có ngày gặp lại chúng ta sẽ tâm sự nhiều hơn...".
Cẩn thận gập lại bức thư vốn là một tờ giấy vở học sinh viết kín hai mặt, ông Nguyễn Thanh Chấn nhìn chúng tôi nghẹn đi: "Từ lúc về đến giờ, không ngày nào tôi không lôi bức thư ra đọc, đến thuộc lòng rồi, tôi nhớ ông Toản nhiều lắm. Ông ấy còn hứa, lúc nào ra trại sẽ viết cho tôi một quyển sách về những tháng ngày chúng tôi ở cùng nhau. Ông ấy văn hay chữ tốt, tôi tin là ông ấy hoàn toàn có thể làm được việc đó. Lạy trời cho ông ấy mạnh khỏe, yên tâm cải tạo để sớm ra trại".
Nói đoạn mắt ông Chấn nhòe đi, trên gương mặt khắc khổ ấy ánh lên một niềm tin sắt đá, hy vọng vào một ngày mai tươi sáng.
Theo Phunutoday
“Tôi sẽ đổi tên thành Nguyễn Chiến Chấn“ Ông Nguyễn Thanh Chấn bảo sẽ đổi tên như thế vì vợ ông - bà Nguyễn Thị Chiến - chính là người đã cho ông cuộc sống trên đời này lần thứ hai. Ông Nguyễn Thanh Chấn thẫn thờ trước cuộc sống hiện tại Bật khóc khi có ai đó lỡ nhắc đến từ "oan" Từ trại giam trở về, ông Nguyễn Thanh...