“Dừng dự án bôxit là không thực tế”

“Nỗi lo về hiệu quả kinh tế của dự án bôxit là chính đáng. Chúng tôi cũng mất ngủ về chuyện này. Tuy nhiên, xin khẳng định, dự án này có hiệu quả kinh tế nên rõ ràng đề xuất dừng dự án là không thực tế”…

Đây là khẳng định của Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng – Bộ Công thương Nguyễn Mạnh Quân tại Hội thảo “Bô xit Tây Nguyên: thực trạng, định hướng và kiến nghị” do đơn vị này cũng Liên hiệp các hội khoa học kỹ thuật Việt Nam (Vusta) phối hợp tổ chức ngày 9/5.

Nhìn nhận thẳng thắn về thực trạng việc triển khai 2 nhà máy khai thác, tuyển lựa quặng bôxit Tân Rai và Nhân Cơ, Giám đốc Văn phòng hỗ trợ tư vấn, phản biện và Giám định xã hội Phạm Quang Tú đặt vấn đề, kết luận của Bộ Chính trị về chủ trương đầu tư khai thác khoáng sản này đã nhấn mạnh phải có bước đi thận trọng.

Theo ông Tú, đây là thời điểm chín muồi đề cùng đ.ánh giá toàn diện việc triển khai dự án thời gian qua, khi các thông số về kỹ thuật, kinh tế ở dự án Tân Rai đã có. Kết quả đ.ánh giá lần này là cơ sở để làm quy hoạch cho định hướng khai thác “dài hơi” hơn.

Bể lắng quặng đuôi tại nhà máy Alumina Tân Rai.

Đại biểu đề xuất xem xét 3 phương án. Phương án 1 (được coi là phương án cao), tiếp tục xây dựng 2 nhà máy Tân Rai, Nhân Cơ và xúc tiến các hoạt động như kế hoạch vạch ra từ trước. Phương án 2 (được coi là phương án thấp) là dừng dự án bô xít ở Tây Nguyên khi chứng minh được là dự án không hiệu quả. Phương án 3 (được gọi là phương án trung bình), xem xét thúc đẩy nhanh nhà máy Tân Rai, tạm dừng ở Nhân Cơ, chuyển toàn bộ nhà máy về để đấu nối.

Đ.ánh giá được phương án nào hữu hiệu nhất thì sẽ xác định kịch bản cụ thể trên cơ sở xem xét hiệu quả toàn diện về kinh tế tài chính, về kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng, môi trường…

Trả lời cho bài toán nêu ra, Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng – Bộ Công thương Nguyễn Mạnh Quân chia sẻ, thời gian qua, dư luận xã hội và các nhà khoa học hết sức lo ngại về hiệu quả kinh tế của hai dự án bôxit. Đây là nỗi lo chính đáng.

“Chúng tôi mất ngủ vì dự án này, đặc biệt chuyện hiệu quả kinh tế”, ông Quân xác nhận.

Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng cũng phân trần, dư luận có nhiều băn khoăn, một phần vì thời gian qua, phía Tập đoàn Than khoáng sản (TKV) đã đưa ra nhiều số liệu không thống nhất về dự án ở các thời điểm khác nhau. Tính toán bước đầu thì nhận thấy 2 dự án vẫn có hiệu quả kinh tế nhưng tiềm ẩn rủi ro và hiệu quả cũng không đạt kỳ vọng.

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công thương đã đôn đốc TKV tổng kết toàn diện về dự án, trên cơ sở đó rà soát, tính toán, đề xuất hiệu quả để từ đó tính bước tiếp theo.

Cụ thể, báo cáo của TKV về tiến độ dự án Tân Rai (Lâm Đồng) thể hiện, tính đến hết tháng 3, tổng giá trị toàn bộ dự án đã thực hiện đạt khoảng 11.620 tỷ đồng. Như vậy, tổng mức đầu tư đã tăng 33,15% so với kế hoạch. Theo tiến độ hợp đồng của hai gói thầu EPC thì tiến độ nhà máy tuyển chậm hơn 1,5 năm và nhà máy alumin chậm 2,5 năm. Với dự án nhà máy sản xuất Alumin Nhân Cơ (Đăk Nông), tổng mức đầu tư tăng 31% so với kế hoạch, tương đương 14.889 tỷ đồng.

Những tính toán cụ thể về việc điều chỉnh giá thành sản phẩm, chi phí sản xuất cũng như hiệu của kinh tế của dự án cũng được đưa ra.

Vụ trưởng Nguyễn Mạnh Quân thông tin thêm, tính về hiệu quả kinh tế của dự án, cơ quan quản lý đã bỏ qua các ưu đãi, chỉ tính theo giá thành, chi phí hiện tại. Giá bán – thông số đầu vào để xác định hiệu quả dự án cũng được thống nhất là mức giá hiện nay – khi mọi loại khoảng sản đều đang giảm giá. Chi phí được tính theo phương án giá biến động (các yếu tố đầu vào như điện, than, nước, lương… đều tăng”.

Theo đó, nếu áp cách tính toán giá thành ở thời điểm hiện tại, dự kiến thời gian thu hồi vốn của dự án Tân Rai là mất 12 năm còn dự án Nhân Cơ thì mất khoảng 13 năm.

Với phân tích đó, ông Quân nhấn mạnh: “Xin khẳng định, hai dự án này có hiệu quả kinh tế. Như vậy, rõ ràng đề xuất dừng dự án là không thực tế”.

Các dự án bô-xit có thể được nhân rộng? Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng cũng giải thích thêm, nếu tính toán thực tế không hiệu quả và hai dự này là gánh nặng cho TKV thì quyết định tất yếu là sẽ phải dừng. Tuy nhiên, kết quả cho thấy điều ngược lại, như ông Quân lập luận, đây là các dự án có ý nghĩa với sự phát triển của ngành công nghiệp nhôm sau này. Đặc biệt, quy hoạch phân vùng thăm dò khai thác chế biến bôxít đến năm 2020 có dự báo đến 2030 đã được lập trong vòng 2 năm trải qua nhiều cuộc hội thảo, sử dụng các chuyện gia trong và ngoài nước. Chính phủ chỉ đạo từ nay đến năm 2015, chỉ có hai dự án Tân Rai, Nhân Cơ là thử nghiệm, nghiên cứu và hoàn thiện. Đến 2020, trên kết quả thử nghiệm của hai dự án này, nếu có hiệu quả và điều kiện vận tải, cơ sở hạ tầng cho phép thì sẽ nhân đôi hai dự án này lên. Sau 2020 nếu có đường sắt, kết quả thử nghiệm tốt thì sẽ đầu tư các dự án có quy mô lớn 2-3 triệu tấn/năm.

“Chúng tôi sẽ hoàn thiện theo hướng này sau đó sẽ trình cả bộ Chính trị để xin ý kiến chỉ đạo rồi Thủ tướng mới xem xét phê duyệt” – ông Quân nói chắc.

Theo Dantri