Đừng để trẻ uống quá nhiều 5 loại nước này vì có thể gây dậy thì sớm và kìm hãm sự phát triển chiều cao của bé
Dưới đây là những loại nước uống khiến trẻ có nguy cơ cao dậy thì sớm, đồng thời làm hạn chế phát triển chiều cao của bé mà bố mẹ cần kiểm soát kỹ.
Trung bình, các bé gái bắt đầu dậy thì vào khoảng 10-11 tuổi và kết thúc dậy thì vào khoảng 15-17 tuổi, các bé trai thường bắt đầu vào năm 11-12 tuổi và kết thúc vào khoảng 16-18 tuổi. Tuy nhiên hiện nay, có rất nhiều trẻ dậy thì sớm hơn độ trung bình.
Theo TS.BS Bùi Phương Thảo (Phó trưởng khoa Nội tiết – Chuyển hóa di truyền, Bệnh viện Nhi Trung ương) cho biết: “Vài năm gần đây, mỗi năm khoa tiếp nhận trên 350 trẻ đến khám và điều trị vì dậy thì sớm. Trong khi 10 năm trước thì con số này chỉ là 10 trẻ/năm”.
Trẻ được coi là dậy thì sớm khi bắt đầu phát triển trước 8 tuổi đối với bé gái và 9 tuổi đối với bé trai. Nếu không được sớm phát hiện và điều trị, trẻ dậy thì sớm sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý, thể chất, nhất là dẫn đến những lối sống lệch lạc.
Trẻ được coi là dậy thì sớm khi bắt đầu phát triển trước 8 tuổi đối với bé gái và 9 tuổi đối với bé trai.
Dậy thì sớm có thể bắt nguồn từ một bệnh lý bên trong cơ thể nhưng cũng có thể đến từ thói quen ăn uống, sinh hoạt không phù hợp. Dưới đây là những loại nước uống khiến trẻ có nguy cơ cao dậy thì sớm, đồng thời làm hạn chế phát triển chiều cao của bé mà bố mẹ cần kiểm soát kỹ.
Những loại nước uống gia tăng nguy cơ dậy thì sớm, kìm hãm phát triển ở trẻ
1. Nước ngọt
Nghiên cứu từ Viện dinh dưỡng trẻ em tại Đức cho thấy rằng, có một vài loại đồ uống, đồ ăn có khả năng kìm hãm sự phát triển chiều cao của trẻ em. Trong đó, nước ngọt có gas là cái tên bị nhắc đến nhiều nhất bởi chúng có chứa nhiều đường, khiến cơ thể trẻ dễ tích mỡ và làm yếu cơ bắp hơn.
Nước ngọt cũng là tác nhân khiến trẻ em béo phì rất nhanh, trong khi đó nghiên cứu cho thấy những bé gái thừa cân, béo phì có nhiều khả năng dậy thì sớm hơn những bé nhẹ cân, biếng ăn.
Đồng quan điểm trên, các chuyên gia dinh dưỡng đến từ trường Y, Đại học Harvard Mỹ cũng đã khẳng định rằng trong nước ngọt có gas chứa nhiều đường sucrose, glucose, chúng đe dọa quá trình phát triển chiều cao của trẻ. Ngoài ra, trong thành phần của loại đồ uống này có chứa nhiều glycemic thường làm tăng mức insulin và tăng khả năng tiết các hormone sinh dục khiến thiếu nữ dậy thì sớm hơn.
2. Trẻ dưới 3 tuổi không nên uống trà
Video đang HOT
Theo Sohu, trẻ sơ sinh dưới 3 tuổi không nên uống trà bởi trà có chứa một lượng lớn axit tannic, có thể cản trở quá trình hấp thụ protein, khoáng chất, canxi, kẽm và sắt của cơ thể, khiến trẻ thiếu protein và khoáng chất, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và phát triển bình thường của chúng.
Đặc biệt, caffeine trong trà là một chất kích thích mạnh và có thể gây ra chứng tăng động ở trẻ em.
Nước ép trái cây tươi với vị ngọt và hương thơm hấp dẫn luôn được rất nhiều trẻ yêu thích, đồng thời chúng cũng cung cấp nhiều vitamin, khoáng chất tốt cho sự phát triển về trí não và thể chất của bé.
Nước ép trái cây đóng hộp chứa rất nhiều đường và chất ngọt nhân tạo.
Tuy nhiên, với nước ép trái cây đóng hộp thì ngược lại, chúng chứa rất nhiều đường và chất ngọt nhân tạo, khiến bé dễ tăng cân béo phì hơn, tăng nguy cơ dậy thì sớm.
Theo TS.BS Manny Alvarez (Trưởng bộ môn Sản phụ khoa và Khoa học sinh sản tại Trung tâm Y khoa, Đại học Hackensack Mỹ): Một lon nước tăng lực có chứa lượng caffeine cao gấp 3 – 5 lần một lon soda. Một số tác dụng phụ không mong muốn của nước tăng lực là làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, tăng huyết áp, lo âu, đau đầu và làm gián đoạn giấc ngủ.
Ngoài ra, trong thành phần của nước tăng lực có chứa nhiều đường và chất phụ gia khiến trẻ dễ bị tăng cân, béo phì và dẫn tới tình trạng dậy thì sớm.
5. Sữa đậu nành
Theo Zhuanlan (TQ), sữa đậu nành rất giàu protein, cũng như axit béo thiết yếu của con người, vitamin B, vitamin E và chất xơ… Tuy nhiên, nếu bố mẹ cho con uống nước đậu nành quá nhiều có thể ảnh hưởng tới quá trình phát triển toàn diện của bé, gây dậy thì sớm vì sữa đậu nành có chứa chất isoflavone có hoạt tính giống estrogen – đây là một hormone trong buồng trứng, có vai trò trong sự tăng trưởng và phát triển các đặc tính sinh dục của bé gái.
Làm cách nào để giúp trẻ từ bỏ các loại nước nguy hiểm trên?
Bác sĩ Lê Quang Hào (Viện Dinh dưỡng Quốc gia Việt Nam) cho biết, để trẻ dần dần từ bỏ những loại nước uống mình yêu thích như nước uống có gas, bố mẹ cần nên tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Xây dựng một chế độ dinh dưỡng lành mạnh, khoa học, đa dạng về hương vị trong bữa ăn của trẻ. Có thể sử dụng nước ép trái cây, nước thảo mộc thơm ngon để tăng vị giác cho trẻ.
- Loại bỏ dần dần các loại nước trên ra khỏi thực đơn hàng ngày của trẻ. Không nên gay gắt, cấm đoán trẻ vì rất dễ dẫn đến việc trẻ chống đối, lén uống khi không có sự giám sát của gia đình.
- Thay đổi lối sống sinh hoạt trong gia đình để trẻ học tập theo, không tích trữ các loại đồ uống có ga trong nhà.
- Phụ huynh nên tăng cường các hoạt động thể chất cho trẻ ở ngoài giờ học, trên trường lớp cũng cần cho con tham gia thêm các hoạt động ngoại khoá.
- Đều đặn nói chuyện, chia sẻ cùng con cái, lắng nghe con từ đó dễ dàng chỉ bảo cho con hơn.
Không can thiệp dậy thì sớm, trẻ có thể mất 20 cm chiều cao
Với các bệnh nhi, nếu được chẩn đoán dậy thì sớm nhưng không được điều trị thì khi trưởng thành, chiều cao sẽ thấp hơn các bạn khác cùng trang lứa. Ở nữ, trẻ có thể sẽ thấp hơn 12 cm và ở nam là 20 cm.
Tỷ lệ trẻ đến khám, điều trị vì dậy thì sớm tăng cao trong những năm gần đây.
Tỷ lệ dậy thì sớm ở nữ cao hơn nam
Tuổi dậy hiện nay được tính ở mốc 8-13 tuổi với trẻ gái và 9-14 tuổi ở trẻ trai. Nếu như 10 năm trước, tỷ lệ trẻ đến khám vì dậy thì sớm chỉ khoảng 10 cháu thì đến nay, trung bình mỗi năm, Bệnh viện Nhi Trung ương tiếp nhận khoảng 100 cháu đến khám. Hiện tại, bệnh viện đang quản lý hơn một nghìn trẻ dậy thì sớm và đang có hơn 500 cháu được điều trị ức chế dậy thì bằng tiêm thuốc.
BS Bùi Phương Thảo, khoa Nội tiết - Chuyển hóa di truyền, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, dậy thì sớm ở trẻ em có hai loại: dậy thì sớm ngoại biên và dậy thì sớm trung ương.
Dậy thì sớm ngoại biên có bất thường buồng trứng, u nang buồng trứng, có bệnh lý di truyền gây tiết hooc môn sinh dục. Dậy thì sớm trung ương có sự bất thường trong não, có khối u trong não gây kích thích tuyến sinh dục.
Theo đó, nếu trẻ nữ có đặc tính sinh dục trước 8 tuổi (phát triển tuyến vú, có kinh nguyệt...) và trẻ nam trước 9 tuổi (có cơ bắp, ria mép, giọng ồm...), chiều cao tăng nhanh hơn 6 cm/năm thì sẽ được nhận định là dậy thì sớm.
Hiện nay, tuổi nhỏ nhất được chẩn đoán và điều trị dậy thì sớm chỉ khoảng vài tháng tuổi vì những bệnh nhi này đều mắc bệnh lý di truyền. Ở dậy thì sớm trung ương, bệnh viện cũng từng điều trị cho nhiều bệnh nhi nữ 3-4 tuổi có khối bất thường trong não dẫn đến có kinh nguyệt từ nhỏ.
Để chẩn đoán dậy thì sớm, các bác sĩ sẽ khai thác bệnh sử, theo dõi cấp độ tăng trưởng, đánh giá mức độ dậy thì của trẻ qua tuổi xương chụp cổ tay trái, siêu âm tử cung buồng trứng, khối thượng thận... Một số trường hợp sẽ chụp cộng hưởng từ não để chẩn đoán.
Theo BS Thảo, tỷ lệ trẻ gái dậy thì sớm chiếm tỷ lệ cao hơn trẻ nam. Ở dậy thì sớm trung ương, cứ có một trẻ nam thì có tới 20 trẻ nữ dậy thì sớm. Tuy nhiên, nếu trẻ nam dậy thì sớm thì tỷ lệ mắc các bệnh về não rất lớn. "Nguyên nhân của dậy thì sớm trung ương 90-95% ở nữ là vô căn, 5-10% có bất thường ở não, u não, dị tật não. Ở trẻ trai, khoảng 40-50% có u não, bất thường não, dị tật não. Vì thế, chúng tôi chỉ định chụp MRI tất cả trẻ trai để chẩn đoán", BS Thảo cho hay.
BS Bùi Phương Thảo chia sẻ thông tin về dậy thì sớm.
BS Thảo cũng khuyên các gia đình cần theo dõi trẻ sát sao và có chế độ dinh dưỡng hợp lý với trẻ nhỏ. Trẻ béo phì, sớm tiếp cận với những phim của người lớn là những yếu tố dẫn tới trẻ có thể dậy thì sớm. BS Thảo cũng khẳng định, cũng chưa có cơ sở khoa học nào khẳng định trẻ uống sữa sẽ bị dậy thì sớm.
Can thiệp sớm sẽ cải thiện chiều cao của trẻ
Với dậy thì sớm ngoại biên, nếu bệnh nhân được xác định nguyên nhân do u buồng trứng, u vỏ tuyến thượng thận phải can thiệp bằng các biện pháp đặc biệt. Nếu trẻ bị bệnh về di truyền làm tăng hoocmon sinh dục như bệnh tăng sản thượng thận bẩm sinh khi được điều trị bằng hoocmon thay thế, đặc tính dậy thì sớm đỡ hơn.
Với dậy thì sớm trung ương, trẻ sẽ được điều trị bằng thuốc chất GnRH đồng vận, để ngăn chặn làm tuyến yên không tiết ra nhiều chất gonadotpopin.
"Với trẻ dậy thì sớm trung ương, trước 6 tuổi điều trị bằng thuốc có tác dụng tốt, chúng tôi đều khuyên các gia đình nên điều trị. Ở tuổi 6-8 tuổi, bác sĩ sẽ trao đổi với gia đình giải thích lợi ích tác dụng của thuốc, mất mát về chi phí, tác dụng phụ... và việc quyết định có điều trị hay không phụ thuộc vào đứa trẻ. Với trẻ trai dưới 9 tuổi, nếu không có bệnh lý thì chúng tôi cũng cân nhắc việc điều trị", BS Thảo nói.
Trong 20 năm điều trị dậy thì sớm, các bác sĩ Bệnh viện Nhi Trung ương nhận định thuốc có tác dụng rõ ràng trong làm chậm quá trình dậy thì. Trong đó, đặc biệt sẽ giúp cải thiện chiều cao của trẻ. Theo dõi những trẻ điều trị ức chế dậy thì, các bác sĩ thấy khi những trẻ này lớn lên lập gia đình vẫn có khả năng sinh con như những người phụ nữ bình thường khác, không có tác dụng phụ nào với buồng trứng.
Bình thường, con người có tuổi xương và tuổi thực bằng nhau, nhưng với trẻ dậy thì sớm thì tuổi xương sẽ lớn hơn tuổi thực. Vì thế, những trẻ này sẽ ngừng phát triển sớm hơn so với các bạn khác. Trung bình các bạn dậy thì sớm trung ương có chiều cao khi trưởng thành thấp hơn các bạn khác, như ở nữ là 12 cm và ở nam khoảng 20 cm. Nếu được tiêm thuốc, trẻ sẽ được cải thiện chiều cao rõ ràng từ 8-10 cm.
"Trẻ nữ dậy thì sớm không điều trị chỉ cao 1m50, nếu được điều trị liên tục đến 7 tuổi thì chiều cao lên tới 1m58-1,60cm. Nếu tuổi điều trị tăng hơn tuổi mốc 6-8 tuổi thì trẻ chỉ cải thiện 2-3 cm hoặc có trẻ không cải thiện cm nào", BS Thảo nói.
Hiện nay, bệnh nhân điều trị ức chế dậy sẽ được tiêm liên tục đến năm 10 tuổi hoặc đến khi có tuổi xương 11-12 tuổi, với liệu trình 28 ngày/một mũi tiêm. Nhiều bệnh nhi được phát hiện dậy thì sớm lúc 6 tuổi (do tuổi xương của trẻ chênh tới ba năm, ở mốc 9 tuổi) và gia đình đã kiên trì điều trị cho trẻ đến năm 10 tuổi thì đến nay, ở mốc 16 tuổi, trẻ cũng phát triển tốt, cao 1m60.
Theo BS Bùi Phương Thảo, hiện nay, một số địa phương đã đủ năng lực chẩn đoán và điều trị dậy thì sớm. Một số bệnh nhân sau khi được chẩn đoán tại Bệnh viện Nhi Trung ương có thể được chuyển tuyến về địa phương để điều trị, các bác sĩ tuyến trên chỉ đánh giá khi kết thúc quá trình điều trị.
Con chưa yêu bầu ngực đã tiết sữa, mẹ bất ngờ khi nghe thú nhận của bé với bác sĩ Mới đang học trung học nhưng bé gái Yan đã có "sữa mẹ". Cô bé lập tức được đưa tới bác sĩ để chuẩn đoán. Như chúng ta đã biết, sữa mẹ được tiết ra từ ngực của người phụ nữ khi họ bước vào giai đoạn mang bầu hoặc sau sinh con. Tuy nhiên, gần đây cô bé Yan (biệt danh) ở...