Dự luật Giảm lạm phát của Mỹ có gì?

Hôm 7-8 (giờ địa phương), Thượng viện Mỹ đã thông qua dự luật Giảm lạm phát (IRA) với khoản đầu tư trị giá 433 tỉ USD liên quan đến khí hậu, thuế và chăm sóc sức khỏe.

Phó tổng thống Kamala Harris bỏ lá phiếu cho dự luật IRA tại Thượng viện Mỹ, phá vỡ thế cân bằng 50 – 50, vào hôm 7-8 – Ảnh: REUTERS

IRA được thông qua sau khi nghị sĩ lưỡng đảng tranh luận gay cấn trong khoảng 27 giờ trong hai ngày cuối tuần. Dù có tên là dự luật về giảm lạm phát, trên thực tế, nó chính là phiên bản nhỏ hơn của dự luật Xây dựng lại tốt hơn trị giá 3.500 tỉ USD do Tổng thống Joe Biden đề xuất nhưng không được quốc hội tán thành hồi năm ngoái.

Gay cấn

Do đó, việc Thượng viện Mỹ thông qua dự luật được xem là một chiến thắng lớn của Tổng thống Biden giữa bối cảnh tỉ lệ ủng hộ ông giảm sút do tình trạng lạm phát kéo dài ở Mỹ.

Dự luật IRA sẽ được gửi trở lại Hạ viện Mỹ vào tuần này, nơi Đảng Dân chủ chiếm đa số. Gần như chắc chắn nó sẽ được Hạ viện Mỹ thông qua, trước khi được Tổng thống Biden ký ban hành.

IRA đã được bàn bạc gay cấn trong nhiều tháng. Trong ngày 6-8, các thượng nghị sĩ đã họp và tranh luận về việc ủng hộ hoặc phản đối các sửa đổi cuối cùng. Kết quả là hàng chục sửa đổi do các nghị sĩ Cộng hòa đề xuất đã bị phe Dân chủ bác bỏ.

Đến sáng 7-8 (giờ địa phương), nhờ đến lá phiếu quyết định của Phó tổng thống Kamala Harris, thế bế tắc 50 – 50 mới bị phá vỡ và dự luật được thông qua ở Thượng viện Mỹ với tỉ lệ 51 – 50.

Chia sẻ về IRA, ông Biden cho biết nó sẽ giảm chi phí chăm sóc sức khỏe cho hàng triệu người Mỹ.

Bên cạnh đó, IRA cũng được xem là khoản đầu tư quan trọng nhất Mỹ từng thực hiện cho an ninh năng lượng và phát triển các giải pháp năng lượng sạch. Ngoài ra, dự luật còn mang lại sự công bằng về thuế bằng cách buộc các tập đoàn lớn nhất ở Mỹ phải trả thuế cao hơn.

Ông Biden khẳng định việc thông qua dự luật này không chỉ giúp Mỹ cạnh tranh với Trung Quốc trong tương lai mà còn đưa nước này dẫn đầu thế giới và chiến thắng trong cuộc cạnh tranh kinh tế của thế kỷ 21.

Bỏ 433 tỉ, thu về 739 tỉ USD

Theo thông tin trên trang web của Thượng viện Mỹ, dự luật IRA sẽ chi tổng cộng 433 tỉ USD. Trong đó, 369 tỉ USD được chi cho việc giảm phát thải khí nhà kính, đầu tư cho năng lượng sạch và 64 tỉ USD cho Đạo luật chăm sóc sức khỏe giá cả phải chăng (ACA).

Các chuyên gia ước tính số tiền này và các chính sách ưu đãi sẽ cắt giảm lượng khí thải của Mỹ xuống 40% vào năm 2030 bằng các biện pháp khuyến khích sản xuất và mua xe điện và năng lượng xanh.

IRA cũng sẽ cấp cho người dân một khoản tín dụng thuế để mua xe điện mới hoặc đã qua sử dụng, khoản tín dụng thuế sẽ lên đến 7.500 USD nếu chiếc xe đó được sản xuất tại Mỹ.

Ngược lại, IRA sẽ giúp Chính phủ Mỹ dự kiến thu về một khoản tiền khổng lồ lên đến 739 tỉ USD, gồm: 313 tỉ USD từ tiền thuế thu nhập doanh nghiệp, 288 tỉ USD từ cải cách giá thuốc kê đơn, 138 tỉ USD từ thu thuế và lãi suất.

Theo đó, IRA sẽ cho phép Công ty bảo hiểm Medicare bắt đầu đàm phán với ngành dược từ năm 2026 để hạ giá một số loại thuốc kê đơn.

Dự luật cũng đặt mức tự trả tiền mua thuốc tối đa là 2.000 USD/năm với người được bảo hiểm. Nếu phải mua nhiều thuốc hơn, dù là bao nhiêu đi nữa, đặc biệt với các bệnh nhân ung thư hoặc bệnh mãn tính, họ cũng không phải trả thêm tiền.

Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ trước đó cho biết các biện pháp về quản lý giá thuốc trong IRA sẽ giúp giảm thâm hụt liên bang tổng cộng 288 tỉ USD trong 10 năm.

Về thuế, Tổng thống Biden cho biết có 55 công ty trong danh sách Fortune 500 (500 công ty lớn nhất ở Mỹ theo bình chọn của tạp chí Fortune) có doanh thu trên 40 tỉ USD không đóng thuế thu nhập liên bang năm 2020. Theo ông, điều này phải chấm dứt.

Theo IRA, mức thuế doanh nghiệp tối thiểu 15% sẽ áp dụng với công ty lớn của Mỹ có thu nhập trung bình hằng năm từ 1 tỉ USD, hoặc 100 triệu USD với các công ty nước ngoài ở Mỹ.

Theo ước tính từ Ủy ban hỗn hợp về thuế thuộc Quốc hội Mỹ, có khoảng 150 công ty sẽ phải chịu mức thuế tối thiểu 15% mỗi năm theo dự luật.

Các công ty này gồm Amazon – vốn chỉ trả 6% thuế liên bang trong số 35 tỉ USD lợi nhuận năm ngoái. Cũng trong năm 2021, AT&T không đóng thuế thu nhập liên bang dù báo cáo doanh thu 29,6 tỉ USD. Thậm chí, công ty này còn được chính phủ hoàn thuế 1,2 tỉ USD.

Nguồn: Thượng viện Mỹ – Tổng hợp: MINH KHÔI – Đồ họa: TUẤN ANH

Đảng Cộng hòa chỉ trích

Theo Đài Foxnews, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia Đảng Cộng hòa, bà Ronna McDaniel, cho biết các thành viên đảng này cho rằng “dự luật giảm lạm phát” chỉ làm lạm phát tệ hơn.

Đảng Cộng hòa cảnh báo phe Dân chủ có thể sẽ trả giá vào tháng 11 tới vì IRA có nội dung tăng thuế của các gia đình ở Mỹ có tổng thu nhập trên 400.000 USD/năm, trong bối cảnh nước này đối mặt với nguy cơ suy thoái kinh tế.

Mặc dù bị Đảng Cộng hòa tấn công gay gắt, phe Dân chủ cho rằng dự luật nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ cử tri và hy vọng kết quả bỏ phiếu này giúp họ có cơ hội nắm quyền kiểm soát Quốc hội ở cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 11 năm nay.