Dự báo tỷ lệ sinh toàn cầu giảm và những tác động đi kèm

Dân số hầu hết các quốc gia trên thế giới sẽ giảm mạnh vào cuối thế kỷ và tình trạng bùng nổ trẻ em ở các nước đang phát triển trong khi suy giảm ở các nước giàu sẽ dẫn đến những biến đổi xã hội sâu rộng.

Đây là dự báo các nhà nghiên cứu quốc tế thuộc Viện Đánh giá và đo lường Sức khỏe (IHME) của Mỹ đưa ra trong một nghiên cứu lớn công bố ngày 20/3 trên tạp chí The Lancet.

Cha mẹ cho các con tham gia một trò chơi ở Tokyo , Nhật Bản ngày 22/4/2023. Ảnh: AFP/TTXVN

Mục đích của nghiên cứu này là tìm hiểu thực trạng và xu hướng dân số thế giới trong tương lai, trong bối cảnh tỷ lệ sinh hiện đã quá thấp để duy trì quy mô dân số ở một nửa số quốc gia. Để có được cái nhìn tổng quát về dân số thế giới, các nhà nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu khổng lồ về sinh, tử và các yếu tố tác động đến tỷ lệ sinh trên toàn cầu.

Nghiên cứu dự báo đến năm 2050, dân số của 3/4 các quốc gia trên thế giới sẽ giảm. Đến cuối thế kỷ, tỷ lệ này sẽ tăng tới 97% – tương đương 198 trong số 204 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Trong thế kỷ này, tỷ lệ sinh sẽ tiếp tục tăng ở các nước đang phát triển, đặc biệt là ở các nước châu Phi Nam Sahara, trong khi đó tỷ lệ sinh tiếp tục giảm mạnh ở các quốc gia giàu có đang có dân số già hóa.

Tác giả chính của nghiên cứu, ông Stein Emil Vollset thuộc IHME cảnh báo thế giới sẽ đồng thời đối mặt với tình trạng một số quốc gia ghi nhận bùng nổ số trẻ em trong khi một số quốc gia khác ghi nhận suy giảm.

Theo nhà nghiên cứu Natalia Bhattacharjee của IHME, xu hướng tương lai về tỷ lệ sinh và trẻ em được sinh ra sẽ hoàn toàn định hình lại nền kinh tế toàn cầu và cán cân quyền lực quốc tế, đòi hỏi phải tái tổ chức các xã hội. Cụ thể, bà cho biết khi dân số của hầu hết các quốc gia suy giảm, các nước sẽ phụ thuộc vào nhập cư tự do để duy trì tăng trưởng kinh tế.

Tuy nhiên, các chuyên gia của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) kêu gọi thận trọng đối với các dự báo. Họ chỉ ra một số hạn chế của các mô hình, đặc biệt là thiếu dữ liệu từ nhiều nước đang phát triển. Các chuyên gia WHO cho rằng viêc công bố con số trong báo cáo cần đảm báo tính cân bằng giữa đánh giá tiêu cực và tích cực.

Theo các chuyên gia của WHO, việc dân số giảm có thể mang lại lợi ích đối với môi trường và an ninh lương thực , nhưng cũng đi kèm những bất lợi về nguồn cung lao động, an sinh xã hội,…

Nghiên cứu này là bản cập nhật của nghiên cứu Gánh nặng Bệnh tật toàn cầu của IHME. Tổ chức này do Quỹ Bill & Melinda Gates thành lập tại trường Đại học Washington và được coi là cơ sở để tham chiếu toàn cầu về thống kê y tế.