Động cơ SOHC Exciter và DOHC Winner X khác nhau điểm gì, ưu nhược ra sao?

Yamaha Exciter 150 trang bị động cơ kiểu phối khí cam đơn SOHC và Honda Winner X trang bị cam đôi DOHC. Vậy hai loại động cơ này có ưu nhược điểm gì?

Khi Honda Winner X chính thức ra mắt, người tiêu dùng Việt chắc hẳn rất muốn biết mẫu xe hoàn toàn mới này có điểm gì khác biệt để đấu với Yamaha Exciter 150. Đối với dòng côn tay, sức mạnh động cơ cũng được quan tâm không kém yếu tố thiết kế đẹp mắt. Trong khi Winner 150 trước đây sử dụng động cơ cam kép DOHC (Double Overhead Cam) thì Exciter 150 trang bị loại cam đơn SOHC (Single Overhead Cam), cùng có dung tích 150cc, đường kính và hành trình piston có kích thước gần như tương đồng nhau.

Và động cơ trên Winner X cũng được giữ y nguyên như trên Winner 150 trước đó, dù được điều chỉnh nhẹ phần mềm điều khiển. Vậy hai động cơ này khác nhau thế nào, động cơ nào hoạt động hiệu quả hơn?

SOHC và DOHC là gì?

Về cấu tạo, cả hai loại động cơ đốt trong SOHC và DOHC đều sử dụng con đội, trục cam, cò mổ, xu páp và lò xo trong quá trình phân khối khí nhưng SOHC chỉ sử dụng một trục cam duy nhất, còn DOHC sử dụng 2 trục cam tạo nên một cơ cấu phối khí khác biệt.

SOHC (Single OverHead Camshaft ) nghĩa là động cơ chỉ có duy nhất một trục cam bố trí ở nắp máy, phía trên các van. Trục cam này dẫn động đóng/mở trực tiếp cả xu páp nạp lẫn xả thông qua con đội hoặc cò mổ tùy theo các hình dạng cam khác nhau. Động cơ SOHC thông thường chỉ được bố trí 2 van cho mỗi xi lanh, vẫn có thể dùng 3 van hoặc 4 van nhưng kết cấu truyền động sẽ rất phức tạp nên hiếm khi được áp dụng.

Hình minh họa cách bố trí khác nhau của động cơ SOHC và DOHC.

DOHC (Double OverHead Camshaft) là động cơ sử dụng 2 trục cam bố trí trên nắp máy, mỗi trục dẫn động một bên xu páp hút hoặc xả riêng biệt. Mục đích chính của việc sử dụng cơ cấu DOHC nhằm tăng số lượng van trên mỗi xi lanh do loại động cơ này có thể bố trí 4 van trên mỗi xi lanh tương đối đơn giản, nhờ đó dễ dàng đạt tốc độ vòng quay lớn, đồng thời cho phép đặt xu páp ở các vị trí tối ưu giúp tăng hiệu suất hoạt động.

Cụ thể, khi so sánh thông số nhà sản xuất công bố, khối động cơ SOHC của Yahama Exctier 150 và DOHC của Honda Winner X.

Động cơ

Honda WINNER X

Phun xăng điện tử, 4 kỳ, DOHC, xy-lanh đơn, làm mát bằng dung dịch

Yamaha EXCITER 150

Phun xăng điện tử, 4 kỳ, SOHC, xy-lanh đơn, làm mát bằng dung dịch

Dung tích xi-lanh

149,1 cm3

149,7 cm3

Tỉ số nén

11,3 : 1

10,4 : 1

Công suất cực đại

11,5 kW (15,42hp) / 9.000 vòng/phút

11,3 kW (15,15hp) / 8.500 vòng/phút

Mô-men xoắn cực đại

13,5 Nm / 6.500 vòng/phút

13,8 Nm / 7.000 vòng/phút

Đường kính x Hành trình piston (mm)57,3 x 57,857,0 x 58,7Hệ thống truyền lực

Côn tay 6 số

Côn tay 5 số

Xét về cấu tạo, DOHC của Winner X có dung tích xi lanh nhỏ hơn 149,1 cm3 (hay cc) còn động cơ SOHC của Exctier 150 có dung tích 149,7 cm3 (hay cc). Nhưng tỉ số nén của Winner X lại lớn hơn đạt 11,3 : 1 so với 10,4 : 1 của Exctier 150.

Cận cảnh động cơ SOHC Honda Winner X.

Như vậy, nếu chỉ nhìn vào thông số công suất, mô-men xoắn động cơ hai nhà sản xuất công bố thì Honda Winner X có công suất “nhỉnh hơn” 0,2 kW (tương đương 0,27 mã lực) so với Yamaha Exciter 150. Nhưng bù lại, mô-men xoắn cực đại của Exciter 150 đạt 13,8Nm lại cao hơn Winner X là 0,3Nm.

Động cơ SOHC của Yamaha Exciter 150.

Theo anh T. (giấu tên) – một người thợ sửa xe lành nghề, có tiếng trong giới chia sẻ với phóng viên xedoisong.vn: “Động cơ SOHC của Yamaha Exciter chỉ có 1 cam nên tua máy lên nhanh hơn, có thể chịu được tua thấp, redline ở vòng tua thấp. Còn động cơ DOHC của Honda Winner do cấu tạo 2 cây cam, nên máy phải kéo 2 cây cam cùng lúc nên tua máy sẽ lên chậm hơn. Nhưng bù lại, động cơ DOHC chịu được tua cao hơn, redline vòng tua máy lớn hơn.”

Ngoài ra, theo cấu tạo cơ cấu phối khí trục cam SOHC của Yamaha Exciter 150, trục cam đè lên cò mổ, rồi cò mổ mới truyền tiếp tới xu-pap giúp đóng mở cửa nạp, xả cho động cơ. Nhược điểm là xu-páp dễ bị mài mòn. Động cơ SOHC của Yamaha Exciter có 4 van, với 2 van nạp và 2 van xả. Tuy nhiên ưu điểm của động cơ này là giá thành rẻ, dễ sửa chữa khi hư hỏng.

Đối với cơ cấu phối khí trục cam DOHC của Honda Winner X, trục cam quay, truyền qua cò, chính giữa chi tiết cò và xu-páp có thêm vòng đệm (thuật ngữ đồng tiền) để giảm lực tác động trực tiếp lên xu-páp, giúp giảm mài mòn.

Do cấu tạo động cơ DOHC của Winner, nên bugi được bố trí ở chính giữa đỉnh buồng đốt giúp cho động cơ DOHC có hiệu quả đốt cháy nhiên liệu tốt hơn. Ngược lại, động cơ SOHC do trục cam phải đặt chính giữa buồng đốt để truyền động cho cả van nạp/xả nên bu-gi phải đặt sang bên cạnh khiến hiệu quả sử dụng nhiên liệu kém hơn. Do vậy xe sử dụng động cơ SOHC thường hao xăng hơn động cơ DOHC.

Một điểm khác biệt nữa, chi tiết bánh đà của Winner tích hợp lọc nhớt ly tâm hiệu quả làm mát. Trong khi phần lọc nhớt của Yamaha Exciter được bố trí bên nắp nồi, giúp dễ thay thế. Khi thay thế lọc nhớt Yamaha Exciter không cần tháo nắp máy ra (thuật ngữ nắp nồi), còn Honda Winner bắt buộc phải mở nắp máy. Tuy nhiên, phần nắp máy Winner còn tích hợp cao su chống dọng, giảm tiếng ồn khi động cơ hoạt động.

Chi tiết cao su trong nắp máy của động cơ DOHC Honda Winner 150.

Trong thực tế, những chiếc xe trang bị động cơ DOHC thường có giá thành cao hơn vì cấu tạo động cơ phức tạp với nhiều chi tiết và yêu cầu công nghệ cao hơn. Khi gặp hư hỏng phải sửa đòi hỏi sự tỉ mỉ và người thợ có tay nghề cao, chi phí sửa chữa thay thế đắt đỏ. Kết cấu cồng kềnh làm trọng lượng xe tăng lên, điều này ảnh hưởng một phần đến khả năng vận hành, hoặc buộc nhà sản xuất phải tối giản một số chi tiết để cân bằng.

Động cơ SOHC của Yamaha Exciter 150 dễ sửa chữa, với chi phí thấp hơn.

Ngược lại, SOHC với cấu tạo đơn giản kéo theo việc giảm giá bán, hoặc thay vào đó sẽ đầu tư hơn vào thiết kế, tiện ích. Vì đây là loại động cơ thông dụng nên khi bị hỏng hóc dễ tìm được nơi sửa chữa, chi phí sửa chữa và thay thế cũng thấp hơn.

Dù trên lý thuyết, SOHC có ưu thế hơn ở vòng tua thấp, còn DOHC vượt trội ở vòng tua cao. Nhưng để so sánh loại động cơ nào hiệu quả hơn còn phải dựa vào vật liệu và độ chính xác khi chế tạo, do đó chạy thử trên điều kiện thực tế phù hợp luôn là cách đánh giá chuẩn xác nhất. Ngoài ra, với tính chất thị trường như Việt Nam, một chiếc xe trang bị động cơ SOHC sẽ có nhiều lợi thế hơn bởi giá thành và chi phí sửa chữa thay thế không quá tốn kém.

Theo Xedoisong