Dòng chảy phương Bắc 2 : “Quân bài chiến lược” của Nga tại châu Âu

“Dòng chảy phương Bắc 2″ là dự án liên doanh giữa Tập đoàn khí đốt Gazprom của Nga với 5 công ty của các nước châu Âu để xây dựng ống dẫn khí đốt từ Nga sang Đức qua biển Baltic.

Giới chuyên gia nhận định, đây chính là quân bài, vũ khí chiến lược của Nga tại châu Âu, trong bối cảnh Mỹ gia tăng sức ép trừng phạt, cô lập ngoại giao đối với Nga.

Dự án Dòng chảy phương Bắc 2

Dòng chảy phương Bắc 2 (hay Nord stream 2) là dự án đường ống vận chuyển khí đốt của Nga, có chiều dài 1.200 km, có khả năng vận chuyển 55 tỷ m3 khí đốt tự nhiên từ Nga tới các nước thành viên Liên minh châu Âu (EU) mà không đi qua lãnh thổ Ukraine.

Dự án được lắp đặt song song với đường ống Dòng chảy phương Bắc 1, đi qua các vùng lãnh thổ và đặc quyền kinh tế của các quốc gia ngoài khơi bờ biển Baltics là Nga, Phần Lan, Thụy Điển, Đan Mạch và Đức.

Mỹ đang xem xét các biện pháp trừng phạt bổ sung đối với dự án Dòng chảy phương Bắc 2. (Nguồn: Inforos)

Được biết, Dòng chảy phương Bắc 2 được đầu tư 9,5 tỷ Euro, dự kiến sẽ hoàn tất vào cuối năm 2019, bao gồm hệ thống mạng lưới đường ống trên bờ đi qua lãnh thổ nhiều nước châu Âu.

Hiện tại phần lớn khí đốt từ Nga xuất sang các nước EU phải trung chuyển qua Ukraine và Chính quyền Kiev không “ngần ngại” khóa đường ống này để gây sức ép mỗi khi tranh chấp bùng lên với nước Nga.

Năm 2009, Gazprom nâng giá bán khí đốt, còn Ukraine chặn đường trung chuyển khí đốt Nga bán sang EU, làm cho 18 nước khách hàng Tây Âu bị lâm vào tình cảnh “sống dở, chết dở” đúng vào lúc cần khí đốt để sưởi ấm mùa đông. Như vậy, Dòng chảy phương Bắc 2 có lợi cho cả Nga lẫn EU vì tạo ra khả năng giao dịch khí đốt ổn định giữa hai bên.

Ngày 4-9-2015, bên lề Diễn đàn kinh tế phương Đông, tổ chức tại Vladivostok (Nga), Tập đoàn khí đốt Gazprom của Nga đã ký thỏa thuận với các Tập đoàn BASF (Đức), E.ON, Engie (Pháp), OMV (Áo) và Shell (Anh – Hà Lan) về việc xây dựng dự án Dòng chảy phương Bắc 2.

Theo đó, dự án được khởi công từ cuối năm 2015, Nga đóng góp một nửa vốn, phần vốn còn lại đến từ các Tập đoàn châu Âu. Dòng chảy phương Bắc 2 dự kiến sẽ đi vào hoạt động vào năm 2020, có tổng công suất 55 tỷ m3 khí (gấp đôi sản lượng của Dòng chảy phương Bắc 1.

Đức giữ vững quan điểm

Tại Đức, ngày 31-1-2018, Chính phủ Đức đã cấp phép sử dụng lãnh thổ ven biển để xây dựng dòng chảy phương Bắc 2 theo Luật công nghiệp năng lượng của quốc gia này.

Ngày 27-3-2018, Đức hoàn tất việc chuyển giao toàn bộ tài liệu cho Dòng chảy phương Bắc 2 và cấp phép sử dụng lãnh hải của họ để xây dựng nhánh đường ống dẫn khí đốt qua biển Baltic.

Phần Lan cấp phép xây dựng đường ống khí đốt của Dòng chảy phương Bắc đi qua vùng đặc quyền kinh tế của họ vào ngày 5-4-2018. Theo đó, ngày 7-6-2018, Thụy Điển cũng cấp phép xây dựng tuyến đường ống dẫn khí đốt đi qua vùng đặc quyền kinh tế của quốc gia này.

Tháng 1-2019, Đức và Pháp tiến hành đàm phán để giải quyết những bất đồng liên quan tới Dòng chảy phương Bắc 2 và đã đạt được thỏa thuận. Theo đó, Đức có toàn quyền đưa ra quyết định liên quan tới Dòng chảy phương Bắc 2 bởi Đức là quốc gia xây dựng trạm tiếp nhận khí đốt của Nga để chuyển tới các nước châu Âu khác.

Đại sứ Mỹ tại Đức Richard Grenell gửi thư cho các công ty Đức đe dọa các biện pháp trừng phạt đối với các công ty tham gia dự án Dòng chảy phương Bắc 2 (Nguồn: Russiancoucils)

Ngày 13-2-2019, EU đạt được thỏa thuận về nguyên tắc kiểm soát các đường ống nhập khẩu khí đốt bao gồm Dòng chảy phương Bắc 2 của Nga và dự kiến sẽ xây dựng thành luật trong những tháng tới.

Từ đó, các quốc gia thành viên EU dự kiến thời hạn khoảng 9 tháng để chuyển thành luật của từng nước thành viên. Luật này sẽ áp dụng cho các đường ống dẫn khí đốt dẫn đến châu Âu, còn quốc gia nào muốn xuất khẩu khí đốt cho châu Âu phải tôn trọng Luật năng lượng của họ.

Nếu dự thảo luật này được chính thức thông qua thì sẽ trì hoãn thời hạn xây dựng Dòng chảy phương Bắc 2. Tuy nhiên, sau đó Pháp và Đức lại đạt được thỏa thuận về dự án Dòng chảy phương Bắc 2, trong đó cho phép Đức có quyền độc lập trong các cuộc đàm phán với Nga về những nội dung liên quan Dòng chảy phương Bắc 2. Hiện dự án đã thu hút hơn 670 công ty từ 25 quốc gia trên thế giới tham gia.

Phản ứng của các nước EU và Mỹ

Dự án này phục vụ lợi ích của nhiều quốc gia vì thế đã trở thành chủ đề tranh luận ủng hộ cũng như phản đối từ nhiều phía. Những nước ủng hộ dự án này có Nga, Đức, Hà Lan, Áo, Pháp, Czech, Phần Lan, Thụy Sỹ, Malta, Slovakia và Na Uy, coi đây là dự án tin cậy, giá khí đốt rẻ và tiết kiệm nhiều chi phí xây dựng.

Trong khi Mỹ, Ba Lan, Estonia, Latvia, Litva, Đan Mạch, Romania, Hungary và Ukraine lại là những nước phản đối dự án này với nhiều lý do khác nhau về kinh tế, chính trị và an ninh. Các nước này gửi đơn kiện lên Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk yêu cầu đưa vấn đề này ra thảo luận tại Hội nghị thượng đỉnh EU.

Theo lập luận của các nước Đông Âu, Dòng chảy phương Bắc 2 đi ngược lại chính sách của châu Âu trong việc đảm bảo an ninh năng lượng cũng như gây ra những tổn thất nghiêm trọng về địa chính trị cho châu Âu. Tuy nhiên, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker đã bác bỏ lập luận này của các nước Đông Âu và cho rằng dự án Dòng chảy phương Bắc 2 chỉ đơn thuần là dự án thương mại, không liên quan gì đến chính trị.

Trong số các nước phản đối Dòng chảy phương Bắc 2 thì Mỹ được coi là nước có hành động quyết liệt khi nước này liên tục đưa ra những lời lẽ đe dọa sẽ trừng phạt kinh tế các bên liên quan đến dự án. Xuất phát từ sự cạnh tranh địa chính trị với Nga, phía Mỹ lo ngại châu Âu sẽ phụ thuộc vào năng lượng cũng như chính trị vào Nga, dẫn tới hậu quả các nước châu Âu có xu hướng “thoát Mỹ”, gây khó khăn đối với chính sách chống Nga của Mỹ.

Hồi đầu tháng 5-2019, 2 thượng nghị sỹ Mỹ là Ted Cruz của Đảng Cộng hòa và Jeanne Shaheen của Đảng Dân chủ đã giới thiệu tới lưỡng đảng dự luật trừng phạt nhằm gây sức ép hơn nữa với Nga và dự án tuyến đường ống dẫn khí đốt từ Nga chạy dưới biển Baltic đến Đức. Theo đó, các lệnh trừng phạt nhằm vào các công ty liên kết với dự án này, bao gồm tất cả các công ty châu Âu tham gia dự án.

Dự luật của Mỹ dù mang vai trò là gây sức ép mạnh mẽ vào Nga nhưng ảnh hưởng không nhỏ đến các nhà đầu tư châu Âu đã tham gia vào dự án này. Dù chỉ là dự luật trừng phạt được đề xuất từ 2 nghị sỹ Mỹ nhưng ý tưởng gia tăng trừng phạt đối với dự án Dòng chảy Phương Bắc 2 cùng giống với quan điểm của chính quyền Mỹ trong thời gian gần đây. Nhà Trắng đã nhiều lần chỉ trích Liên minh châu Âu (EU), đặc biệt là Đức, cáo buộc dự án khiến EU phụ thuộc vào nguồn cung cấp khí đốt của Nga, trong khi Mỹ đang nỗ lực bán khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) cho người tiêu dùng châu Âu với giá cao hơn.

Tuy nhiên, ngày 14-5-2019, nhà thầu chính dự án Dòng chảy Phương Bắc 2 cho biết, việc xử phạt các nhà đầu tư châu Âu – các đối tác đã đầu tư nguồn vốn để xây dựng tuyến đường ống dẫn khí đốt từ Nga sang châu Âu, hoàn toàn vô tác dụng. Ngoài ra, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Đức Heiko Mass mới đây tuyên bố, Dòng chảy phương Bắc 2 không chỉ là dự án của Đức và Nga mà còn có ý nghĩa quan trọng đối với châu Âu; kêu gọi Mỹ “không can thiệp” vào các vấn đề chính sách năng lượng của châu Âu.

Đồng thời, phía Nga cũng nhiều lần kêu gọi Mỹ không coi Dòng chảy phương Bắc 2 là một “công cụ ảnh hưởng”. Thứ trưởng Ngoại giao Nga Vladimir Titov ngày 22-5 phản ứng mãnh mẽ trước động thái đe dọa trừng phạt của Mỹ, đồng thời tuyên bố rõ: “Việc Đại sứ Mỹ tại Đức Richard Grenell gửi thư cho các công ty Đức đe dọa các biện pháp trừng phạt đối với các công ty tham gia dự án Dòng chảy phương Bắc 2 là hành động vượt ra khỏi khuôn khổ ngoại giao thông thường. Các đối tác của chúng tôi ở Berlin nhận ra rằng, Mỹ một lần nữa thể hiện ý đồ áp đặt chương trình nghị sự về năng lượng cho họ và hoàn toàn coi thường lợi ích của các đối tác châu Âu”.

Theo ANTD