Đòn trừng phạt cứng rắn của Mỹ có thể ‘ngắt mạch kinh tế Nga khỏi hệ thống quốc tế’
Bên cạnh những lệnh trừng phạt hà khắc mà Tổng thống Joe Biden cam kết sẽ thực thi, Nhà Trắng tuyên bố sẵn sàng áp dụng một vũ khí kinh tế khác nếu Nga theo đuổi tấn công quân sự nhằm vào Ukraine.
Mỹ cân nhắc áp hạn chế xuất khẩu các sản phẩm công nghệ cao như chip sang Nga. Ảnh: AFP
Quy định Quản lý Xuất khẩu (EAR) cho phép chính quyền Tổng thống Joe Biden ban hành lệnh cấm các công ty Mỹ và nước ngoài xuất khẩu sản phẩm công nghệ cao, như bán dẫn, sang Nga. Hiện chưa biết mức độ hiệu quả của đòn cấm vận này ra sao trước Nga, nhưng trong một số trường hợp khác, hạn chế xuất khẩu theo EAR đã phát huy công dụng và giới chức Nhà Trắng cam kết đây sẽ là một yếu tố chủ chốt để cô lập, ngắt kinh tế Nga với thế giới bên ngoài.
Theo Douglas Rediker, học giả cấp cao tại Viện Brookings, “vũ khí trừng phạt nguyên tử” này là điều ông Putin không mong đợi. Nga sẽ bị ngắt khỏi tất cả liên kết trong phát triển trí tuệ nhân tạo và rộng hơn là mọi công nghệ giữ vai trò then chốt trong nền kinh tế của thế kỷ 21. Đây là lần đầu tiên Mỹ bóng gió đề cập đến trừng phạt qua EAR và có thể hành động đơn phương, không cần sự góp sức của Liên minh châu Âu (EU).
EAR nêu rõ Mỹ lệnh cấm vận không chỉ áp dụng đối với các mặt hàng của Mỹ, mà còn cả các sản phẩm, công nghệ được sản xuất, chế tạo ở những địa điểm, khu vực bên ngoài nước Mỹ nằm trong tiêu chí “sản phẩm trực tiếp” của các ngành như công nghệ, phầm mềm, chế tạo của Mỹ.
EAR bao gồm các quy định được nêu trong Phần 730-774 của Đề mục 15 trong Bộ luật Quy định Liên bang (CFR) và do Bộ Thương mại Mỹ ban hành để triển khai Đạo luật Quản lý Xuất khẩu và các yêu cầu luật định khác. EAR được sửa đổi theo các quy tắc được công bố trong Công báo Liên bang.
Ngay sau khi ông Biden tuyên bố Mỹ tin rằng Nga đã có sẵn kế hoạch tấn công quân sự nhằm vào Ukraine, Phó Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Daleep Singh ngày 18/2 đã làm rõ hơn những tính toán của Mỹ trong răn đe trừng phạt Nga. Phát biểu trước báo giới về kế hoạch tổng thể của Nhà Trắng, ông Singh cho biết cấm vận tài chính nhằm triệt tiêu khả năng tiếp cận vốn nước ngoài của Nga, còn kiểm soát xuất khẩu là giải pháp tước đoạt các sản phẩm công nghệ đầu vào mà Nga cần để đa dạng hóa nền kinh tế.
Thừa nhận các công ty của Trung Quốc ít có khả năng chùn bước trước biện pháp của Mỹ, ông Singh khẳng định Mỹ có ưu thế mang tính hệ thống khi xét đến những công nghệ nền tảng của thời đại. Nga không có khả năng thay thế bù đắp những sản phẩm, công nghệ bị cấm dù có tìm kiếm nguồn nhập khẩu từ những nước khác, kể cả Trung Quốc.
“Khi nói về những công nghệ nền tảng trong thời đại hiện nay, có thể nhận thấy rằng hầu hết số này đều do phương Tây thiết kế, làm chủ. Ông Putin đã nhiều lần nói về mong muốn phát triển công nghệ vũ trũ, công nghiệp quốc phòng, công nghệ thông tin. Nhưng nếu thiếu công nghệ đầu vào, sẽ chẳng có cách nào để Nga hiện thực hóa những tham vọng đó”, Phó Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ nói.
Video đang HOT
Nhà Trắng cũng thừa nhận một thực tế ngành chế tạo chip chủ yếu nằm bên ngoài nước Mỹ. Vai trò của Mỹ trong ngành chế tạo bán dẫn đã suy giảm, từ mức chiếm 40% sản lượng toàn cầu trong năm 1990 xuống chỉ còn 12% ở thời điểm hiện tại – theo số liệu thống kê của Hiệp hội ngành bán dẫn (SIA). Riêng về những sản phẩm bán dẫn cao cấp, 100% được chế tạo bên ngoài nước Mỹ trong năm 2019. Khoảng 75% năng lực sản xuất chip toàn cầu hiện tập trung ở khu vực Đông Á.
Các công ty chế tạo chip đặt trụ sở ở Mỹ như Intel, Qualcomm sẽ nằm trong đối tượng phải tuân thủ EAR một khi chính quyền Mỹ kích hoạt quy định trừng phạt này, dù sản lượng của hai ông lớn trên cơ bản được sản xuất ở nước ngoài. Các công ty khác như Samsung hay TSMC (Đài Loan/Trung Quốc) sẽ buộc phải lựa chọn có mạo hiểm thách thức các thị trường phương Tây để tiếp tục giao dịch với Nga hay không.
Các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đã được chính quyền Mỹ áp dụng trong vài năm trở lại đây và có bằng chứng cho thấy đòn trừng phạt này gây thiệt hại cho đối thủ. Năm 2019, Mỹ giáng đòn trừng phạt nhằm vào tập đoàn Huawei của Mỹ với các lệnh cấm xuất khẩu, đặc biệt là các sản phẩm bán dẫn. Quy định này được sửa đổi trong năm 2020. Huawei đã ngấm đòn, khi công bố mức doanh thu giảm 30% trong thời gian gần đây, chủ yếu là do trừng phạt từ Mỹ. Tuy nhiên, vẫn còn đó câu hỏi về tính hiệu quả của biện pháp dạng này khi áp dụng nhằm vào một quốc gia.
Nga cảnh báo: Ukraine dồn quân về miền Đông ngày càng nhiều, sẽ tấn công lớn đêm 21/2
Moskva cảnh báo lực lượng vũ trang Ukraine có thể tăng cường tấn công trong đêm nay, 21/2 sau khi di chuyển ngày càng nhiều về khu vực Donbass.
Binh sĩ Ukraine bắt đầu ca gác tại vị trí t.iền tuyến ở ngoại ô Popasna, Luhansk, ngày 20/2. Ảnh: D.M
Hãng tin TASS dẫn lời Phó Chủ tịch thứ nhất Hạ viện Nga (Duma Quốc gia), ông Viktor Vodolatsky nhận định các lực lượng vũ trang Ukraine có thể tăng cường tấn công gần các nước Cộng hoà tự xưng Donetsk và Lugansk vào đêm 21/2.
"Right Sector (tổ chức bị cấm ở Liên bang Nga - TASS) và các Lực lượng Vũ trang Ukraine đang di chuyển ngày càng nhiều về phía Lugansk và Donetsk. Điều này cho thấy rằng trong tương lai gần, vào đêm nay, cuộc tấn công sẽ được tăng cường", ông Vodolatsky nói.
Tình hình dọc theo ranh giới liên lạc ở miền đông Ukraine trở nên xấu đi nhiều từ sáng 17/2. Cộng hòa Nhân dân Lugansk (LPR) và Donetsk (DPR) đã báo cáo về một số cuộc pháo kích dữ dội nhất của lực lượng Kiev trong những tháng gần đây. Các cuộc pháo kích đã làm hư hại một số cơ sở dân sự. Về phần mình, phía chính phủ Ukraine cũng cáo buộc các lực lượng đòi độc lập vi phạm thỏa thuận ngừng b.ắn.
Xe bị phá huỷ ở Donetsk đêm 19/2.
Ngày 18/2, LPR và DPR tự xưng đã thông báo sơ tán công dân sang vùng Rostov ở miền nam Nga do căng thẳng leo thang dọc theo đường liên lạc và nguy cơ bị quân đội Ukraine tấn công chính thức.
Theo phái bộ của DPR tại Trung tâm Kiểm soát và Điều phối chung về chế độ ngừng b.ắn (JCCC), các lực lượng Ukraine đã pháo kích vào nhiều khu định cư ở DPR, sử dụng s.úng cối cỡ nòng 120 mm bị cấm theo các thỏa thuận Minsk.
Trước đó trong đêm, phái bộ của DPR cho biết lực lượng Kiev đã b.ắn 12 quả cối 120 mm vào thành phố Donetsk và 4 quả đạn 122 mm vào vùng ngoại ô Donetsk của Oleksandrivka. Vùng ngoại ô Donetsk cũng bị nhắm mục tiêu sau đó trong đêm. DPR báo cáo rằng lực lượng Kiev đã b.ắn 4 đạn cối cỡ 120 mm vào khu định cư Staromykhailivka và 24 quả đạn cối cỡ nòng 120 mm tại Spartak, một vùng ngoại ô khác. Khu định cư Zaitseve cũng bị oanh tạc.
Ngày 19/2, các nhà chức trách của DPR và LPR tự xưng bắt đầu sơ tán dân thường sang Nga. Họ cũng tuyên bố tổng động viên trong khu vực.
Thường dân ở Donbass sơ tán sang miền nam Nga. Ảnh: D.M
Trước đó hôm 17/2, quân đội Ukraine đã phát động một cuộc tấn công nhằm vào lực lượng đòi độc lập. Các chính quyền tự xưng ở Donbass cảnh báo rằng Tổng thống Ukraine Zelensky có thể ra lệnh tấn công toàn diện bất cứ lúc nào.
Trong khi đó, Nga và các bên tham gia Thoả thuận Minsk 2015 tích cực đẩy mạnh nỗ lực ngoại giao nhằm tìm kiếm giải pháp cho cuộc khủng hoảng ở miền đông Ukraine. Tối 20/2 (theo giờ Paris), Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và người đồng cấp Nga Vladimir Putin đã có cuộc điện đàm kéo dài khoảng 1 giờ đồng hồ. Đây là cuộc điện đàm thứ hai của hai nhà lãnh đạo Pháp và Nga trong ngày 20/2, sau cuộc thảo luận kéo dài gần 2 giờ đồng hồ trước đó, trong khuôn khổ một loạt những cuộc trao đổi giữa Tổng thống Emmanuel Macron với các nhà lãnh đạo châu Âu và Mỹ nhằm tránh một cuộc xung đột lớn tại Ukraine.
Ngoài các cuộc điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin, Tổng thống Pháp cũng có các cuộc trao đổi riêng rẽ với Tổng thống Mỹ Joe Biden và người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelenskiy.
Trước đó, trong cuộc điện đàm đầu tiên, Tổng thống Pháp và Tổng thống Nga thống nhất rằng cần tăng cường các nỗ lực ngoại giao nhằm hạ nhiệt căng thẳng tại Ukraine. Theo thông báo từ Điện Kremlin, trong cuộc điện đàm, Tổng thống Putin cho rằng chính quyền ở Kiev đã khiến căng thẳng leo thang ở miền Đông Ukraine, song nhấn mạnh cần tăng cường nỗ lực ngoại giao nhằm tìm ra hướng đi cho cuộc khủng hoảng nói chung.
Ông Putin nhắc lại lời kêu gọi "Mỹ và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) xem xét một cách nghiêm túc các yêu cầu bảo đảm an ninh mà Nga đưa ra".
Về phần mình, các nguồn tin tình báo Mỹ vẫn cho rằng quân đội Nga đang chuẩn bị tấn công Ukraine, với khoảng 190.000 binh sĩ đã sẵn sàng. Các nguồn tin cáo buộc các chỉ huy Nga trên thực địa đã nhận được lệnh tiến hành cái được gọi là "một cuộc xâm lược" Kiev và hiện họ đang lên kế hoạch tác chiến cụ thể về cách thức tấn công.
Xe tăng thuộc Quân khu miền Tây Nga trở về sau cuộc tập trận tại Belarus. Ảnh: D.M
Đài CBS dẫn nguồn tin tình báo cho rằng Moskva sẽ bắt đầu chiến dịch bằng một cuộc tấn công mạng trước khi tiến hành một chiến dịch tấn công tên lửa và không kích mở đường cho bộ binh chiếm các thành phố và thị trấn của Ukraine.
Trước hàng loạt cáo buộc cho rằng Nga đang chuẩn bị một cuộc tấn công nhằm vào Ukraine, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitri Peskov ngày 20/2 tái khẳng định rằng Nga không có kế hoạch xâm lược bất kỳ quốc gia nào.
"Chúng tôi đang kêu gọi phương Tây nêu lý do. Nga sẽ tấn công ai và vào thời điểm nào? Chúng tôi nhắc lại rằng Nga chưa bao giờ tấn công bất kỳ ai trong suốt lịch sử của mình. Và Nga, đất nước đã trải qua rất nhiều cuộc chiến tranh, là quốc gia cuối cùng ở châu Âu muốn nhắc đến từ 'chiến tranh'", đài Sputnik (Nga) dẫn lời ông Peskov trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình Nga hôm 20/2.
Trong một diễn biến liên quan đến căng thẳng Nga - Ukraine, ngày 20/2, Bộ trưởng Quốc phòng Belarus Viktor Khrenin tuyên bố Nga và Belarus sẽ tiếp tục các cuộc tập trận do tình hình an ninh ở Donbass ngày càng xấu đi.
Bộ trưởng Quốc phòng Belarus nêu rõ rằng các cuộc tập trận này sẽ liên quan đến các vấn đề huấn luyện tác chiến - không nằm trong khuôn khổ cuộc tập trận quy mô lớn mang tên Quyết tâm Đồng minh Nga-Belarus 2022, nhưng trọng tâm không thay đổi - nhằm đảm bảo khả năng phản ứng đầy đủ và ngăn chặn bất kỳ hành động gây hấn nào của những kẻ xấu.
Đạn pháo Ukraine dội sang Nga, Duma tuyên bố bảo vệ 'đồng bào' Donbass gặp nguy hiểm Chủ tịch Hạ viện Nga tuyên bố Moskva sẽ bảo vệ "các đồng bào" ở Donbass nếu họ gặp nguy hiểm trong khi đạn pháo từ lực lượng Kiev đã nổ cả trên lãnh thổ Nga. Nhân viên điều tra tại hiện trường đạn pháo Ukraine b.ắn sang vùng Rostov, Nga. Ảnh: Sputnik Một quả đạn pháo có thể đã phát nổ trên...
