Dồn dập diễn biến chiến tranh thuế quan

Vi Trân14:54 06/03/2025

Hôm qua 4.3, thuế suất 25% mà Mỹ áp đặt lên Canada và Mexico chính thức có hiệu lực, cũng như việc tăng thuế lên thành 20% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc .

Theo Reuters, mức thuế được ban hành sau khi chính quyền Tổng thống Donald Trump kết luận 3 đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ đã không làm đủ để ngăn chặn việc chuyển chất gây nghiện fentanyl vào Mỹ. Canada đáp trả bằng thuế suất 25% đối với 107 tỉ USD hàng hóa Mỹ, chia làm 2 đợt. Mexico cũng tuyên bố sẽ có biện pháp phản ứng tương xứng đối với Mỹ.

Thương chiến nổ ra khi ông Trump chính thức áp thuế quan lên Canada, Trung Quốc và Mexico

Trong khi đó, Trung Quốc đáp trả bằng việc đánh thuế thêm 10 – 15% đối với một số loại nông sản, thực phẩm… nhập khẩu từ Mỹ, có hiệu lực từ ngày 10.3. Hôm qua, Trung Quốc bổ sung 25 công ty Mỹ vào danh sách hạn chế xuất khẩu và đầu tư với lý do an ninh quốc gia, trong đó có 10 công ty bị nhắm đến vì bán vũ khí cho Đài Loan. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Kiếm tuyên bố Bắc Kinh sẽ chơi đến cùng nếu Washington quyết tâm tiến hành một cuộc chiến thương mại hoặc thuế quan.

Xe container xếp hàng vào cảng Oakland ở bang California, Mỹ

ẢNH: AP

Các nhà quan sát kinh tế cảnh báo rằng việc Mỹ và các đối tác thương mại ăn miếng trả miếng về thuế quan có thể làm gia tăng giá tiêu dùng, đồng thời gây áp lực lên tăng trưởng và việc làm. Các thị trường chứng khoán châu Á hôm qua giảm điểm từ 1,5% đến hơn 2% sau động thái của Mỹ, theo AFP. Tương tự, các mã cổ phiếu chính tại Mỹ cũng giảm điểm mạnh trong ngày 3.3 sau khi ông Trump xác định sẽ đánh thuế. Trong khi đó, nhóm cổ phiếu ngành quốc phòng châu Âu tăng vọt khi cựu lục địa lên kế hoạch gia tăng chi tiêu quân sự liên quan Ukraine. Hôm đầu tuần, Tổng thống Trump đưa ra nhận xét khiến thị trường thêm lo lắng khi cảnh báo lãnh đạo Trung Quốc và Nhật Bản rằng Mỹ có thể đánh thuế nếu các nước này hạ giá đồng tiền trong nước nhằm đẩy mạnh xuất khẩu, gây bất lợi cho các nhà sản xuất tại Mỹ.

TSMC rót 100 tỉ USD vào Mỹ

Ngày 3.3, Tổng thống Trump công bố Hãng sản xuất chip TSMC của Đài Loan sẽ đầu tư ít nhất 100 tỉ USD để xây 5 nhà máy sản xuất tiên tiến tại Mỹ, theo AFP. Phát biểu bên cạnh ông Trump, Chủ tịch TSMC Ngụy Triết Gia cho biết công bố mới nâng tổng mức cam kết của công ty lên khoảng 165 tỉ USD.

'Cái giá' của nước Mỹ trong cuộc thương chiến

Dù khẳng định kết quả sau cùng sẽ "xứng đáng với cái giá phải trả", nhưng Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng thừa nhận cuộc thương chiến hiện tại khiến nước này "sẽ có một chút đau đớn".

Hôm qua (3.2), truyền thông Mỹ dẫn lời Tổng thống Trump cho hay việc tăng thuế sẽ có thể áp dụng cả cho liên minh châu Âu (EU), thậm chí với Anh.

Kinh tế Mỹ bị đánh giá có thể chịu ảnh hưởng không nhỏ từ cuộc thương chiến . ẢNH: HOÀNG ĐÌNH

Nỗi lo thương chiến lan rộng

Cụ thể, ông Trump cho rằng cả EU lẫn Anh đều hành động "không phù hợp", nhưng EU đang hành xử tồi tệ hơn và việc tăng thuế đối với khối này có thể được sớm thực hiện.

Hành động "không phù hợp" được ông giải thích là: "Họ không nhập khẩu xe hơi của chúng ta, họ không nhập khẩu nông sản của chúng ta, họ hầu như không mua gì, trong khi Mỹ phải nhập khẩu nhiều thứ từ châu Âu. Đó là hàng triệu chiếc ô tô cùng lượng lớn thực phẩm và nông sản". Vì thế, chủ nhân Nhà Trắng dù chưa đề cập thời điểm cụ thể, nhưng nhấn mạnh sẽ "khá sớm" tăng thuế đối với châu Âu.

Về phía Anh, ông Trump tỏ vẻ thân thiện hơn khi cho rằng: "Anh đang vượt ranh giới, nhưng tôi nghĩ rằng vẫn có thể giải quyết". Ý ông muốn ám chỉ rằng Washington và London vẫn có thể đàm phán với nhau, đặc biệt khi ông mở ngỏ thêm rằng bản thân "có quan hệ tốt" với Thủ tướng Anh Keir Starmer.

Các tuyên bố trên của ông Trump được đưa ra trong bối cảnh Mỹ vừa mở màn thương chiến với Canada, Mexico và Trung Quốc khi tăng thuế lên hàng hóa với 3 nước này. Chính vì thế, giới quan sát lo ngại thương chiến do Mỹ khơi mào có thể còn lan rộng, căng thẳng hơn khi các bên "ăn miếng trả miếng".

Trong khi đó, trả lời Thanh Niên , TS Zack Cooper (chuyên gia về chiến lược của Mỹ ở châu Á, Viện Doanh nghiệp Mỹ - AEI) nhận định một số quan chức cũng như những người có ảnh hưởng với Nhà Trắng sẽ kiềm chế thương chiến leo thang, nhất là giữa Washington với Bắc Kinh. Ông Cooper chỉ ra rằng trong khi có những quan chức như Ngoại trưởng Marco Rubio hay Cố vấn An ninh Quốc gia Mike Waltz có xu thế "diều hâu" về chính sách đối với Bắc Kinh, thì ngược lại tỉ phú Elon Musk, người đang có nhiều ảnh hưởng với ông Trump, lại đang có nhiều hoạt động kinh doanh với Trung Quốc, đồng thời mang quan điểm "tìm cách đối thoại".

Hay thực tế, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent là người đề cao công cụ thuế nhưng xem đó là phương tiện thương thuyết, chỉ nên áp dụng như một biện pháp sau cùng. Nói cách khác, Bộ trưởng Bessent muốn "đàm" hơn là "đánh".

Trung Quốc, Mexico phản đối, Canada trả đũa sau khi ông Trump tăng thuế

Hệ lụy trước mắt

Tuy nhiên, ngay cả khi thương chiến ở mức độ hiện tại thì thực tế Mỹ cũng đang phải "trả giá". Viết trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump thừa nhận: "Sẽ có một chút đau đớn. Vâng, có thể (và có thể không!)... Nhưng chúng ta sẽ làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại, và tất cả sẽ xứng đáng với cái giá phải trả".

Thực tế, Canada và Mexico đang là 2 nhà cung cấp dầu thô lớn nhất của Mỹ. Theo các thống kê mới đây, Canada và Mexico lần lượt cung cấp hơn 3,8 triệu và 457.000 thùng dầu cho Mỹ hằng ngày. Số dầu 2 nước này cung cấp chiếm tổng cộng hơn 70% lượng dầu thô mà Mỹ nhập khẩu. Dường như đây chính là nguyên nhân Mỹ chỉ tăng thuế 10% đối với dầu thô Canada chứ không phải 25% như các mặt hàng khác. Mặc dù vậy, mức tăng này vẫn tác động mạnh mẽ lên hàng hóa trên thị trường Mỹ. Hay Mexico cũng là nơi sản xuất nhiều loại xe hơi cho thị trường Mỹ nên ước tính giá xe sẽ tăng trung bình khoảng 3.000 USD/chiếc tại xứ cờ hoa sau đợt tăng thuế này. Không những vậy, Canada lẫn Mexico đều cung cấp nhiều loại hàng hóa tiêu dùng cơ bản cho Mỹ.

Tất nhiên, Tổng thống Trump vẫn khẳng định rằng việc tăng thuế trên là cần thiết để giải quyết những mối quan tâm lớn, bao gồm thâm hụt thương mại, nhập cư bất hợp pháp và dòng chảy ma túy bất hợp pháp. Ông dẫn ra rằng việc tăng thuế nhập khẩu mà ông áp dụng trong nhiệm kỳ đầu đã không dẫn đến lạm phát.

Thế nhưng, theo thống kê thì chính sách tăng thuế của ông Trump trong nhiệm kỳ đầu chỉ gây ảnh hưởng lên lượng hàng hóa có giá trị khoảng 380 tỉ USD, còn lần này là 1.400 tỉ USD. Hơn thế nữa, nền kinh tế Mỹ vừa trải qua đợt lạm phát kỷ lục và tỷ lệ lạm phát chỉ mới được hạ nhiệt gần đây. CNN dẫn lời ông Gregory Daco, Trưởng kinh tế gia - Công ty tư vấn chiến lược EY-Parthenon (thuộc Tập đoàn Ernst & Young), dự báo hậu quả thương chiến có thể khiến tăng trưởng kinh tế của Mỹ trong năm 2025 và 2026 lần lượt giảm 1,5 và 2,1 điểm phần trăm.

Không những vậy, giới phân tích lo ngại Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) có thể tạm ngưng xu thế hạ lãi suất cơ bản đang diễn ra gần đây nhằm phòng ngừa rủi ro lạm phát. Thực tế, cuộc thương chiến đã khiến nhiều thị trường chứng khoán châu Á giảm điểm trong ngày 3.2.

Thủ tướng Israel Netanyahu đến Mỹ

Reuters đưa tin Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ngày 2.2 rời Israel đến Mỹ để gặp Tổng thống Donald Trump nhằm củng cố mối quan hệ với Washington sau những căng thẳng với chính quyền tiền nhiệm xung quanh cuộc chiến ở Dải Gaza.

Phát biểu tại sân bay trước khi lên đường, ông Netanyahu cho biết nội dung thảo luận sẽ gồm việc chống Hamas và đưa toàn bộ con tin đang bị giữ tại Dải Gaza quay về, theo tờ The Times of Israel .

Chuyến thăm của Thủ tướng Netanyahu diễn ra khi lệnh ngừng bắn ở Dải Gaza đang được duy trì. Các cuộc đàm phán hướng đến giai đoạn hai của lệnh ngừng bắn bắt đầu vào ngày 3.2 khi ông Netanyahu gặp Đặc phái viên của Mỹ về Trung Đông Steve Witkoff.

Tín hiệu Trung Quốc vẫn để ngỏ 'cánh cửa đàm phán' về thương mại với Mỹ Nhiều nhà phân tích đánh giá, Trung Quốc đã đáp trả mức thuế quan mới của Mỹ bằng một loạt biện pháp được cân nhắc kỹ lưỡng. Điều này thể hiện ý định để ngỏ cánh cửa đàm phán của quốc gia tỷ dân. Tàu container cập cảng Thiên Tân, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN. Ngày 3/3, Nhà Trắng thông báo Tổng thống Mỹ...