Độc đáo ruộng nổi trên hồ Aztecs

Người Aztecs đã xuất hiện ở thung lũng Mexico từ cách đây 3.400 năm và dần hình thành nên một nền văn minh cực kỳ rực rỡ tại châu Mỹ.

Đỉnh cao của nền văn minh Aztecs là từ thế kỷ 13 – 16 trước khi biến mất và trở thành nền văn minh da đỏ cuối cùng tại lục địa này.

Họ sống ở ngay trên một hồ nước và xây dựng tại đó nhiều đảo nhỏ xinh xắn và trồng trọt, chăn nuôi. Các đảo nhỏ này được làm từ bè mảng trên hồ có thể trôi nổi hoặc được buộc chặt.

Trong khi nhà giàu (vua chúa, quý tộc) trồng bông, các loại thảo dược quý tại những mảnh đất cao, thì đại đa số dân nghèo lại trồng cây ngay trên hồ nước, xem nó là khu vực bất khả xâm phạm. Cả mặt hồ bát ngát được tạo thành vô số những cánh đồng, vườn tược xanh tươi xen lẫn những mái nhà lợp lá thơm ngát.

Người ta gọi chúng là các chinampa hay ruộng nổi. Chúng được làm từ những bè sậy kết dày, sau đó đổ đất, bùn nhão đào từ hồ lên để trồng rau màu… đồng thời nuôi thả gia súc, gia cầm.

Người Aztecs đã duy trì cuộc sống bồng bềnh và thủy canh như vậy trong ít nhất 300 năm. Cách mưu sinh kiểu thủy canh này khiến cho hồ Tenochtitlan, Texcoco lúc nào cũng sôi động, nhộn nhịp thuyền bè thu hoạch và buôn bán nông sản.

Nhìn các đảo này từ xa, nhiều người cứ ngỡ đó là những trảng cỏ mọc tự nhiên xô dạt, song đến gần thì mới thấy là một kiến trúc rất vững chãi. Mỗi bè nổi có độ dày đất tới cả mét, xung quanh quây rào, trồng liễu be bờ khỏi lở.

Có rất nhiều cọc nhọn được cắm và đổ đất nhằm tạo ra những gò đồi thoai thoải để trồng ngô. Mỗi gò này được chia đều 5 luống theo tâm linh. 4 luống để dâng lên thần gió và một để dâng nữ thần sinh sản… Vì bùn đất lấy từ đáy sông rất giàu dinh dưỡng nên ngô ở đây phát triển nhanh và cho năng suất cao.

Buổi chiều hằng ngày, gia chủ lại đi thuyền độc mộc ra đảo thu hoạch và cầu xin nữ thần sinh sản cho ngô của mình ngon nhất. Tuy không có chó, song họ lại huấn luyện được những chú vẹt biết nói để canh đồng.

Nhờ những ruộng vườn bao la ấy, ngô được cung cấp khắp nơi và trở thành lương thực chính của Aztecs, nuôi sống tới 20 triệu dân, đồng thời bảo vệ môi trường luôn trong lành. Sử liệu ghi rằng, kinh đô của họ là Tenochtitlan đã trở thành đô thị sạch đẹp nhất thế giới bấy giờ.

Mỗi hộ Aztecs thường sở hữu nhiều vườn rau, dài từ 80 – 100 m và cứ thế dập dềnh, trôi nổi nếu như không được cố định. Vào các buổi chợ, chủ vườn thỉnh thoảng cũng lái cả vườn ra chợ để rau quả được tươi. Vì sự tiện ích, độc đáo, sau khi nền văn minh Aztecs lụi tàn, chinampa vẫn được dùng rộng rãi bởi người da đỏ và da trắng cho đến tận thế kỷ 19.

Đến nay, tại các vùng ngoại ô của Xochimilco, thung lũng phía Nam thành phố Mexico vẫn thấy người dân làm thủy canh và thu hút du lịch về địa phương. Đặc biệt, hiện tại thành phố Baltimore và New York (Mỹ), lại dùng phương thức canh tác này để cải tạo môi trường.