Doanh nghiệp dệt may, da giày không để đứt gãy chuỗi nhân lực

Phục hồi sản xuất trở lại sau dịch COVID-19 thế nào luôn là nỗi lo lắng của các doanh nghiệp, đặc biệt với khối dệt may, da giày có hàng trăm nghìn lao động.

Ngành dệt may đứng trước nhiều khó khăn trong dịch COVID-19. Ảnh: Trần Việt/TTXVN

Duy trì đơn hàng đã khó, nay để có đủ nguồn lao động cho sản xuất cũng là vấn đề nan giải. Nhiều doanh nghiệp ngành này cho biết, ngoài việc đẩy nhanh tiêm vaccine cho người lao động, cần có giải pháp giúp họ chủ động quản lý, phòng dịch cho người lao động để đảm bảo chung sống an toàn với dịch và không bị đứt gãy chuỗi cung ứng nhân lực cũng như sản xuất.

Công ty TNHH May Đồng Tiến với khoảng 8.000 người lao động tại thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai đang gặp nhiều khó khăn trong nguồn lao động. Theo ông Nguyễn Văn Hoàng, Giám đốc May Đồng Tiến, UBND tỉnh đã có văn bản hướng dẫn để doanh nghiệp hoạt động trở lại, như: tiêm vaccine, lao động phải trong “vùng xanh”, được xét nghiệm trước dịch COVID-19… Nhưng hiện nay ở thành phố Biên Hòa, các phường, xã theo tiêu chí của Chính phủ đều nằm trong diện “vùng đỏ” và như vậy, người lao động không thể đi làm được.

Công ty May Đồng Tiến đang nỗ lực trong thực hiện “3 tại chỗ” nhưng, ông Nguyễn Văn Hoàng cho biết, chỉ thực hiện chưa đến 10% nhân lực. Với 90% người lao động còn lại, khi doanh nghiệp đề nghị hỗ trợ theo chế độ bảo hiểm lại chưa được hưởng. Thời gian tới, doanh nghiệp phải sống chung với dịch bằng việc đẩy nhanh tiêm phòng cho người lao động và hỗ trợ người lao động để đảm bảo có nguồn lao động sản xuất.

Cùng với đó, ông Nguyễn Văn Hoàng kiến nghị cho phép doanh nghiệp được lấy người lao động từ các địa bàn không có ca lây nhiễm từ phường, xã trên địa bàn, thực hiện các xét nghiệm, đảm bảo an toàn để đưa vào làm việc. Còn nếu khoanh vùng như hiện nay, doanh nghiệp khó có lao động để khôi phục sản xuất…

Theo ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam, dự kiến nếu trong tháng 10/2021, các doanh nghiệp đồng loạt hoạt động trở lại, nguồn lao động đáp ứng được 40%, công nhân được tiêm 2 mũi vaccine, xuất khẩu toàn ngành cố gắng sẽ đạt từ 30-33 tỷ USD. Thời điểm này, để thu hút nguồn lao động, ngoài việc kiểm soát dịch bệnh rất quyết liệt của bộ máy chính quyền thì vaccine vẫn là “chìa khoá”. Có nhiều điểm đáng lạc quan khi Việt Nam dự kiến sẽ nhận thêm nhiều vaccine trong thời gian tới, hy vọng tạo điều kiện để mở cửa lại nền kinh tế một cách bền vững.

Ông Cao Hữu Hiếu, Phó tổng giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam cho hay, có thể nói các doanh nghiệp đang đối diện với khó khăn trong việc huy động lực lượng lao động và giữ chân khách hàng. Đây là bài toán song song, cần giải quyết triệt để, bởi nếu có lao động mà không có đơn hàng, lúc đó gánh nặng lên vai doanh nghiệp khi phải lo trả lương cho người lao động và các chi phí thuê đất đai, nhà xưởng,…

Chính vì vậy, việc khống chế dịch bệnh và mở cửa trở lại là điều tiên quyết giúp doanh nghiệp duy trì, đẩy mạnh sản xuất nhằm vượt qua khó khăn trong giai đoạn hiện nay. Ngoài ra, nhà nước và Chính phủ cần tạo điều kiện để cho người lao động được tiêm vaccine nhằm giữ vững nguồn lực, duy trì ổn định để đẩy mạnh sản xuất.

Chia sẻ thêm về giải pháp với doanh nghiệp, bà Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Da – Giày – Túi xách Việt Nam đề xuất, ngoài tiêm vaccine, có thể thực hiện cho doanh nghiệp chủ động về phòng chống dịch. Các doanh nghiệp đang rất cần trợ giúp, tư vấn về trang bị y tế tại chỗ, trang bị kiến thức, điều kiện cơ sở vật chất, thuốc men chữa bệnh… Ngoài ra, kết nối hệ thống thông tin, giám sát, hỗ trợ, khai báo qua hệ thống mạng, công nghệ 4.0; doanh nghiệp cần báo cáo trung thực và chịu trách nhiệm…

“Doanh nghiệp có cơ sở, phòng cách ly thế nào để đạt chuẩn, 300 lao động thì bộ phận y tế phải bao nhiêu người, khu cách ly thế nào, sử dụng thuốc ra sao…, rất cần ngành y tế vào hỗ trợ. Việc này vừa giúp doanh nghiệp tự chủ phòng chống dịch, không thụ động, vừa giảm gánh nặng cho nhà nước, địa phương trong quản lý người lao động…”, bà Xuân nói.

Mới đây, 7 doanh nghiệp dệt may tại Tiền Giang với 13.300 công nhân đã đề nghị được Thủ tướng quan tâm, hỗ trợ vaccine COVID-19 để trở lại sản xuất trước khi bị mất đơn hàng. Đại diện doanh nghiệp dệt may phía Nam cho biết, dịch COVID-19 đã tác động tiêu cực và kéo dài 4 tháng qua khiến doanh nghiệp kiệt quệ, đối diện nguy cơ phá sản.

Hiện nhiều khách hàng đã thông báo hủy đơn hàng, phạt xuất hàng bằng máy bay đối với những hợp đồng đã ký. Các đơn hàng phải bán theo mùa và khách hàng không thể tiếp tục chờ đợi trong vô vọng. Trong khi đó, doanh nghiệp đã mua hết nguyên vật liệu sản xuất với chi phí lên đến hàng nghìn tỷ đồng. Chính vì vậy, việc sớm khống chế dịch bệnh và mở cửa trở lại sẽ tạo điều kiện để doanh nghiệp phục hồi sản xuất.

Theo ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam, thiếu nhân lực khi mở cửa kinh tế trở lại là vấn đề hiện hữu đối với các doanh nghiệp, nhất là ở Tp. Hồ Chí Minh và các tỉnh thành phía Nam đang thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Đây là thách thức rất lớn đối với cộng đồng doanh nghiệp khi mở cửa kinh tế trở lại; chưa có phương án thật sự tối ưu, để tuyển lao động trong điều kiện mới.

Nếu Tp. Hồ Chí Minh và các tỉnh thành phía Nam mở cửa trở lại trong tháng 10/2021, rất khó để công nhân quay trở lại làm việc, vì chỉ còn vài tháng nữa sẽ đến Tết Dương lịch và Tết Nguyên đán. Ngoài ra, Chỉ thị 16 vẫn đang được áp dụng tại nhiều địa phương là rào cản trong vấn đề tìm nguồn lao động thay thế. “Tôi cho rằng, thâm hụt lao động từ nay đến cuối năm sẽ vào khoảng từ 35-37%”, ông Giang nêu.

Bà Phan Thị Thanh Xuân cũng cho hay, doanh nghiệp sẽ không thể mở cửa sản xuất trở lại được ngay với công suất sản xuất cao. Bởi ngoài thiếu hụt lao động, hiện các đơn hàng đã rút đi rất nhiều. Thống kê của hiệp hội 1 tháng trước, tỷ lệ đơn hàng rút khỏi Việt Nam khoảng 20%; hiện tỷ lệ này đã tăng lên 40-50%. Đơn hàng của ngành da giày từ lúc đàm phán đến lúc ký kết khoảng 6 tháng, như vậy, ít nhất 6 tháng nữa, các đơn hàng này mới có thể quay trở lại. Nhiều nhãn hàng nổi tiếng đã rời khỏi Việt Nam để sang Trung Quốc, Indonesia…và đây là câu chuyện thực tế.