Doanh nghiệp ‘3 tại chỗ’ mong có thêm trợ lực

Trước diễn biến rất phức tạp của đợt bùng phát dịch COVID-19 lần thứ tư, cộng đồng doanh nghiệp tại nhiều địa phương phía Nam đang nỗ lực tìm nhiều giải pháp có thể trụ được qua giai đoạn khó khăn, nhất là các doanh nghiệp đang thực hiện “3 tại chỗ”; đồng thời, đề xuất Chính phủ, các cơ quan chức năng tạo thêm trợ lực để từng bước vượt khó.

Chiến lược để đảm bảo sản xuất

Khu vực nhà ăn tập thể được sắp xếp theo quy định giãn cách sẽ là nơi phục vụ miễn phí 3 bữa ăn hàng ngày cho người lao động trong thời gian “cắm chốt” tại Công ty cổ phần Kinh doanh Thủy hải sản Sài Gòn. Ảnh: TTXVN

Theo khảo sát sơ bộ của Hiệp hội chế biến gỗ Bình Dương (BIFA) với 100 doanh nghiệp hội viên , hiện có 29 doanh nghiệp tạm ngưng hoạt động và 71 doanh nghiệp đang thực hiện sản xuất theo phương án “3 tại chỗ” (sản xuất, ăn, nghỉ tại cùng một địa điểm); trong đó, có 8 doanh nghiệp đã xuất hiện ca F0 trong nhà máy. Trước thực trạng này, việc có chiến lược tổ chức sản xuất an toàn với doanh nghiệp là hết sức cần thiết.

Ông Nguyễn Văn Trường, Giám đốc sản xuất Công ty cổ phần gỗ Minh Dương cho biết, doanh nghiệp có khoảng 1.500 công nhân. Khi tổ chức sản xuất theo phương án “3 tại chỗ”, lúc đầu chỉ có chưa tới 10% công nhân đồng ý, sau tuyên truyền mới có khoảng từ 40 – 50% công nhân đồng ý. Trước tình thế đó, doanh nghiệp phải có chiến lược, ưu tiên chọn khách hàng có đơn hàng cần phải thực hiện trước và những nhà cung ứng cho khách hàng đó để chủ động tổ chức phương án sản xuất hợp lý.

Giám đốc Công ty tư vấn Hạnh Gia , Chủ nhiệm Câu lạc bộ sản xuất tinh gọn ngành gỗ tỉnh Bình Dương (LSS), Ủy viên Ban chấp hành BIFA, ông Lê Phước Vân chia sẻ, duy trì sản xuất trong giai đoạn này không đơn giản. Đặc biệt trong những ngày đầu thực hiện “3 tại chỗ” doanh nghiệp rất dễ bị tổn thương. Vì có những trường hợp ủ bệnh chưa phát hiện được ngay qua xét nghiệm nhanh. Do đó, mỗi doanh nghiệp phải tập trung nâng cao nguồn lực để kiểm soát các nguy cơ; tổ chức diễn tập ngay trường hợp phát hiện có F0 trong doanh nghiệp để chủ động ứng phó, trấn an tinh thần công nhân kịp thời.

Tại Cà Mau, đại diện Công ty cổ phần Chế biến Dịch vụ Thủy sản Cà Mau cho biết, vừa qua, Ban chỉ đạo phòng chống dịch COVID-19 của tỉnh Cà Mau đã đến kiểm tra và ghi nhận những nỗ lực của doanh nghiệp để đảm bảo duy trì sản xuất theo phương án “3 tại chỗ” và “1 cung đường, 2 điểm đến” (ăn, ở và sản xuất tại 2 địa điểm nhưng tổ chức đưa đón công nhân trên 1 cung đường). Công ty có gần 1.500 công nhân, cũng đã phải tổ chức nơi ăn, ở tại chỗ cho số công nhân thực hiện theo phương án “3 tại chỗ”, còn lại được công ty thuê khách sạn để làm chỗ ở theo phương án “1 cung đường 2 điểm đến”. Giờ ăn của các công nhân được bố trí theo phương án giãn cách, không tập trung nhiều người cùng một thời điểm để đảm bảo yêu cầu phòng dịch.

Đề xuất nhiều vấn đề thiết yếu

Doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư sản xuất vào Khu chế xuất Tân Thuận, TP Hồ Chí Minh. Ảnh: Danh Lam/TTXVN

Nỗ lực vượt qua giai đoạn dịch bệnh căng thẳng, đại diện các doanh nghiệp đã và đang có những đề xuất, kiến nghị gửi Chính phủ, các đơn vị chức năng mong muốn có thêm giải pháp, sức mạnh để duy trì sản xuất.

Nêu tình huống cụ thể nếu trong trường hợp tại doanh nghiệp xuất hiện ca F0, liên lạc chính quyền không được do quá tải xử lý, doanh nghiệp phải làm gì, ông Lê Phước Vân kiến nghị, các cơ quan chức năng cần có sự phân công rõ hơn. Ví dụ, một cơ quan chỉ công bố 2 điện thoại mà mấy chục nghìn doanh nghiệp điện thoại thì rất khó. Vì thế, nên phân ra công ty này sẽ liên lạc theo số điện thoại nào và tên cá nhân nào thật rõ ràng để việc liên hệ khi cần thiết được tiếp nhận và xử lý kịp thời. Bên cạnh đó, ông Vân cho rằng, tính tự chủ của doanh nghiệp cũng rất quan trọng, Nhà nước, cơ quan quản lý thời điểm này cũng rất áp lực, nên cần khuyến khích sự tự chủ của doanh nghiệp, có hành lang pháp lý bảo vệ, để xã hội vận hành trơn tru.

Tại văn bản do Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính) vừa gửi đến Thủ tướng Chính phủ, đề xuất một số giải pháp cấp bách nhằm hạn chế sự đứt gãy chuỗi sản xuất, cung ứng trong bối cảnh đại dịch cũng nêu rõ: Tại các tỉnh phía Nam, số doanh nghiệp nỗ lực áp dụng “3 tại chỗ” là không ít, vì đây là những khu công nghiệp trọng điểm, có vai trò rất lớn với các chuỗi sản xuất – xuất khẩu. Tuy nhiên, thông tin nhanh từ các doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng (như: Dệt May Việt Nam, Điện tử Việt Nam, Gỗ và Lâm sản Việt Nam, Chế biến Gỗ & Mỹ nghệ TP Hồ Chí Minh, Chế biến Gỗ tỉnh Bình Dương, Liên đoàn doanh nghiệp tỉnh Bình Dương,…) trong những ngày qua cho thấy, đã xuất hiện sự đổ vỡ của mô hình “3 tại chỗ” ở một số nhà máy với các ca F0 xuất hiện liên tiếp và nhân lên nhanh chóng trong vài ngày. Với năng lực y tế tại chỗ gần như bằng không, trong khi hệ thống y tế địa phương cũng đã quá tải, hiện khâu xử lý với các ca F0, F1 trong các nhà máy này đang hết sức rối khiến doanh nghiệp và người lao động đều bị tác động nặng về tâm lý, gây ảnh hưởng tiêu cực tới các doanh nghiệp khác trên địa bàn.

Trong bối cảnh đó, chính quyền cấp tỉnh, huyện và ngay cả Ban Quản lý khu công nghiệp ở một số địa phương phía Nam đã ban hành các văn bản yêu cầu doanh nghiệp tăng cường xét nghiệm COVID-19 cho nhân viên. Nhưng, lại không làm rõ các kịch bản y tế liên quan nên doanh nghiệp càng thêm áp lực, vì chi phí xét nghiệm quá lớn mà không đánh giá được cụ thể là hiệu quả bảo vệ sản xuất so với lựa chọn khác ra sao .

Do đó, việc áp dụng mô hình “3 tại chỗ” nên tính toán thực hiện ở các địa phương mà tình hình dịch bệnh vẫn ở diện “kiểm soát được”. Bên cạnh đó, đi kèm với việc thực hiện “3 tại chỗ”, một quy trình phối hợp công – tư chặt chẽ và một quy trình giám sát nghiêm túc trong quá trình triển khai để phát hiện và ứng phó sớm với mọi vấn đề phát sinh là hết sức cần thiết. Điều này giúp địa phương tính toán được nhu cầu y tế và các điều kiện cần thiết khác duy trì cho chống dịch; đồng thời giúp doanh nghiệp có thế yên tâm vận hành công việc.

Ngoài ra, mới đây, Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS) cũng đã kiến nghị Chính phủ và các Bộ, ngành nhiều nội dung cụ thể nhằm hỗ trợ doanh nghiệp vượt khó. Trong đó, VITAS chưa rõ đối với doanh nghiệp bố trí phương án sản xuất “3 tại chỗ”, nhưng từ 60 – 70% người lao động không đồng ý ở lại công ty do sợ bị lây lan, thì số lao động này có được hưởng trợ cấp của Nhà nước theo Nghị quyết 68/NQ-CP ngày 01/7/2021 và Quyết định số 23/2021/QĐ-TTg ngày 07/7/2021 hay không.
VITAS đề xuất đưa số lao động này vào đối tượng được hỗ trợ theo Nghị quyết 68/NQ-CP. Vì nếu áp dụng theo quy định (không được trả lương ngừng việc), người lao động sẽ gặp khó khăn, trong khi dịch bệnh đang lây lan nguy hiểm, tâm lý lo lắng của người lao động là có thể hiểu được. Trường hợp nếu doanh nghiệp phải trả lương ngừng việc thì thực sự có những doanh nghiệp không thể đủ khả năng chi trả.

Đó là chưa kể, hiện nay, nhiều doanh nghiệp nằm trong vùng bị phong tỏa, cách ly phải cho người lao động nghỉ việc, giãn việc. Khi doanh nghiệp mở cửa trở lại thì áp lực giao hàng rât lớn, phải bố trí làm ngoài giờ. Tuy nhiên, Bộ luật Lao động quy định thời giờ làm thêm “không được phép quá 40 giờ trong 1 tháng”.
Vì vậy, VITAS đề xuất cho phép doanh nghiệp, sau thời gian phong tỏa được bố trí thời gian làm thêm quá quy định nêu trên để giải quyết các đơn hàng tồn đọng. Doanh nghiệp vẫn sẽ bù trừ các tháng để đảm bảo không quá 300 giờ/năm theo quy định.

Doanh nghiệp đề xuất thực chiến dịch 'selftest - tự mua dụng cụ để chủ động xét nghiệm'

Cộng đồng doanh nghiệp tiếp tục đề xuất Thủ tướng quan tâm đặc biệt tới chiến dịch "selftest - tự mua dụng cụ để chủ động xét nghiệm" nhằm giúp doanh nghiệp và cả xã hội có thể tiết kiệm khoản chi phí vô cùng lớn so với hình thức xét nghiệm dịch vụ như hiện nay.

Công tác lấy mẫu xét nghiệm nhanh cho công nhân tại Công ty Huhtamaki Việt Nam (Khu công nghiệp VSIP1, thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dương). Ảnh: TTXVN phát

Việc ban hành Nghị quyết 68/NQ-CP và Quyết định số 23/2021/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ với tinh thần hỗ trợ trực tiếp cho người lao động tự do, lao động bị mất việc, ngừng việc và người sử dụng lao động bị ảnh hưởng của đại địch được công luận và doanh nghiệp rất hoan nghênh. Tuy nhiên, thủ tục hỗ trợ người sử dụng lao động vay vốn để trả lương ngừng việc, trả lương phục hồi sản xuất đang còn có những quy định gây khó, khiến hầu hết doanh nghiệp không thể tiếp cận chính sách. Thông tin trên được nêu trong công văn khẩn Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) thuộc Hội đồng Tư vấn cải cách thủ tục hành chính vừa gửi Thủ tướng Chính phủ.

Theo phân tích của Ban IV, điểm b, khoản 2, Điều 38, Quyết định 23 quy định, đối với người sử dụng lao động hoạt động trong lĩnh vực vận tải, hàng không, du lịch, dịch vụ lưu trú và đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng điều kiện để được vay vốn phục hồi sản xuất, kinh doanh là "đã hoàn thành quyết toán thuế năm 2020 tại thời điểm đề nghị vay vốn". Tuy nhiên, hiện tại, theo pháp luật về thuế thì doanh nghiệp có thể thực hiện quyết toán thuế với chu kỳ 3-5 năm, không bắt buộc quyết toán từng năm. Bối cảnh đại dịch xảy ra từ năm 2020 tới nay khiến doanh nghiệp hết sức khó khăn về tài chính nên việc yêu cầu phải quyết toán thuế năm 2020 cho dù doanh nghiệp chưa tới chu kỳ quyết toán cần thiết là một quy định chưa hợp lý. Ban IV đề xuất Chính phủ xem xét loại bỏ quy định này.

Với quy định về số giờ làm thêm của người lao động trong 1 tháng, Ban IV cho rằng, theo Bộ luật Lao động 2019 có hiệu lực từ 01/01/2021, là không quá 40 giờ. Tuy nhiên, bối cảnh đại dịch liên tục có những giai đoạn bị phong tỏa, giãn cách, hoặc các tình huống phát sinh khác khiến doanh nghiệp bị đình trệ hoạt động. Trong bối cảnh đó, ở những thời điểm dịch ổn định, nằm trong phạm vi kiểm soát, cả doanh nghiệp và người lao động đều mong muốn có thể tận dụng tối đa thời gian, đẩy nhanh tiến độ và hiệu suất làm việc. Vì thế, Ban IV kiến nghị Chính phủ, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội xem xét cơ chế (hoặc trình xin ý kiến Quốc hội để ban hành cơ chế), cho phép doanh nghiệp sau thời gian giãn cách được chủ động bố trí thời gian làm thêm của người lao động có thể hơn 40 giờ trong 1 tháng để giải quyết các công việc gấp, tồn đọng.

Đối với chiến dịch tiêm phòng vaccine, bà Phạm Thị Ngọc Thủy, Giám đốc Văn phòng Ban IV cho biết, doanh nghiệp rất phấn khởi khi Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo điều chỉnh, xác định lại tính ưu tiên căn cứ cả theo lĩnh vực hoạt động cũng như các vị trí trọng yếu gắn với mục tiêu phát triển kinh tế (như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, các tỉnh, thành nơi có khu, cụm công nghiệp quan trọng...). Doanh nghiệp mong muốn Thủ tướng tiếp tục giao Bộ Y tế hướng dẫn cụ thể, ban hành danh sách các tỉnh/lĩnh vực ưu tiên bố trí nguồn vaccine bên cạnh việc ưu tiên cho các lực lượng tuyến đầu chống dịch, để chính quyền các tỉnh, thành và doanh nghiệp tại các địa phương tính toán chủ động hơn kế hoạch duy trì hoạt động kinh tế xã hội, sản xuất kinh doanh.

Riêng đối với cụm tỉnh phía Nam, hiện nguồn vaccine đang ưu tiên trực tiếp và nhiều nhất cho TP Hồ Chí Minh, nhưng tình hình và diễn biến dịch tại Bình Dương, Đồng Nai và các tỉnh giáp ranh TP Hồ Chí Minh đang có diễn biến giống nhau, và đều là các khu công nghiệp trọng điểm. Ban IV đề xuất Chính phủ, Bộ Y tế quan tâm, phân bổ nguồn vaccine cho các tỉnh này đồng thời với TP Hồ Chí Minh để đẩy nhanh cơ hội miễn dịch cộng đồng.

Bên cạnh đó, cộng đồng doanh nghiệp tiếp tục đề xuất Thủ tướng quan tâm đặc biệt tới chiến dịch "selftest - tự mua dụng cụ để chủ động xét nghiệm" mà Mỹ và các quốc gia châu Âu đã áp dụng; nhằm giúp doanh nghiệp và cả xã hội có thể tiết kiệm khoản chi phí vô cùng lớn so với hình thức xét nghiệm dịch vụ (thậm chí độc quyền bởi các trung tâm y tế tại một số địa bàn) như hiện nay. Bởi, chi phí xét nghiệm PCR hiện dao động từ 700.000 - 1 triệu đồng; chi phí xét nghiệm nhanh trung bình trên 200.000 đồng. Chỉ tính riêng nhóm lái xe vận tải hàng hóa vào khoảng 800.000 người trên cả nước (số liệu ước tính của Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics và Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam), với tần suất xét nghiệm PCR từ 11-15 lần/tháng, chi phí phải bỏ ra của các doanh nghiệp vận tải đã là nhiều nghìn tỷ đồng. Chưa kể hàng chục triệu người lao động trong các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh khác.

Giải pháp trên cũng giúp người lao động tránh được các rủi ro lây lan dịch bệnh khi thường xuyên phải xếp hàng tập trung đông người để đăng ký xét nghiệm, kiểm tra giấy kết quả xét nghiệm...

"Các doanh nghiệp, hiệp hội cam kết với Chính phủ sẽ tiếp tục ủng hộ mạnh mẽ các chỉ đạo, kêu gọi từ Chính phủ, thực hiện nghiêm chỉnh các quy định về biện pháp phòng, chống dịch để đảm bảo an toàn tối đa cho người lao động, nỗ lực duy trì sản xuất, phát triển kinh tế", bà Phạm Thị Ngọc Thủy cho hay.