Diễn viên phim truyền hình Việt đang tự biến mình thành “công nhân làm phim”?

Các bộ phim giờ vàng trên sóng truyền hình quốc gia hiện rơi vào thế khó khi cả nội dung lẫn những gương mặt nam, chữ chính đều đã cũ mòn.

“ Vũ trụ VTV” là khái niệm gắn liền với những bộ phim do Trung tâm sản xuất Phim truyền hình Việt Nam (VFC) với nhiều trìu mến. Ý tưởng đưa các nhân vật khác nhau từ nhiều series truyền hình ăn khách vào cùng một tiểu phẩm/ video thường xuyên được VTV sử dụng trong các dịp đặc biệt và được khán giả hưởng ứng.

Tuy nhiên, tương lai có thể sẽ ngày càng ít không gian cho các parody về “Vũ trụ VTV” phát triển. Vấn đề chắc chắn không nằm ở việc nhà đài thiếu các phim mới ăn khách. Khó khăn xuất phát từ lực lượng diễn viên đảm nhận các vai diễn trong những dự án ấy không có dấu hiệu thay đổi. Các gương mặt nam, nữ chính phim giờ vàng VTV năm 2020 vẫn là những gương mặt nam, nữ chính phim giờ vàng VTV năm 2022.

Quỳnh Kool đóng 5 phim truyền hình chỉ trong ba năm

Theo thống kê từ trang WikiWand, trong năm 2020, VFC đã cho ra đời 12 series truyền hình trình chiếu trên sóng VTV vào các khung giờ vàng. Con số là 8 phim trong năm 2021 và hết nửa đầu 2022 là 6 phim. Con số đồng nghĩa trong ba năm qua, khán giả trung thành của Vũ trụ VTV đã theo dõi khoảng trên dưới 26 tác phẩm.

Giai đoạn 2020-2022, nữ diễn viên Phương Oanh đã bốn lần thủ vai nữ chính trong các bộ phim Cô Gái Nhà Người Ta, Những Ngày Không Quên, Lựa Chọn Số Phận và Hương Vị Tình Thân. Số phim mà Quỳnh Kool đã đóng trong cùng thời gian ấy là 5 phim, với hai vai nữ chính và ba vai nữ thứ. Lương Thu Trang cũng là cái tên quen mặt trên sóng phim giờ vàng khi ba lần được chọn vào vai nữ chính. Huyền Lizzie cũng không hề kém cạnh với ba phim, và hai lần thủ vai nữ chính.

Bộ ba Hồng Đăng, Hồng Diễm và Mạnh Trường đã “chinh chiến” qua vô số dự án truyền hình ăn khách trong 10 năm qua

Về phía các nam diễn viên, trong ba năm qua, Thanh Sơn và Doãn Quốc Đam có thể coi là cái tên quen thuộc với phim giờ vàng VTV hơn cả. Thanh Sơn đã góp mặt trong năm phim do VFC sản xuất, với ba vai chính, một phụ và một khách mời. Doãn Quốc Đam đóng sáu phim, trong đó có Hướng Dương Ngược Nắng và Sinh Tử.

Đình Tú có vai chính trong bốn phim giờ vàng VTV. Hà Việt Dũng có bốn phim. Hồng Đăng đóng Những Ngày Không Quên, Hướng Dương Ngược Nắng và Thương Ngày Nắng Về. Ba phim cũng là thành tích của Mạnh Trường với Tình Yêu Và Tham Vọng, Hồ Sơ Cá Sấu, Hương Vị Tình Thân. Trọng Lân, Nhan Phúc Vinh, Tuấn Tú… cũng là những gương mặt có nhiều hơn một lần “lên sóng giờ vàng VTV” trong các năm qua.

Cơn khủng hoảng thiếu diễn viên trong các bộ phim truyền hình Việt Nam lên sóng “giờ vàng” đã là cơn giông kéo đến nơi chân trời. Doãn Quốc Đam đóng sáu phim trong ba năm, Phương Oanh bốn lần thủ vai nữ chính trong một thời gian ngắn. Hồng Đăng và Mạnh Trường là những gương mặt nam chính truyền hình ăn khách từ đầu thập niên 2010 và sau 12 năm vẫn trung thành với những vai “soái ca màn ảnh”.

Gặp gỡ diễn viên truyền hình là một chương trình Tết ăn khách trên kênh sóng của VTV với khách mời là những nghệ sĩ góp mặt trong nhiều dự án phim ăn khách trong một năm đã qua. Sau gần một thập kỷ lên sóng, chương trình tạo ra cảm giác đây là cuộc gặp mặt thường niên của Hồng Đăng, Mạnh Trường, Hồng Diễm, Doãn Quốc Đam, Việt Anh, Đình Tú, Huyền Lizzie… Dàn diễn viên ăn khách của màn ảnh nhỏ Việt Nam dường như không thay đổi nhiều sau chừng ấy năm.

Sắp tới, bộ phim hình sự Đấu Trí thuộc series Cảnh Sát Hình Sự sẽ chính thức lên sóng. Tác phẩm xoay quanh cuộc chiến đấu giữa các chiến sĩ công an và mạng lưới tội phạm kinh tế nguy hiểm. Trước mắt, quan sát danh sách diễn viên, khán giả đều thấy đó vẫn là những cái tên quen thuộc suốt nhiều năm qua: Thanh Sơn, Lương Thu Trang, Doãn Quốc Đam, Tú Oanh…

Guồng quay vắt kiệt nghệ sĩ

Hyun Bin là một trong những gương mặt hút khách hàng đầu của màn ảnh Hàn Quốc. Nhưng xuyên suốt sự nghiệp, chia trung bình, anh chưa bao giờ đóng quá một phim mới mỗi năm. Gương mặt quen thuộc trên truyền hình xứ kim chi là Gong Hyo Jin cũng chỉ đóng 15 phim truyền hình xuyên suốt hai thập kỷ.

Quay lại Việt Nam. Phương Oanh bắt đầu diễn xuất từ năm 2012. 2022 kỷ niệm một thập kỷ diễn xuất của nữ diễn viên Lặng Yên Dưới Vực Sâu. Trong thời gian ấy, cô đã góp mặt ở 18 bộ phim. Con số này là 11 phim sau 7 năm với Quỳnh Kool. Hồng Đăng đã có hai thập kỷ làm diễn viên và bỏ túi 24 dự án truyền hình. Cùng khoảng thời gian ấy, Mạnh Trường đã đóng 20 phim.

Ta có thể nói vì họ là diễn viên, việc của họ là diễn xuất, nên không có gì bất thường khi một diễn viên đóng đến 23 phim chỉ sau 10 năm (trường hợp của Doãn Quốc Đam). Tuy nhiên, tuyệt đại đa số phim do Hồng Đăng, Mạnh Trường, Doãn Quốc Đam, Phương Oanh, Quỳnh Kool hay các cái tên diễn viên Việt Nam được kể tên trong bài viết này đều được sản xuất để phát sóng trên VTV. Điều này có khiến ta liên tưởng đến một thương hiệu lừng lẫy một thời nào khác?

Quỳnh Kool từng kiệt sức khi cùng lúc phải đảm nhận vai chính trong hai phim cùng lên sóng

Theo thống kê tên Asianwiki, trong giai đoạn đỉnh cao sự nghiệp, Cổ Thiên Lạc đóng trung bình 4-5 phim truyền hình mới mỗi năm cho TVB. Âu Dương Chấn Hoa, một huyền thoại TVB khác, đóng vai chính của gần 30 phim trong thập niên 1990. Về phía các ngôi sao nữ, trong giai đoạn 2004-2009, Chung Gia Hân đóng 14 phim truyền hình. Xa Thi Mạn đóng 6 phim truyền hình chỉ riêng trong năm 2003 cho TVB. Trong những năm qua, nhiều nghệ sĩ Hong Kong chia sẻ với báo giới họ cảm thấy bị vắt kiệt dưới guồng công việc của TVB.

Hồi tháng 7/2020, nữ diễn viên Bảo Thanh thông báo tạm dừng đóng phim để chuyên tâm làm mẹ. Cô cho biết từng lên kế hoạch sinh con vào năm 2019 nhưng lại quá bận rộn với dự án Về nhà đi con và sau đó là Những ngày không quên. Cô hứa sẽ sớm trở lại khi tìm được dự án thích hợp.

Chia sẻ với báo chí hồi 2021, Phương Oanh từng nói cô muốn tạm dừng diễn xuất sau phim Lựa chọn của số phận để tập trung cho cuộc sống riêng. Tuy nhiên nữ diễn viên đã đổi ý sau khi đọc kịch bản Hương Vị Tình Thân. Hiện Phương Oanh chưa có dự án truyền hình mới kể từ khi Hương Vị Tình Thân kết thúc hồi tháng 10/2021.

Quỳnh Kool cũng cảm thấy kiệt sức sau quãng thời gian “chạy sô” với phim VTV. Trong một phỏng vấn hồi tháng 4/2021, nữ diễn viên cho hay mình cảm thấy kiệt sức khi phải đảm nhận vai diễn quan trọng trong cả hai dự án lên sóng cùng lúc là Hướng Dương Ngược Nắng và Hãy Nói Lời Yêu. Tại thời điểm phỏng vấn, Quỳnh Kool cho biết sau khi phim đóng máy sẽ tạm dừng diễn xuất để dành thời gian chăm sóc bản thân. Sau Hãy Nói Lời Yêu, cô đảm nhận vai nữ phụ trong Anh Có Phải Đàn Ông Không và chưa có dự án phim tiếp theo.

Việc các diễn viên xuất hiện liên tục trong các dự án truyền hình ra mắt rất sát nhau tất nhiên cũng mang đến những lợi ích. Trước mắt, nó giúp nghệ sĩ duy trì sự nổi tiếng khi khán giả chỉ cần bật TV lên là đã thấy mặt họ xuất hiện. Giá trị thương hiệu được nâng cao sẽ mở đường cho các hợp đồng quảng cáo hoặc tạo thuận lợi cho chính việc kinh doanh riêng của họ. Nhưng để đạt được cái đích này, họ tất nhiên phải đánh đổi bằng nhiều thứ, bao gồm cả sức khỏe thể chất và tinh thần.

Thế khó của sao phim truyền hình Việt

Dù số lượng vai diễn lớn, nhưng tầm ảnh hưởng của Hồng Đăng, Đình Tú, Doãn Quốc Đam hay Lương Thu Trang… chỉ gói gọn trong tập khán giả của phim truyền hình VTV. Ngoài hợp tác với VFC và công việc chuyên môn ở các đoàn nghệ thuật, nhóm diễn viên này đa phần không có cơ hội phát triển sự nghiệp ở lĩnh vực điện ảnh hay mảng chương trình truyền hình thực tế.

Các diễn viên luôn bị đặt trước một thử thách họ sẽ mang đến điều gì cho khán giả trong lần xuất hiện tiếp theo. Với vũ trụ truyền hình VTV, việc phải “quay vòng” quá nhanh đôi khi tước mất của diễn viên cơ hội được làm mới bản thân mình qua từng vai diễn. Hồng Đăng và Mạnh Trường luôn vào vai những người đàn ông bên ngoài giàu có bên trong tốt bụng. Hồng Diễm được sinh ra để thủ vai người phụ nữ thùy mị chịu nhiều thiệt thòi, vai diễn sẽ càng tăng thêm hiệu quả nếu đối tác tình cảm của cô là Hồng Đăng.

Hồng Đăng và Lan Phương đã thành công làm mới mình trong Thương Ngày Nắng Về

Đình Tú thường được giao các vai tếu táo, luôn khắc khẩu trái tính với nữ chính nhưng rồi nhanh chóng nhận ra mình yêu cô. Từ sau Chạy Án, Việt Anh vẫn chưa thể thoát khỏi hình ảnh công tử bột, thằng con phá gia chi tử hoặc ở mức độ nhẹ nhàng nhất, người đàn ông đa tình. Trên màn ảnh, kiểu nhân vật của Lương Thu Trang độc lập, mạnh mẽ nhưng thường bị “đính kèm” sự cứng nhắc, khó gần…

Khán giả ngày nay đòi hỏi những sản phẩm giải trí của mình phải phức tạp, giàu tính thử thách hơn. Chẳng ai muốn xem một bộ phim mà chỉ nhìn mặt diễn viên thôi đã biết nhân vật họ thủ vai là chính hay tà. Không phủ nhận việc từ mỗi diễn viên sẽ toát ra một thần thái riêng, giúp họ đảm nhận xuất sắc một kiểu vai nhất định. Nhưng nếu chỉ làm nghề bằng thứ quà trời ban ấy từ dự án này qua dự án khác mà thiếu đi các khoảng nghỉ để cân nhắc, xây dựng chiến thuật để đi đường dài, các diễn viên đã tự biến mình thành những “công nhân làm phim” thay vì một nghệ sĩ.

Nỗ lực thay đổi

Việc Vũ trụ VTV đang được vận hành với chỉ một nhóm cố định các diễn viên quen thuộc, và khán giả đã bắt đầu thấy nhàm chán là điều không thể phủ nhận. Bản thân nhà làm phim cũng đã nhận ra thực trạng ấy. Một số series truyền hình Việt Nam lên sóng khung giờ vàng thời gian qua, khán giả đã thấy bóng dáng của nhiều gương mặt “mới”. Từ mới được đặt trong ngoặc kép vì đó là “cũ người mới ta”.

Trong Cả Một Đời Ân Oán (2018), NSƯT Mỹ Uyên đã được mời đảm nhận một vai quan trọng. Xuân Nghị đóng một vai nam chính trong Nhà Trọ Balanha (2020). Tương tự, trong Mặt Nạ Gương (2021), vai người mẹ kế với quá khứ phức tạp được giao cho diễn viên Ngọc Lan. Series 11 Tháng 5 Ngày (2021) mời Khả Ngân đảm nhận vai nữ chính bên cạnh Thanh Sơn. Mới đây, Cao Thái Hà được giao vai nữ cảnh sát Hạ Lam trong series phim hình sự Bão Ngầm.

Bên cạnh việc mời những gương mặt nghệ sĩ miền Nam, VFC cũng đưa trở lại màn ảnh nhiều cái tên đã lâu khán giả truyền hình không còn nghe danh nhưng vẫn còn bị ấn tượng bởi diễn xuất. Đó là Hoàng Thùy Linh trong phim hình sự Mê Cung lên sóng năm 2019, Võ Hoài Nam trong Hương Vị Tình Thân (2021) và mới đây là MC Phan Anh trong Lối Nhỏ Vào Đời. Trong đó, màn tái xuất của diễn viên Võ Hoài Nam sau 17 năm xa rời màn ảnh được đánh giá thành công hơn cả.

Sự trở lại của Võ Hoài Nam mang đến sức hút cho Hương Vị Tình Thân

Về phần các diễn viên quen thuộc, kịch bản phim cũng linh hoạt hơn trong việc “chống ngán” cho khán giả. Thay vì để Hồng Đăng tiếp tục vào vai một “người tình quốc dân” vẹn toàn, Thương Ngày Nắng Về xây dựng nhân vật của anh thành một ông chồng không thể đứng ra bảo vệ vợ con, thậm chí có thái độ yếu hèn né tránh khi tưởng bản thân lâm trọng bệnh. Lan Phương cũng phá vỡ hình tượng người phụ nữ khó ưa trong các vai diễn trước để hóa thân thành người mẹ, người vợ bị bạo hành về cả tâm lý lẫn thể xác. Trước đó, Phương Oanh cũng được đánh giá là có màn hóa thân khác lạ trong Hương Vị Tình Thân.

Tre già măng mọc là một quy luật bao đời. Lê Công Tuấn Anh, Võ Hoài Nam, Hoàng Hải, Hoa Thúy, Thu Hà… từng là những gương mặt ăn khách hàng đầu trên màn ảnh nhỏ thập niên 90. Những năm 2000, đó là Việt Anh, Bình Minh, Mai Thu Huyền… trước khi được chuyển giao cho Hồng Đăng, Mạnh Trường, Doãn Quốc Đam, Hồng Diễm… vào đầu những năm 2010. Những năm qua là sân khấu của Đình Tú, Thanh Sơn, Quỳnh Kool, Phương Oanh, Trọng Lân…

Nhưng khi thế hệ diễn viên kể trên đều qua tuổi thanh xuân, màn ảnh nhỏ cần được tiếp sức bằng một lớp diễn viên mới. Thời gian qua, với những bộ phim với nội dung khai thác câu chuyện về nhóm nhân vật ở độ tuổi trẻ hơn – như Cô Gái Nhà Người Ta hay Lối Về Miền Hoa hay mới đây là Lối Nhỏ Vào Đời – đã trở thành sân khấu để giới thiệu đến khán giả lớp diễn viên mới như Nguyễn Anh Đào, Nguyễn Ngọc Huyền, Quỳnh Trang hay Tạ Hoàng Long… Tương lai sẽ đem đến câu trả lời đây có phải những gương mặt khán giả đang tìm, giúp phim truyền hình Việt vượt qua nút thắt cổ chai mang tên thiếu vắng gương mặt mới hay không.