Điện một giá – Ai hưởng lợi

Bộ Công Thương mới đây đã có dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện để sửa đổi Quyết định 28/2014/QĐ-TTg quy định về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện.

Tại dự thảo, Bộ Công Thương đề xuất giá bán lẻ điện một giá bên cạnh phương án tính giá 5 bậc thang để thuận tiện cho khách hàng điện sinh hoạt tự chọn lựa.

Nhân viên EVN kiểm tra công tơ điện

Biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt là tỷ lệ phần trăm (%) của giá bán lẻ điện bình quân (hiện là 1.864,44 đồng/kWh).

Có 2 phương án biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt được Bộ Công Thương đưa ra lấy ý kiến, gồm:

Phương án 1: Ghép bậc 1 và bậc 2 hiện hành thành bậc 1 mới (từ 0-100 kWh), giá bậc 1 mới được giữ nguyên bằng bậc 1 hiện hành; giữ nguyên giá cho các hộ có mức sử dụng điện phổ biến 101-200 kWh; ghép các bậc

201-300 kWh với 301-400 kWh thành bậc mới; tách bậc thang trên 401 kWh thành 2 bậc mới: 401-700 kWh và trên 700 kWh.

Phương án 2: Cơ cấu biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt 5 bậc như trên và giá bán lẻ điện một giá. Khách hàng sử dụng điện được quyền lựa chọn áp dụng giá sinh hoạt 5 bậc hoặc giá bán lẻ điện một giá; trong đó, giá 4 bậc đầu tiên của biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt 5 bậc tại phương án 1 được giữ nguyên để không tác động đến các hộ sử dụng ở mức dưới 700 kWh là các khách hàng có mức thu nhập thấp hoặc trung bình.

Ở phương án 2, Bộ Công Thương đưa ra 2 kịch bản (2A và 2B).

Với kịch bản 2A, Bộ Công Thương trình 5 bậc giá, lần lượt bằng 90% (bậc 1), 108% (bậc 2), 141% (bậc 3), 160% (bậc 4), 274% (bậc 5) so với giá bán lẻ điện bình quân. Nếu không chọn tính theo bậc thang, khách hàng có thể chọn điện một giá với mức giá bán bằng 145% so với giá bán lẻ điện bình quân.

Với kịch bản 2B, Bộ Công Thương chia các bậc tương tự như phương án 1, nhưng giá bán thay đổi, lần lượt là: 90% (bậc 1), 108% (bậc 2), 141% (bậc 3), 160% (bậc 4), 185% (bậc 5) so với giá bán lẻ điện bình quân. Phương án điện một giá được đề xuất với giá bán lẻ bằng 155% so với giá bán lẻ điện bình quân.

Theo tính toán, ở kịch bản 2A, giả sử một hộ gia đình dùng dưới 99 kWh mỗi tháng, số tiền phải trả là 166 nghìn đồng (theo bậc thang) và 267 nghìn đồng (nếu chọn điện một giá). Như vậy, người dùng ít điện sẽ được hưởng lợi rất nhiều (chênh lệch gần 100 nghìn đồng) nếu chọn dùng điện theo giá bậc thang.

Trường hợp hộ gia đình dùng 800 kWh mỗi tháng, số tiền phải trả là 2,3 triệu đồng (tính theo bậc thang) và 2,162 triệu đồng (nếu tính theo điện một giá). Như vậy, điện một giá giúp tiền điện phải trả giảm khoảng 140 nghìn đồng.

Ở kịch bản 2B, khách hàng sử dụng nhiều điện, nếu áp một giá lại phải trả khá đắt, khi tính bằng 155% mức giá bán lẻ điện bình quân. Trong khi đó, mức tính bậc cao nhất là 185% lần, thấp hơn nhiều mức 274% lần của kịch bản 2A. Giả sử một hộ dùng 800 kWh mỗi tháng, nếu tính theo điện một giá của kịch bản 2B thì phải trả 2,311 triệu đồng, nhưng nếu trả theo bậc thang là 2,134 triệu đồng. Như vậy, dùng điện bậc thang giúp tiết kiệm khoảng 180 nghìn đồng.

Theo Bộ Công Thương, các phương án sửa đổi giá điện nêu trên nhằm giải quyết các vấn đề tồn tại chính của biểu giá điện, phù hợp hơn với thực tế sử dụng điện của các khách hàng hiện nay.

Ông Trần Đình Long, Phó chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam cho rằng, không nên đưa ra 2 mức tính bằng 145% và 155% giá bán lẻ điện bình quân như dự thảo. Bởi mức giá này ở sát với mức cao của biểu giá bậc thang, chứ không phải trung bình bậc 3, sẽ khiến những người dùng ít điện chịu thiệt. Có thể xem xét từ 5 bậc giảm xuống một phương án biểu giá điện 3 bậc thang trước khi chuyển ngay xuống một giá. Điện một giá trước sau gì chúng ta cũng phải tính đến khi hoàn thiện thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, nhưng từ nay đến khi đó còn nhiều năm nữa. Do vậy, thời điểm này chưa thích hợp để áp dụng điện một giá, ông Long cho hay.

Trên cơ sở tiếp thu ý kiến, Bộ Công Thương đang hoàn thiện dự thảo để trình Thủ tướng Chính phủ

Theo ý kiến của ông Long, phương án 3 bậc sẽ bao gồm: bậc 1 1-100kWh cho những gia đình khó khăn ở mức giá được hỗ trợ; bậc tiếp theo 101- 499 kWh với mức giá bình quân; còn lại khách hàng dùng trên 500 kWh thì sẽ phải giá cao hơn, bởi đây là mức dùng nhiều điện của các hộ khá giả.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam cho hay, phương án điện một giá sẽ giúp người tiêu dùng có thêm quyền lựa chọn, nhưng chỉ khoảng 20-30% tổng số khách hàng sử dụng lượng điện nhiều thì có lợi. Nhưng người dùng điện mức thấp, chiếm tới 70-80% tổng số khách hàng, sẽ thiệt thòi nếu chọn phương án điện một giá, dù dùng ít hay dùng nhiều.

Theo ông Vũ Vinh Phú, nguyên Chủ tịch Hội Siêu thị Hà Nội, mỗi phương án đưa ra đều có điểm mạnh, điểm yếu. Phương án giá điện bậc thang sẽ giúp người có thu nhập thấp, dùng ít điện được hưởng lợi, đồng thời, khuyến khích người dùng tiết kiệm điện hơn.

Với phương án điện một giá, ông Phú cho rằng, ưu điểm là dễ tính toán, dễ theo dõi, nhưng không có sự phân biệt người dùng ít và nhiều. Điện được sản xuất từ nguồn tài nguyên không tái tạo vẫn chiếm tỷ lệ lớn, như than, dầu, khí. Những nguồn tài nguyên này đang có nguy cơ cạn kiệt, không vô hạn nên cần khuyến khích sử dụng tiết kiệm. Người tiêu dùng có thể căn cứ mức sử dụng điện nhiều – ít của mình để cân nhắc lựa chọn điện một giá hay bậc thang.

Còn theo ông Nguyễn Tiến Thỏa, Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá, áp dụng điện một giá, ngoài việc chỉ có một phần nhỏ người tiêu dùng có lợi thì cũng không tạo ra áp lực để khuyến khích tiêu dùng tiết kiệm điện trong bối cảnh nguồn cung điện đang gặp khó.