Điện ảnh Việt 2023: 12 tháng với đủ dư vị!

Vũ Anh21:07 24/01/2024

2023 có thể nói là một năm khó quên đối với điện ảnh Việt, với rất nhiều sự kiện điểm nhấn nhưng cũng không ít tranh cãi.

Tháng 1: Đêm tối rực rỡ “đại thắng” Ngôi sao xanh

Giải thưởng Ngôi sao xanh lần thứ 9 gọi tên tác phẩm độc lập Đêm tối rực rỡ của đạo diễn Aaron Toronto, khi bộ phim mang về các giải thưởng Phim điện ảnh hay nhất, Nam và Nữ diễn viên chính xuất sắc, cũng như Đạo diễn xuất sắc. Chiến thắng của Đêm tối rực rỡ là sự tiếp nối thành công của bộ phim từ giải Cánh diều trước đó và là cú hích cho những nhà làm phim độc lập có thể tự tin tìm đến những tác phẩm có thể cân bằng được cả yếu tố theo đuổi nghệ thuật lẫn doanh thu thị trường trong thời điểm điện ảnh Việt đang bùng nổ phim thương mại như hiện nay.

Tháng 2: Nhà bà Nữ tạo cơn sốt “không tưởng”

Phim Việt đầu năm đạt doanh thu kỷ lục, nhưng trên hết phải kể tới Nhà bà Nữ của đạo diễn Trấn Thành với doanh thu gần 460 tỷ đồng tính đến thời điểm hiện tại. Bộ phim thu hút khán giả với cách khai thác câu chuyện, ngôn ngữ gần gũi với cuộc sống đời thường, tuy nhiên cũng vấp phải ý kiến trái chiều. Dù vậy, “hiệu ứng” Trấn Thành đã góp phần không nhỏ để vực dậy doanh thu phim Việt sau một năm 2022 ảm đạm.

Tháng 3: Niềm tự hào mang tên Hà Lệ Diễm

Những đứa trẻ trong sương – bộ phim của đạo diễn 9x Hà Lệ Diễm tạo ra tiền lệ chưa từng có khi là phim tài liệu Việt Nam đầu tiên lọt top 15 tác phẩm xuất sắc nhất Oscar 2023. Những đứa trẻ trong sương là câu chuyện về hành trình trưởng thành của cô bé Má Thị Di, người H’Mông trong giai đoạn 12 – 14 tuổi.

Tháng 4: Lật mặt 6 “đại thắng”

Ra mắt vào dịp Lễ 30/4, Lật mặt 6: Tấm vé định mệnh của đạo diễn Lý Hải đã bán đươc 128.000 vé đặt trước. Con số vé này đã chính thức đưa Lật mặt 6 trở thành bộ phim Việt Nam có lượt vé bán trước cao nhất mọi thời đại. Lật mặt 6 ăn điểm không chỉ bởi nội dung có nhiều nút thắt hấp dẫn, mà còn cách làm truyền thông gần gũi với khán giả của vợ chồng nghệ sĩ Lý Hải – Minh Hà. Kết thúc chiếu rạp, phim thu về 273 tỷ đồng.

Tháng 5: DANAFF lần I tổ chức thành công, dấu ấn Việt đậm nét tại LHP Cannes

Video đang HOT

LHP châu Á Đà Nẵng 2023 (DANAFF) được coi là nỗ lực không biết mệt mỏi của Hiệp hội Xúc tiến Phát triển Điện ảnh Việt Nam, khi đã phối hợp với UBND cũng như Sở Văn hóa và Thể thao TP. Đà Nẵng tổ chức một ngày hội điện ảnh tầm cỡ châu lục, khi tuyển chọn những tác phẩm điện ảnh đặc sắc, mời tới những nhà làm phim dày dạn kinh nghiệm trong khu vực để giao lưu, học hỏi kinh nghiệm làm điện ảnh. Điều đáng mừng hơn tại Lễ trao giải, bộ phim Những đứa trẻ trong sương đã xuất sắc giành giải Phim châu Á hay nhất.

Một tin vui khác đó là tại LHP Cannes, bộ phim Bên trong vỏ kén vàng của đạo diễn Phạm Thiên Ân cũng được xướng tên với giải Camera vàng (Camera d’Or). Trong khi đó tác phẩm La Passion de Dodin Bouffant của đạo diễn diễn Trần Anh Hùng được hoan nghênh khi chiếu ra mắt khán giả và nhận tràng vỗ tay dài 7 phút, đồng thời vị đạo diễn Mùi đu đủ xanh cũng giành giải Đạo diễn xuất sắc nhất.

Tháng 6: Phim ngoại làm “đứt gãy” doanh thu phim Việt

Trong tháng 6, phòng vé Việt chỉ là cuộc đua của tác phẩm nước ngoài. Loạt bom tấn như Fast & Furious 10, Transformers: Quái thú trỗi dậy, Nàng tiên cá, Nhiệm vụ bất khả thi 7… chiếm lĩnh thị trường phim hè, khiến nhiều nhà sản xuất phải lựa thời điểm khác để phát hành phim Việt bởi tính riêng phim Fast & Furious 10 cũng đã thu về 100 tỷ đồng tại thị trường Việt.

Tháng 7: Kiểm duyệt gắt gao, loại bỏ phim chứa hình ảnh phi pháp

Barbie – bộ phim tưởng chừng như là “bom tấn” mùa hè tại phòng vé Việt, đã không được phát hành tại Việt Nam do Hội đồng thẩm định và phân loại phim Quốc gia đánh giá phim chứa hình ảnh về bản đồ “đường lưỡi bò” (tức đường chín đoạn).

Đây không phải tác phẩm quốc tế đầu tiên không được cấp phép trình chiếu tại Việt Nam do chứa “đường lưỡi bò”. Ngay trước Barbie, Uncharted – phim do diễn viên Tom Holland đóng chính đã bị cấm ra rạp Việt vào tháng 3/2022.

Tháng 8: Xuất hiện “thảm họa” điện ảnh

Bộ phim Fanti có sự tham gia của NSND Lê Khanh, Thảo Tâm khi công chiếu vào cuối tháng 7 đầu tháng 8 lại không được thành công như mong đợi. Sau gần một tuần ra rạp, Fanti chỉ mang về hơn 1,2 tỉ đồng.

Cùng với Fanti, Bến phà xác sống – phần 2 của “thảm họa” Cù lao xác sống được phát hành nhưng không nhận về nhiều tín hiệu tích cực từ phía khán giả, mặc cho đạo diễn cho biết bộ phim là nỗ lực và sự cầu thị.

Tháng 9: “Vượt mặt” Nhà bà Nữ, Tro tàn rực rỡ chiến thắng Cánh diều Vàng 2023

Tro tàn rực rỡ không mang về doanh thu phòng vé như mong đợi của nhà sản xuất, tuy nhiên bộ phim này lại rất được lòng giới chuyên môn cũng như giới báo chí. Và đúng như dự đoán cùng kỳ vọng, tác phẩm của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên đã xuất sắc giành giải Phim hay nhất tại Cánh diều Vàng năm 2023 hạng mục phim truyện điện ảnh.

Ngoài giải Phim hay nhất, Tro tàn rực rỡ cũng ẵm về 3 giải thưởng cá nhân khác như Đạo diễn xuất sắc nhất cho đạo diễn Bùi Thạc Chuyên; Quay phim xuất sắc nhất cho Nguyễn K’Linh và Nữ diễn viên phụ xuất sắc cho NSƯT Ngô Phạm Hạnh Thúy.

Tháng 10: Đất rừng phương Nam gây tranh cãi

Đất rừng phương Nam – tác phẩm có kinh phí đầu tư 40 tỷ đồng do đạo diễn Nguyễn Quang Dũng cầm trịch, lấy cảm hứng từ tiểu thuyết nổi tiếng của nhà văn Đoàn Giỏi, đã giành thắng lợi phòng vé với doanh thu hơn 140 tỷ đồng. Tuy nhiên, phim vấp phải luồng ý kiến trái chiều, khi đưa vào bối cảnh phim tên hội nhóm có xuất xứ từ Trung Quốc, khiến dư luận đưa ra nhiều quan điểm về giới hạn nào dành cho phim hư cấu dựa trên lịch sử.

Sau đó, ê-kíp Đất rừng phương Nam đã phải chỉnh sửa tên hội nhóm gây tranh cãi, bản thân đạo diễn Nguyễn Quang Dũng lên tiếng cảm ơn ý kiến dư luận, nói rằng sẽ phải thận trọng và tìm hiểu kỹ hơn với thể loại phim này.

Bên cạnh đó, bộ phim cổ trang Người vợ cuối cùng của đạo diễn Victor Vũ dù ra rạp có phần “yên ắng” nhưng vẫn đủ sức kiếm về hơn 100 tỷ đồng.

Tháng 11: Bộ chỉ số PAI mở ra hi vọng mới cho điện ảnh Việt, Tro tàn rực rỡ giành Bông sen Vàng.

Hiệp hội Xúc tiến và Phát triển Điện ảnh Việt Nam – VFDA đã xây dựng và ra mắt Bộ chỉ số Thu hút đoàn làm phim PAI (Production Attraction Index – gọi tắt là PAI), với mong muốn mang các đoàn làm phim trong nước và quốc tế đến giới thiệu và khám phá những vẻ đẹp tiềm ẩn của đất nước và của mỗi địa phương trong cả nước.

Bên cạnh đó cuối tháng 11, Tro tàn rực rỡ của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên tiếp tục giành giải Bông sen Vàng tại LHPVN lần thứ 23, được dư luận và các nhà chuyên môn ủng hộ và tán dương.

Tháng 12: Phim kinh dị Việt vực dậy phòng vé

Trong những tháng cuối năm, hai phim kinh dị Kẻ ăn hồn (đạo diễn Trần Hữu Tấn) và Quỷ cẩu (đạo diễn Lưu Thành Luân), bất ngờ vực dậy phòng vé Việt với doanh thu cực kỳ khả quan. Riêng Quỷ cẩu nhiều tuần liền đứng nhất phòng vé và đạt doanh thu gần 90 tỷ đồng tính đến những ngày đầu năm 2024, minh chứng cho thể loại kinh dị có thể là xu hướng mới của điện ảnh Việt trong năm nay.

Phim Việt rộng đường xuất ngoại

Ngày càng nhiều phim Việt được chiếu thương mại ở rạp Bắc Mỹ, Úc, châu Âu và các nước Đông Nam Á.

Tháng 12 vừa qua, Công ty 3388 Films có trụ sở tại Mỹ đã phát hành Người vợ cuối cùng của đạo diễn Victor Vũ (đạt doanh thu trong nước hơn 100 tỉ đồng) tại Mỹ và Canada. Cây bút Joshua Polanski viết trên trang Rotten Tomatoes: " Người vợ cuối cùng là bộ phim đặc sắc với mức độ kịch tính thường không thấy trong những câu chuyện tình lãng mạn mang tính lịch sử. Phim có sức hấp dẫn đại chúng với kết thúc có hậu". Đây cũng là phim Việt đầu tiên chiếu rạp multiplex (khu chiếu phim phức hợp) ở Cộng hòa Czech với tên Poslední manželka.

Trước kia, phim Việt xuất hiện ở nước ngoài chủ yếu tại các liên hoan phim quốc tế, với mục đích giao lưu văn hóa hoặc tranh giải là chính. Những năm gần đây, nhiều nhà phát hành đã đưa các phim có doanh thu cao trong nước ra chiếu bán vé ở nhiều nước trên thế giới. Đất rừng phương Nam (thu 140 tỉ đồng trong nước) chiếu ở Mỹ và Úc tháng 11.2023.Lật mặt 6 (doanh thu trong nước 272 tỉ đồng) ra rạp tháng 5.2023 tại 50 thành phố thuộc 19 bang ở Mỹ. Nhà bà Nữ (doanh thu trong nước 475 tỉ đồng) chiếu ở Mỹ, Singapore, Úc và New Zealand vào tháng 3.2023...

Kaity Nguyễn và Thuận Nguyễn trong phim Người vợ cuối cùng. ĐPCC

Năm 2021, 2 phim "trăm tỉ" ăn khách bậc nhất phòng vé VN là Bố già (tổng thu 430 tỉ đồng) và Lật mặt: 48h (150 tỉ đồng) đã thâm nhập thị trường rạp chiếu ở Mỹ. Bố già trở thành phim Việt đầu tiên vượt mốc 1 triệu USD tại Mỹ và được chiếu rộng rãi ở Singapore, Malaysia và Úc. Trước đó, các phim Hai Phượng, Thiên thần hộ mệnh cũng ghi nhận kết quả khả quan khi công chiếu ở thị trường nước ngoài.

Chị Hằng Trịnh, đại diện Skyline Media, đơn vị phân phối phim hoạt động ở VN, cho biết để phát hành phim ra quốc tế, công ty tìm kiếm những thị trường mà người dân có nhu cầu xem phim VN hoặc hướng đến những khu vực có cộng đồng người Việt sinh sống đông đúc tại châu Âu và Bắc Mỹ. Skyline Media là đơn vị phát hành phim Kẻ ăn hồn (hiện đạt doanh thu phòng vé trong nước là 65 tỉ đồng) đến nhiều thị trường quốc tế, bao gồm Đài Loan và các nước Đông Nam Á. Đơn vị này cũng hợp tác với The World Pictures phát hành phim kinh dị Việt Chuyện ma gần nhà đến 9 nước gồm: Nga, Armenia, Azerbaijan, Belarus, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Moldova, Tajikistan và Uzbekistan.

Chạm đến trái tim khán giả - yếu tố quyết định

Chị Trần Việt Hoa, Trưởng bộ phận phát hành Galaxy Studio, cho biết: "Galaxy Studio đã và đang có nhiều kế hoạch phát hành phim Việt tại thị trường quốc tế với một số bộ phim tiêu biểu như: Dạ cổ hoài lang, Mắt biếc, Con Nhót mót chồng... Hiện có rất nhiều nhà sản xuất và phát hành khác cũng đang cố gắng từng bước để đưa phim Việt giới thiệu đến không chỉ khán giả Việt sinh sống ở nước ngài mà cả khán giả nước ngoài". Chị cho rằng phim Việt ở nước ngoài gặp nhiều khó khăn, bởi bên cạnh những yếu tố khác biệt về văn hóa, thị hiếu thì luôn phải đối mặt với các nước có nền điện ảnh lớn và phát triển như Mỹ, Hàn, Nhật... Tuy nhiên phim Việt đã và đang được khán giả nhiều nước đón nhận, vì kể những câu chuyện riêng biệt, mang sắc thái văn hóa riêng biệt.

Cảnh trong phim Kẻ ăn hồn. ĐPCC

Tháng 11.2023, Công ty 3388 Films phát hành phim Live - Phát trực tiếp do Khương Ngọc đạo diễn tại 20 tiểu bang ở Mỹ. Anh Thien A.Pham, Giám đốc 3388 Films, nhận định: "Nhìn chung, báo chí nước ngoài bắt đầu quan tâm, chú ý nhiều về tiềm năng và sự phát triển của điện ảnh VN. Phim Live - Phát trực tiếp dù không được đánh giá cao khi chiếu trong nước nhưng được chọn là 1 trong 5 phim hàng đầu trong danh sách 30 phim Đông Nam Á hay nhất năm 2023 do Asian Movie Pulse - nền tảng trực tuyến hàng đầu bằng Anh ngữ dành cho điện ảnh châu Á - bình chọn".

Theo anh Thien A.Pham, một bộ phim thành công phải kể được câu chuyện chạm đến trái tim khán giả ở bất kỳ quốc gia nào. Đây là yếu tố quan trọng để nhà phát hành quyết định có nên đưa phim ra thị trường nước ngoài hay không, chứ không chỉ dựa vào doanh thu trong nước, bởi đối tượng khán giả trong nước và nước ngoài không hoàn toàn giống nhau.

2 phim của Trấn Thành thu 515 tỷ, phòng vé Việt 2023 ngập thảm họa Trong khi vô số phim Việt ra rạp nhận kết cục thảm, 2 phim có sự tham gia của Trấn Thành vẫn xếp hạng 1 và 3 trong top những phim có doanh thu cao nhất năm qua trong khi phim thấp nhất chỉ đạt 230 triệu đồng. Trấn Thành lại "cứu" rạp chiếu Tháng 3/2021, Trấn Thành trở thành hiện tượng của...