“Điểm nóng” Idlib của Syria đối phó với Covid-19 như thế nào?

Đóng cửa các đường biên giới và cấm việc di chuyển giữa các tỉnh là 2 trong số nhiều biện pháp mà chính phủ Syria áp dụng để ngăn chặn dịch Covid-19.

Kể từ khi bùng phát đầu tiên tại Trung Quốc tháng 12/2019, tới nay dịch Covid-19 đã khiến hơn 1,9 triệu người mắc và hơn 119.000 người tử vong trên thế giới.

Trong khi các nước châu Âu và Mỹ đang phải gồng mình ngăn chặn dịch Covid-19, các chuyên gia cảnh báo rằng, thảm họa này dường như có thể ập đến bất cứ lúc nào ở đất nước Syria vốn bị chiến tranh tàn phá, nơi mà các bệnh viện không có khả năng đáp ứng các nhu cầu hiện tại và các điều kiện vệ sinh vô cùng tồi tệ.

Các nhân viên phun khử trùng tại một bệnh viện. Ảnh: DPA

Đóng cửa biên giới, cấm đi lại liên tỉnh

Ở Syria, chính phủ của Tổng thống Bashar al-Assad đã đóng cửa các đường biên giới, cấm đi lại giữa các tỉnh, và đóng cửa các trường học, nhà hàng để ngăn chặn dịch bệnh Covid-19 lây lan tại nước này.

Các con số thống kê là khá thấp, với 2 ca tử vong và 25 ca mắc (theo Worldometers), nhưng chỉ có 100 người được xét nghiệm mỗi ngày, trong đó một nửa số người được xét nghiệm là ở thủ đô Damascus.

Và dù chính phủ đã giành lại quyền kiểm soát hầu hết các vùng lãnh thổ sau gần một thập kỷ nội chiến, một số khu vực vẫn nằm trong tay các lực lượng nổi dậy.

Các chuyên gia cho rằng, chính quyền Damascus đã hạ thấp số ca tử vong vì mục đích chính trị.

“Các nhân viên y tế tin rằng, ở Syria có nhiều người tử vong có các triệu chứng của bệnh Covid-19. Tuy nhiên, các cơ quan an ninh đã đề nghị hoặc yêu cầu họ không đề cập tới điều này, đặc biệt là với truyền thông”, Zaki Mehchy, một nhà tư vấn cấp cao tại Chatham House có trụ sở ở London (Anh) cho biết.

“Giãn cách xã hội là bất khả thi”

Các nhóm hỗ trợ đã gióng hồi chuông cảnh báo về những hậu quả thảm khốc có thể xảy ra nếu dịch Covid-19 bùng phát mạnh ở Syria, nơi mà các bệnh viện bị ảnh hưởng nặng nề sau hơn 9 năm nội chiến và không đủ cơ sở vật chất đối phó với một đại dịch.

“Thảm họa có thể ập đến bất cứ lúc nào”, Emile Hokayem, nhà phân tích về Trung Đông tại Viện nghiên cứu chiến lược quốc tế (IISS) ở London nhận định.

Một bé gái ở trại tị nạn tại Idlib cầm tấm biển với dòng chữ “Hãy ở nhà!! tôi ước gì mình có thể”. Ảnh: Twitter Mona.

Ủy ban Chữ thập Đỏ quốc tế cảnh báo rằng, việc giãn cách xã hội là điều bất khả thi ở các khu trại tị nạn ở Idlib – tỉnh cuối cùng còn nằm trong tay lực lượng nổi dậy và vốn đã chịu đựng một thảm họa nhân đạo từ trước khi dịch Covid-19 bắt đầu bùng phát.

“Thiếu lương thực, nước sạch, phải sống ở các khu lều tạm trong điều kiện thời tiết giá lạnh đã khiến hàng trăm nghìn người có sức khỏe yếu kém, và điều này khiến họ trở thành đối tượng dễ bị tác động nhất”, Misty Buswell thuộc Ủy ban cứu trợ quốc tế (IRC) cho biết. Bà cũng nhấn mạnh rằng, sự tàn phá [do Covid-19] ở Idlib có thể sẽ “vượt mọi sự tưởng tượng”.

Trước chiến tranh, tỉnh Idlib có khoảng 1,5 triệu người sinh sống, nhưng theo Liên Hợp Quốc, hiện tại khu vực này có tới hơn 3 triệu người.

Thiếu bệnh viện, thiếu bác sỹ

Mona, 24 tuổi, sống cùng chồng ở Idlib. Cô làm việc cho một tổ chức cứu trợ nhân đạo của Thụy Điển, có văn phòng cách thành phố Idlib khoảng 1 giờ lái xe.

Mona theo dõi tin tức quốc tế hàng ngày và những con số thống kê về Covid-19 trên thế giới khiến cô cảm thấy sợ. “Nếu dịch Covid-19 bùng phát ở Idlib, thì đó sẽ là dấu chấm hết. Chúng tôi gần như chẳng còn bệnh viện nào. Mọi thứ đều đã bị dội bom”.

Theo tổ chức Y tế thế giới (WHO), tính đến cuối năm 2019, chưa đến 2/3 số bệnh viện tại Idlib còn hoạt động, và 70% số nhân viên y tế đã đi tị nạn kể từ khi chiến tranh bùng phát năm 2011.

Một bệnh viện ở Kafr Nabl, Idlib bị phá hủy trong một cuộc tấn công hồi tháng 5/2019. Ảnh: Getty

Theo WHO, tổng cộng đã có 494 cuộc tấn công nhằm vào các cơ sở y tế ở Syria trong giai đoạn 2016-2019. Khoảng 70% số vụ tấn công (337 vụ) xảy ra ở tây bắc Syria, nơi có tỉnh Idlib. Hầu hết các bệnh viện còn hoạt động đều không thể đáp ứng được các nhu cầu hiện tại, chứ chưa nói đến dịch Covid-19.

Cơ quan Y tế Idlib (IHD) cuối tháng 3 vừa qua đã đăng tải một video với thông điệp cảnh báo về tình trạng khẩn cấp. Giám đốc IHD, ông Munzer al-Khalil cho biết, gần 1.600 người mới có 1 giường bệnh. Có 201 giường chăm sóc đặc biệt nhưng chỉ có 95 máy thở. Tuy nhiên, số giường chăm sóc đặc biệt và máy thở luôn ở trong tình trạng đang sử dụng, ngay cả khi không có bệnh nhân Covid-19.

Trong khi đó, bác sỹ Sameeh Qaddour và các đồng nghiệp ở Bệnh viện Aqrabat (Idlib) đang cố biến điều không thể thành có thể: cứu sống người trong chiến tranh mà không có các loại thuốc công nghệ cao và với số nhân viên vô cùng ít ỏi.

“Trước đây chúng tôi vốn đã luôn thiếu cơ sở vật chất, thuốc men, thiết bị, bạn có thể tưởng tượng được điều gì sẽ xảy ra nếu dịch Covid-19 ập tới đây”, Qaddour cho biết.

Ở Bệnh viện Aqrrabat, bác sỹ Qaddour vừa đảm nhiệm vai trò Giám đốc điều hành vừa trực tiếp tham gia việc chữa trị bệnh nhân, bởi ngoài Qaddour, chỉ có 12 bác sỹ khác đang làm việc ở bệnh viện này.

Nhiều bác sỹ trong khu vực đi làm hàng ngày giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Syria.

“Họ ở Syria khoảng 3,4 ngày mỗi tuần và phần còn lại thì sống với người thân ở Thổ Nhĩ Kỳ. Nếu biên giới đóng cửa, chúng tôi sẽ thiếu bác sỹ”, Qaddour nói.

Trong những trường hợp như thế này, biên giới chỉ được mở ở 1 phía và những người làm việc ở Syria sẽ không được phép trở về Thổ Nhĩ Kỳ./.

Hoàng Phạm