Dịch bùng phát nhanh kỷ lục cản trở chiến lược ‘Không COVID-19′ của Trung Quốc
Trung Quốc đã kiểm soát số ca mắc mới COVID-19 xuống bằng 0 ba lần trong 5 tháng qua, song những đợt lây nhiễm đang bùng lên nhanh chưa từng thấy trước đây.
Diễn biến xấu này đã đặt ra những câu hỏi về việc liệu quốc gia này có thể theo đuổi chiến lược “ Không COVID-19″ bao lâu nữa.
Khoảng cách về thời gian giữa các đợt bùng phát lớn ở Trung Quốc đã giảm từ gần 2 tháng trong nửa cuối năm ngoái xuống còn 12 ngày hồi tháng 5 vừa qua, khi đất nước này ghi nhận những trường hợp nhiễm biến thể Delta đầu tiên.
Một kỹ thuật viên phòng xét nghiệm COVID-19 tại Trung Quốc. Ảnh: AFP
Theo số liệu do hãng Bloomberg tổng hợp, trong khi Trung Quốc vẫn có thể đẩy lùi số ca tại cộng đồng trở lại con số 0 thì quãng thời gian không ghi nhận người lây nhiễm đang trở lên ngắn lại.
Vấn đề này đang trở thành cuộc xung đột giữa một chiến lược chống dịch được cho là toàn diện nhất thế giới – đóng cửa biên giới, xét nghiệm hàng loạt, truy vết tiếp xúc và siết chặt quản lý hoạt động đi lại – và một mầm bệnh ngày càng dễ dàng thâm nhập vào những hệ thống phòng thủ được thiết kế nghiêm ngặt để ngăn chặn sự lây truyền.
Dễ lây lan tương tự như thủy đậu, biến thể Delta của virus SARS-CoV-2 đang chứng tỏ nó là một kẻ thù khó nhằn đối với Trung Quốc, quốc gia cuối cùng trên thế giới cam kết theo đuổi toàn diện chiến lược “Không COVID-19″ nhằm loại trừ toàn bộ ca bệnh.
Làn sóng lây lan virus mới nhất ở Trung Quốc đã lan rộng 11 tỉnh và xâm nhập vào thủ đô Bắc Kinh. Các quan chức đang cảnh báo rằng tình hình có thể trở nên tồi tệ hơn và đã đóng cửa một thị trấn giáp với Mông Cổ, nơi ghi nhận nhiều ca nhiễm nhất trong đợt bùng phát hiện tại.
Sau khi đợt bùng phát ban đầu ở Vũ Hán bị dập tắt, Trung Quốc có thể kéo dài tình trạng không có ổ dịch lớn nào tại địa phương trong hai tháng. Điều đó cho phép nền kinh tế lớn thứ hai thế giới duy trì hoạt động của các nhà máy, chi tiêu của người tiêu dùng và hoạt động đi lại trong biên giới. Đây cũng là quốc gia lớn duy nhất đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế vào năm 2020.
Tuy nhiên, việc trông cậy vào cùng chiến lược ban đầu để dập tắt biến thể Delta có thể cản trở tốc độ tăng trưởng trong năm nay.
Nhân viên y tế lấy mẫu xét nghiệm COVID-19 cho trẻ nhỏ tại Hohhot, Khu tự trị Nội Mông, Trung Quốc ngày 24/10. Ảnh: THX/TTXVN
Việc đóng cửa nền kinh tế, đình chỉ việc đi lại bằng đường hàng không và tàu hỏa, cùng các biện pháp hạn chế khác được áp dụng trải dài trên một nửa đất nước Trung Quốc trong suốt mùa hè qua đã làm giảm chi tiêu của người tiêu dùng.
Kể từ đó, các đợt bùng phát mới tiếp tục đè nặng lên tâm lý người dân, làm giảm sút nhu cầu du lịch trong kỳ nghỉ lễ Quốc khánh Trung Quốc hồi đầu tháng 10.
Tuy nhiên, chính phủ và cơ quan y tế Trung Quốc không có dấu hiệu lùi bước khỏi quyết tâm khống chế hoàn toàn virus SARS-CoV-2, ít nhất là trước Thế vận hội mùa đông dự kiến tổ chức vào tháng 2/2022.
Trung Quốc đang đi ngược lại xu hướng sống chung an toàn với virus trên toàn cầu chung cũng như dựa vào tiêm chủng để bảo vệ người dân khỏi nhập viện và tử vong. là trò chơi cuối cùng không thể tránh khỏi của đại dịch.
Nhiều quốc gia khác trong khu vực từng theo đuổi “Không COVID-19″ đang bắt đầu xoay trục. Singapore và Australia đã nới lỏng quy định cách ly với người tiêm vaccine. Trong khi New Zealand chịu thừa nhận đợt bùng phát mới nhất do biến thể Delta gây ra có khả năng không thể đưa về 0. Tất cả đều đã vạch ra kế hoạch mở cửa trở lại với thế giới.
Video đang HOT
Nhưng đó là một tầm nhìn mà cho đến nay Bắc Kinh vẫn tỏ ra ít quan tâm. Giới chức liên quan vẫn chưa đề cập đến bất kỳ biện pháp thay thế nào trong tương lai.
Hồi cuối tháng 9, các nhà phân tích tại công ty đầu tư Natixis SA từng lưu ý khách hàng về chiến lược trên của Trung Quốc. Họ nhận xét rằng mặc dù phương pháp “Không COVID-19″ đã thành công trong việc ngăn chặn virus, nhưng nó khiến Trung Quốc ngày càng phải gánh chịu những chi phí kinh tế dài hạn do sự không chắc chắn về lối thoát.
“Yếu tố không chắc chắn như vậy đang tạo ra sự biến động cao hơn và tâm lý đầu tư xấu đi trong những tháng gần đây”, báo cáo của Natixis SA nhấn mạnh.
Phát biểu họp báo ngày 24/10 tại thủ đô Bắc Kinh, ông Wu Liangyou, quan chức thuộc Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc cảnh báo các trường hợp mắc COVID-19 mới ở nước này sẽ gia tăng trong những ngày tới và các khu vực bị ảnh hưởng bởi đại dịch có thể tiếp tục mở rộng phạm vi. Ông Wu đồng thời khẳng định sự bùng phát các ca lây nhiễm biến thể Delta hiện nay có nguồn gốc từ nước ngoài.
Người phát ngôn của ủy ban trên, ông Mi Feng cho hay đợt bùng phát dịch COVID-19 lần này đã lan rộng ra 11 tỉnh trong tuần này, tính từ ngày 17/10. Ông cho biết, hầu hết những người bị nhiễm đều có lịch sử đi lại phức tạp, đồng thời kêu gọi các khu vực bị ảnh hưởng bởi đại dịch áp dụng “chế độ khẩn cấp”.
Một số thành phố ở các tỉnh Cam Túc và Nội Mông đã tạm dừng dịch vụ xe buýt và taxi do sự lây lan của virus SARS-CoV-2. Theo quan chức của Bộ Giao thông Vận tải Trung Quốc, ông Zhou Min, trong số các thành phố này có Lan Châu, thủ phủ tỉnh Cam Túc. Tại Vũ Hán, cuộc đua Marathon Vũ Hán, dự kiến diễn ra vào ngày 24/10 thu hút 26.000 vận động viên tham dự, cũng đã bị hoãn lại. Trong một tuyên bố vào cuối tuần trước, các nhà tổ chức cho biết việc hoãn lại là “để ngăn chặn nguy cơ lây lan dịch bệnh”.
Cũng tại buổi họp báo trên, người phát ngôn của Ủy ban Y tế Quốc gia Mi Feng nói rằng Trung Quốc đã tiêm đủ liều vaccine ngừa COVID-19 cho khoảng 75,6% dân số nước này. Cụ thể, trong số 1,412 tỷ dân Trung Quốc đến nay có khoảng 1,068 tỷ người đã được tiêm chủng đủ hai liều.
Nhìn lại hành trình từ nhổ tận gốc tới chung sống với COVID-19 của các nước
Trong thời gian gần hai năm xảy ra đại dịch COVID-19, thế giới chia thành hai xu hướng: chung sống hoặc nhổ tận gốc đại dịch.
Nhưng dần dần, đa số các quốc gia và vùng lãnh thổ đều nhận thấy nhổ tận gốc đại dịch là điều bất khả thi, nhất là trong tình hình mới.
Từ nhổ tận gốc...
Khi mới xảy ra đại dịch COVID-19, nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ ở châu Á-Thái Bình Dương đã theo đuổi chiến lược "zero-covid" (không có ca COVID-19). Các nước chọn đóng cửa biên giới, cách ly người bệnh và người tiếp xúc gần, phong tỏa nghiêm ngặt.
Đặc khu hành chính Hong Kong của Trung Quốc không có ca lây nhiễm trong cộng đồng từ giữa tháng 8. Trong năm đầu đại dịch, hòn đảo Đài Loan (Trung Quốc) cũng chỉ ghi nhận vài chục ca tử vong vì COVID-19. Trong khi dịch bùng phát đầu tiên ở Vũ Hán, Trung Quốc cũng phong tỏa cả thành phố này trong một thời gian dài, tránh làm dịch lây lan ra các vùng khác. Trung Quốc chỉ mở cửa Vũ Hán khi đã kiểm soát được dịch bệnh.
Nhân viên y tế lấy mẫu xét nghiệm COVID-19 tại Auckland, New Zealand. Ảnh: AFP/TTXVN
New Zealand là quốc gia điển hình theo chiến lược "nhổ tận gốc" dịch bệnh, chỉ có 28 người tử vong. Nhờ phong tỏa nên số người chết vì mắc cúm mùa và tai nạn giao thông cũng giảm hẳn so với một năm bình thường.
Tại Australia, ngày 23/9, thành phố Melbourne ở bang Victoria đã lập kỷ lục thế giới trong đại dịch COVID-19 khi người dân ở đây phải sống trong tình trạng bị phong tỏa lâu nhất. Truyền thông địa phương đã "phong" cho Melbourne là thủ phủ phong tỏa khi thành phố này đã trải qua 250 ngày bị áp đặt các biện pháp hạn chế. Australia là một trong những nước có chiến dịch chống dịch nghiêm ngặt nhất khi chỉ cần có một ca mắc là cả thành phố, cả bang phải phong tỏa.
Có thể nói rằng thành công của cách tiếp cận này hồi đầu nhìn chung là ngoạn mục. Cách tiếp cận "zero-covid" đã cứu mạng hàng nghìn người, nếu không muốn nói là hàng trăm nghìn. Trong khi các quốc gia phương Tây có số ca mắc và người tử vong rất cao thì con số này ở các quốc gia áp dụng "zero-covid" thấp hơn nhiều.
...tới thay đổi chiến lược khi biến thể Delta xuất hiện
Thế nhưng, đa số quốc gia và vùng lãnh thổ thành công với chiến lược "zero-covid" ban đầu lại chật vật đối phó với làn sóng dịch bệnh tiếp theo khi xuất hiện biến thể lây lan nhanh Delta. Tải lượng virus SARS-CoV-2 ở biến thể Delta cao gấp 1.000 lần so với virus ban đầu. Một người mắc biến thể Delta sẽ truyền virus cho trung bình 5,1 người, so với 2,8 với virus ban đầu. Điều này có nghĩa là với chỉ một ca mắc, có thể có thêm 200 ca lây nhiễm trong ba tuần.
Khi đối diện với loại biến thể nguy hiểm này, chiến lược zero-covid không còn hiệu quả.
Tại Đài Loan, số ca mắc mới tăng vọt trong tháng 5, số người tử vong tăng lên gần 850.
Một điểm xét nghiệm COVID-19 tại Singapore. Ảnh: AFP/TTXVN
Tại Singapore, số ca mắc đã tăng từ mức hai con số hồi đầu tháng 7 lên trên 3.000 ca hiện nay. Australia, với số ca mắc hàng ngày khoảng 2.000, cũng đi theo xu hướng tương tự.
Thậm chí ở New Zealand, thành trì chống COVID-19 cũng đã vỡ khi số ca mắc hàng ngày ở hai con số.
Khi biến thể Delta hoành hành, chiến lược nhổ tận gốc COVID-19 "vỡ trận". Có thể nói gần như không thành trì nào đứng vững trước biến thể nguy hiểm này. Khi nó đã xuất hiện thì ngăn chặn nó là quá muộn.
Do đó, việc các quốc gia từ bỏ chiến lược "zero-covid" là phù hợp và dễ hiểu. Singapore là quốc gia đầu tiên. Hồi tháng 6, chính phủ nước này cho biết đã tới lúc sống chung với virus SARS-CoV-2. Chương trình tiêm chủng của Singapore là thành công nhất ở châu Á khi 82% dân số đã đượctiêm vaccine COVID-19 đầy đủ. Đây chính là động lực để mở cửa trở lại.
Hồi cuối tháng 8, Thủ tướng Australia Scott Morrison thông báo chấm dứt chiến lược "zero-covid". Nước này xác định sẽ để cho số ca mắc gia tăng miễn là các bệnh viện có thể đối phó. Một khi tỷ lệ tiêm chủng đạt trên 80%, có thể là vào cuối năm nay, phần lớn các biện pháp phòng chống dịch sẽ được dỡ bỏ. Ông Morrison nhấn mạnh: "Đã tới lúc để người Australia trở lại với cuộc sống".
Tuần này, tới lượt New Zealand "đầu hàng". Mặc dù Thủ tướng Jacinda Ardern được ca ngợi về cách xử lý đại dịch "chắc tay" nhưng tâm lý người dân có vẻ xấu đi. Ngày 2/10, người dân thủ đô Auckland đã phản đối các biện pháp phòng chống dịch bệnh. Hai ngày sau, bà Ardern buộc phải thừa nhận: "Trở lại thời điểm không có ca bệnh là khó khăn không tưởng". Bà đã thông báo cách thức chống dịch mới, dần dỡ bỏ các biện pháp phong tỏa.
Trường hợp đặc biệt: Trung Quốc
Chỉ còn một quốc gia duy nhất kiên quyết duy trì mục tiêu "nhổ tận gốc" COVID-19, đó là Trung Quốc.
Nhân viên y tế lấy mẫu xét nghiệm COVID-19 cho người dân tại tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc. Ảnh: AFP/TTXVN
Zero-covid là niềm tự hào của Trung Quốc. Nhờ có chiến lược này, nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới đã kiểm soát thành công các làn sóng dịch bệnh trước đó.
Tuy nhiên, quốc gia này đang phải chật vật với đợt bùng phát dịch bệnh thứ 4 do biến thể Delta gây ra suốt thai tháng qua. Tuần này, một tỉnh ở phía tây Tân Cương đã ghi nhận 2 ca mắc không triệu chứng vào đúng mùa du lịch cao điểm.
Trong đợt bùng phát mới nhất ở Tân Cương, giới chức đã tiến hành xét nghiệm cho hàng chục nghìn cư dân. Thành phố Nghi Ninh cũng đã tạm dừng tất cả các chuyến tàu, chuyến bay và đóng cửa các tuyến đường cao tốc ở địa phương.
Thành phố Horgos, Tân Cương, giáp với Kazakhstan đã ghi nhận 2 ca nhiễm virus vào ngày 3/10. Tuy nhiên, toàn bộ 38.376 cư dân đã được xét nghiệm, tất cả khách du lịch ở quận Yili cũng không được trở về và phải ở tại khách sạn cho đến khi có thông báo mới.
Trước đó, giới chức cũng đã phong tỏa thành phố Cáp Nhĩ Tân ở miền bắc Trung Quốc sau khi ghi nhận một bệnh nhân COVID-19 hồi tháng 9. Cảng Ninh Ba, một trong những cảng hàng hóa nhộn nhịp nhất thế giới, cũng đã phải đóng cửa vào tháng 8 sau ghi phát hiện một số ca nhiễm virus. Các hạn chế đã khiến hoạt động sản xuất bị ảnh hưởng đáng kế.
Nhiệm vụ loại bỏ tận gốc COVID-19 có khả năng trở nên khó khăn hơn khi thời tiết lạnh giá đang tới gần, điều kiện khiến virus lây lan tốt nhất. Ba tháng nữa, Bắc Kinh sẽ tổ chức Thế vận hội Mùa đông, đón hàng nghìn vận động viên từ khắp nơi trên thế giới.
Những đợt bùng phát lẻ tẻ ở Trung Quốc khó có thể chấm dứt nhưng Chính phủ Trung Quốc đã đạt được những thành công ngoài sức tưởng tượng so với hầu hết các quốc gia khác.
Trong khi đó, giới chức Trung Quốc cho biết họ sẽ không gắn bó mãi mãi với chiến lược "zero-covid", nhưng họ sẽ chỉ xem xét điều chỉnh khi cách tiếp cận này không thể duy trì hoặc chi phí quá cao. Việc Trung Quốc xây dựng cơ sở cách ly chuyên dụng với sức chứa hàng nghìn du khách quốc tế cũng báo hiệu rằng những hạn chế du lịch khó có thể được nới lỏng trong thời gian tới.
Việc đạt được mục tiêu "zero-covid" cũng đã giúp cuộc sống ở Trung Quốc trở lại bình thường trong hầu hết năm 2020 và 2021. Điều đó đã tạo động lực cho nền kinh tế của nước này ngay cả khi hầu hết các quốc gia khác phải chịu tác động kinh tế nặng nề vì dịch bệnh.
Tuy nhiên, khi các đợt phong tỏa vẫn và hạn chế di chuyển vẫn tiếp diễn trong năm nay - khi các nền kinh tế phương Tây trở lại hoạt động đầy đủ sau tiêm chủng - những tác động sẽ thể hiện sâu sắc hơn. Tăng trưởng doanh số bán lẻ của Trung Quốc đã chậm lại 2,5% trong tháng 8 so với một năm trước đó, thấp hơn nhiều so với mức tăng 7% mà các nhà phân tích ước tính.
Xu hướng tất yếu: Sống chung an toàn với dịch bệnh
Có thể khẳng định sống chung với dịch bệnh sẽ là xu hướng chủ đạo và tất yếu trên thế giới. Sống chung sẽ giúp các chính phủ đạt được nhiều mục tiêu cùng lúc thay vì phải hy sinh lợi ích kinh tế như chiến lược "zero-covid". Tuy nhiên, sống chung không có nghĩa là không có chiến lược phòng chống dịch bệnh mà sống chung phải đi kèm với an toàn.
Khi thực hiện "zero-covid", nhiều quốc gia đã không làm hệ thống y tế quá tải nhưng điều này đã liên tục làm gián đoạn hoạt động kinh tế và xã hội.
Các vũ công biểu diễn tại một ngôi đền ở Bangkok, Thái Lan. Ảnh: THX/TTXVN
Do đó, việc theo đuổi chiến lược "zero-covid" trong trung và dài hạn là không bền vững. Nhất là khi biến Delta xuất hiện thì điều đó gần như không thể xảy ra. Biến thể Delta khiến hiệu quả của "zero-covid" ngày càng giảm, thậm chí sẽ thất bại nếu cứ bám đuổi mãi. Không nước nào có đủ nguồn lực để gánh chịu hậu quả của việc kinh tế suy giảm, không người dân nào có thể chịu đựng được các đợt phong tỏa liên miên.
Việc từ bỏ mục tiêu "zero-covid" không có nghĩa là chiến lược này sai lầm ngay từ đầu. Trong hoàn cảnh dịch bệnh mới xuất hiện, chưa có vaccine hoặc tiêm chủng vaccine chưa nhiều, thì chiến lược "zero-covid" là lựa chọn hàng đầu, đúng đắn và với nhiều nước là duy nhất.
Cách tiếp cận này đã giúp nhiều nền kinh tế ngăn chặn tỷ lệ tử vong xuống mức rất thấp, vượt qua thời kỳ tiền vaccine của đại dịch với ít thiệt hại hơn, không giống như Mỹ và các nước châu Âu. Tính đến nay, New Zealand chỉ ghi nhận 28 trường hợp tử vong liên quan đến COVID-19, còn Singapore chỉ có 183 bệnh nhân không qua khỏi. Nhìn chung, ca tử vong ở các nước áp dụng "zero-covid" thấp hơn nhiều so với các nước khác. Nếu cả thế giới cùng áp dụng cách làm tương tự thì "zero-covid" có thể là chiến lược bền vững. Nhưng khi nước áp dụng, nước thì không thì các thành trì chống COVID-19 không thể bền vững, nhất là khi có biến thể Delta.
Sau đó, dần dần, các chính sách dập dịch triệt để này sẽ ngày càng khó hơn khi các nước khác trên thế giới mở cửa. Tìm cách nhổ tận gốc dịch bệnh không còn khả thi.
Có thể nói, không ai an toàn cho tới khi tất cả đều an toàn. Do đó, thế giới cần phân phối vaccine công bằng hơn cho các quốc gia nghèo, đảm bảo tỷ lệ tiêm chủng toàn cầu cao thì mới mong sống chung an toàn với COVID-19.
Tóm lại, xu hướng không thể thay đổi là sống chung với dịch bệnh và điều kiện tiên quyết chính là tỷ lệ tiêm vaccine cao.
Australia duy trì chiến lược chống dịch hiện tại Thủ tướng Australia Scott Morrison đã chỉ thị chính quyền các bang và vùng lãnh thổ của nước này tiếp tục theo đuổi lộ trình chống dịch COVID-19 hiện tại trong bối cảnh số ca mắc mới tăng cao nhất từ trước đến nay. Nhân viên y tế lấy mẫu xét nghiệm COVID-19 cho người dân tại bang Victoria, Australia ngày 19/8/2021. Ảnh:...