Đêm cuối năm trên đỉnh Tây Côn Lĩnh

Mai Hoàng Minh09:14 30/11/2013

Hàng năm, cứ vào độ chớm đông, khi mưa phùn giăng mắc khắp các nẻo đường miền Bắc cũng là lúc năm hết Tết đến. Đã bao giờ, bạn được đón những ngày đầu tiên của năm mới trên đỉnh Tây Côn Lĩnh, trong ngôi nhà của một gia đình người Mông? Dẫu cho ngôi nhà đó có ở chốn thâm sơn cùng cốc, nhưng với chúng tôi lại là nơi vô cùng ấm áp.

Đêm cuối năm trong ngôi nhà trình tường trên đỉnh Tây Côn Lĩnh

Chúng tôi rời thị trấn Vinh Quang (Hoàng Su Phì) vào ngày cuối cùng của năm 2012, với quyết tâm vượt qua đỉnh Tây Côn Lĩnh, nóc nhà của vùng Đông Bắc. Dẫu cho độ cao chỉ chạm ngưỡng 2.427m song để chinh phục được đỉnh núi này lại gian nan hơn việc tới được đỉnh Fansipan gấp nhiều lần. Phần bởi đây là cung đường hiểm trở, đường gãy cụt, và phần nhiều bởi quãng đường hơn 30km xuyên rừng bằng xe gắn máy trên con đường mòn rộng vừa khít một bàn chân.

Xuất phát từ khi trời còn tang tảng sáng, vậy mà chiều muộn chúng tôi mới tới được bìa rừng thuộc xã Thèng Chu Phìn, nghĩa là chúng tôi không cách nào có thể vượt rừng trong ngày được. May thay, đang loay hoay tìm cách ngược đường trở lại Ủy ban xin ngủ nhờ thì gặp một căn nhà trình tường vừa mới cất vẫn còn thơm mùi ngai ngái của đất, của gỗ sa mộc. Anh chủ nhà người Mông nhiệt tình mời chúng tôi nghỉ lại qua đêm cùng với gia đình. Sau bữa cơm chiều đạm bạc mà đượm tình thân, bên bát trà nóng, chúng tôi khẽ khàng nhận ra bữa ấy là đêm cuối cùng của năm, 31-12. Ngồi quây quần bên bếp lửa, nghe người cha người mế họ Lý kể chuyện gốc tích dòng tộc xưa kia của mình mà lòng chúng tôi không giấu nổi niềm thích thú. Theo lời kể thì họ là hậu duệ của một nhánh nào đấy thuộc vương triều nhà Lý ngày xưa vì loạn lạc mà chạy tới đất này. Rồi trải qua hàng trăm năm sinh cơ lập nghiệp, họ chăm chỉ lam lũ tảo tần sống nơi ven rừng thưa bóng người qua, giữ đất, giữ phong tục tập quán cho dân tộc mình.

Căn nhà mới cất nên vẫn còn sơ sài lắm, ngoài cái bếp lửa ra thì trong nhà còn mỗi chiếc giường gỗ sa mộc mới đóng, chiếc cát-sét đang phát ra những điệu dân ca của người Mông. Anh chủ nhà tinh ý đứng lên tắt nhạc, chậm rãi hơ tay bên bếp lửa rồi nhẩn nha hát cho chúng tôi nghe điệu nhạc họ vẫn thường hát mỗi khi đi trỉa ngô, trồng lúa trên những kẽ đá tai mèo sắc ngọt của đất Hà Giang. Dẫu cho còn thiếu tiếng khèn Mông dìu dặt, còn thiếu tiếng kèn môi như chúng tôi thường gặp ở những phiên chợ thì bài hát vẫn không hề mất đi âm điệu duyên dáng, da diết.

Video đang HOT

Đêm đã về khuya, người vợ trẻ của anh chủ nhà trải cho chúng tôi cái ổ rơm ngay gần bếp vì sợ khách không quen với cái lạnh như cắt nơi rừng sâu. Chúng tôi dần chìm vào giấc ngủ và tự nhủ mình sẽ chẳng bao giờ có thể quên được trải nghiệm thú vị của ngày hôm ấy.

Theo ANTD

Vào nơi học sinh ăn cơm chan... nước suối

Tam Hợp, một trong 5 xã chưa có điện của huyện Tương Dương (Nghệ An), đường khó đi "như đường lên cổng trời". Nơi thâm sơn cùng cốc, nhiều em học sinh người Mông, người Poọng ăn cơm chan...nước suối, nước lã Học bài dưới ánh đèn pin.

Bật khóc giữa lòng hồ

Mưa giăng kín mặt sông. Ngược dòng Nậm Nơn, lênh đênh trên lòng hồ thủy điện Bản Vẽ mùa này rất nguy hiểm.

Sáng sớm thức dậy, tôi rủ Mạc Nguyên Bí thư Huyện Đoàn Tương Dương vào xã Hữu Khuông thăm thầy cô "cắm bản", nhưng lên đến Yên Na bỗng khựng lại.

Từ núi, lũ lao ra. Đất đá ven đường rơi tung tóe, chắn lối đi. "Mưa to quá!", Mạc Nguyên nói, nhìn ra mặt sông thức giấc. Mực nước lòng hồ lên nhanh. Thủy điện bản Vẽ phải mở cửa xả lũ số 1. Hơi nước bốc lên nghi ngút, thung lũng mù sương.

Dẫn đầu đoàn cán bộ huyện Tương Dương vào Hữu Khuông kiểm tra giáo dục, tuần trước, Phó chủ tịch huyện Vi Tân Hợi suýt bị đắm thuyền trên sông Nậm Nơn. "Trong một buổi chiều, chúng tôi gặp hai trận lốc xoáy, hút chết!", anh Vi Hợi kể.

Từ thị trấn Hòa Bình vào các xã rẻo cao Hữu Khuông, Luân Mai, Mai Sơn, phương tiện duy nhất là thuyền. Lòng sông, lòng hồ mênh mông nước, khung cảnh êm đềm thơ mộng nhưng đầy ẩn họa.

"Chiều muộn, chúng tôi lên thuyền xuôi dòng. Vừa rời Hữu Khuông, bất ngờ gặp trận lốc xoáy tràn qua, thuyền chòng chành nhưng sợ trời tối nên vẫn phải đi tiếp", anh Hợi kể.

Cách đập thủy điện Bản Vẽ khoảng 2km, một trận lốc khác mạnh hơn tấn công. Gió giật cấp 7, cấp 8, mưa như trút. Xung quanh bầu trời đen kịt, tối như bưng. Chiếc thuyền dài 10m, rộng 1m loay hoay giữa vùng gió xoáy. Một cô giáo sợ quá, khóc toáng lên.

Trưởng đoàn Vi Tân Hợi lệnh cho anh em cởi hết quần áo, mặc áo phao, chuẩn bị ứng phó với tình huống xấu nhất.

"Nếu thuyền bị đắm, anh em phải dìu nhau vào bờ, riêng cô giáo phải có 2 người kèm hai bên", Hợi ra lệnh.

Gió quất liên hồi. Bác lái thuyền Lương Văn Thắng (50 tuổi, quê ở xã Mỹ Lý, huyện Tương Dương) từng 25 năm vượt dòng Nậm Nơn, là người lão luyện kinh nghiệm sông nước, bật khóc.

"Khúc sông, cũng là lòng hồ thủy điện Bản Vẽ, rộng chừng 100m nhưng lúc mưa to gió lớn, trời đen kịt khiến bác Lương Văn Thắng không thể xác định được hướng đi, tắt máy dừng lại thì thuyền sẽ lật!", anh Hợi nói.

Sau gần 30 phút cầm cự, ghé sát được gần bờ nhưng mọi người không thể rời thuyền vì đá lởm chởm, nước sâu. Giữa lúc mưa gió vần vũ, bác Thắng ướt sũng nước, vẫn bám chặt tay lái điều khiển con thuyền thoát ra khỏi vùng xoáy.

Cơm chan nước suối

Đường vào bản Xốp Nậm (xã Tam Hợp) quanh co khúc khuỷu, bên vực bên núi. Trên con đường này, các thầy cô "cắm bản" vùng sâu ngày đêm "đèo" chữ lên miền rẻo cao.

Có đường cho ô tô, xe máy vào bản trung tâm xã nhưng đi trên đường ấy còn cực khổ hơn đi bộ. "Mùa nắng, xe chở gỗ quần nát đường núi, bụi mù mịt. Mưa xuống, bùn đất lầy lội, chỉ 17km nhưng có khi phải mất hơn 2 tiếng đồng hồ mới tới nơi!", Bí thư Huyện đoàn Tương Dương Mạc Nguyên nói.

Bếp nấu ăn của các em HS bán trú Tam Hợp dựng bên bờ suối Ảnh: Quang Long

Ba giờ chiều, tôi cùng Mạc Nguyên và Lê Hồng Thái (Phó Bí thư Huyện đoàn) lên xe, rời thị trấn Hòa Bình vào Xốp Nậm.

Trời đổ mưa, xe phải bò từng đoạn, lúc lơ lửng chín tầng mây, lúc đổ đèo sâu hun hút. Đang men theo sườn núi bỗng giật mình, tiếng động ầm ầm như lũ quét, từ đâu con suối lao ra, nước réo sùng sục.

Rẻo cao Nghệ An, đường vào bản thường bị lũ chia cắt, có khi phải nằm lại trong rừng hai ba ngày mới ra được thị trấn.

Hơn hai tiếng đồng hồ đánh vật với đường núi quanh co, 5h chiều, chúng tôi vào bản trung tâm Xốp Nậm. Bên bờ suối, dãy lều làm bằng nứa của các em học sinh bán trú liêu xiêu tựa vào nhau, run rẩy trong mưa.

Tôi khom người chui vào một túp lều, thấy cô bé học sinh đang lúi húi dọn cơm chiều. Một mình một nồi, chẳng có tý thức ăn, bé múc nước suối đổ thẳng vào xoong cơm, dùng thìa xúc ăn ngon lành.

Con suối nhỏ vắt ngang triền núi, bên này là trường học, bên kia là nhà bán trú của 90 em học sinh người Mông, người Poọng thuộc xã rẻo cao Tam Hợp.

Từng nhóm 5-7 em quây quần bên bữa cơm tối đạm bạc. Nhóm nào "sang", bữa cơm có thêm ít canh bí, hầu hết các em phải ăn cơm chan với nước suối.

Xồng Bá Tếnh (SN 1997, lớp 9B) nói: "Từ nhỏ đến giờ, bố mẹ cho ăn cơm chan nước suối, quen rồi!". Hàng ngày, các em mang can xuống suối múc nước về "đưa cơm vào miệng", hoặc sang trường hứng nước lọc tại công trình nước sạch, nhưng vẫn là nước lã. Một số em biết đun nước sôi để ăn với cơm.

Một vài em học sinh nhỏ tuổi đã sớm biết quăng chài, bắt cá dọc suối về làm thức ăn. Đêm đêm, sau giờ học bài, từng nhóm rủ nhau đi săn cá mát. Cá mát miền Tây Nghệ An sống tự nhiên dọc khe suối, thịt mềm, ruột đắng.

Các cậu học sinh đội đèn pin lên đầu, ngụp xuống soi cá. Khi phát hiện thấy đàn cá, lập tức dùng nỏ tự chế bắn tỉa, tài thiện xạ của "rái cá" bản địa bắn phát nào trúng phát nấy, có những phát đạn cực mạnh khiến cá đứt lìa thân.

"Đèn pin đưa xuống nước vẫn sáng được à?", tôi hỏi Xồng Bá Tếnh. "Sáng được! Xong về lau khô, mang ra học bài!", Tếnh đáp.

Không có bàn học, HS rẻo cao nằm rạp trên giường học bài

Xồng Y Rê, học sinh lớp 7 Trường PTCS Tam Hợp (học sinh cấp 1, cấp 2 cùng học chung một trường) kể: "Gia đình cháu có 9 người, nghèo lắm, cái chi cũng không có. Cả năm chẳng mấy khi được ăn thịt. Cá thì ở dưới suối, cháu không bắt được!".

So với các bạn cùng lớp, Xồng Y Rê thuộc diện nghèo nhất, nghèo đến nỗi "áo quần của cháu chỉ có vài bộ để thay. Đến Tết, mẹ mới mua áo mới".

Rê vừa xong bữa cơm chiều. Túp lều bên cạnh, tôi thấy hai tốp học sinh đang quây quần bên nồi cơm. Tốp 5 người, có nồi bí đỏ, món ăn thường trực của những học sinh "khá giả" bản Huồi Sơn. Bên cạnh là ba em học sinh đang dùng thìa múc cơm chan nước lã.

"Sao các cháu không bỏ muối vào, cho dễ ăn?", tôi hỏi. "Bọn cháu ăn rứa, quen rồi!", Lầu Y Lỳ, học sinh lớp 9 bảo. Các học sinh vừa ăn vừa đùa nghịch, vui cười hồn nhiên.

Nhà bếp của các học sinh bán trú

Tìm chữ dưới ánh đèn pin

Không có điện. Tối như bưng. Ánh sáng bập bùng từ bếp lửa soi tỏ những khuôn mặt sạm đen, hao gầy. Ngày mai, thứ Bảy, một số học sinh bản Huồi Sơn, Phà Lõm, bản Văng Môn chuẩn bị hành trang về với gia đình.

Đều đặn mỗi tuần một lần, các em băng rừng rời bản trung tâm về nhà, lúc trở lại trường trên lưng địu một bao gạo, quả bí đỏ, mớ rau xanh.

"Mỗi tuần, cha mẹ cho các cháu mỗi người 4-5 kg gạo, ăn hết lại về lấy!", Sồng Y Dìa (SN 1998) nói.

Đường về nhà, xa nhất là Phà Lõm, các em học sinh nhỏ tuổi phải đi bộ vượt qua chặng đường 24km cả đi lẫn về, vượt núi cao và vực sâu. Bản Huồi Sơn cách Xốp Mạt khoảng 9km đường rừng.

Vượt lên thiếu thốn, cực khổ, các em học sinh người Mông, người Poọng tại xã Tam Hợp đi tìm cái chữ. Giữa căn nhà bán trú đơn sơ, chật hẹp, không bàn không ghế, từng nhóm nhỏ chụm đầu học bài dưới ánh đèn pin.

Có em nằm rạp trên tấm liếp, soi đèn pin cặm cụi học bài. Có em kẹp đèn pin vào cổ, soi từng con chữ. Ánh đèn yếu ớt, chỉ đủ để rọi vào trang sách.

Nhiều học sinh hàng ngày ăn cơm với nước lã, nước suối do phần bắt nguồn từ thói quen, phong tục tập quán của người Mông.

Nhưng thực tế là bữa cơm hàng ngày của học sinh bán trú tại Trường PTCS Tam Hợp (Tương Dương) hiện đang rất nhiều thiếu thốn...

Theo tiền phong

Tục mai táng kỳ bí của người Mông trên đỉnh Hồng Ngài (Kỳ 1) Hàng ngày, người ta khiêng người chết ra sân, đặt ngửa lên tấm ván đã chuẩn bị sẵn, để người chết được "ngắm" mặt trời. Nghi thức cúng ma của người Mông Hồng Ngài cách thị trấn Bắc Yên (huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La) khoảng 10km. Đường đi uốn lượn vòng quanh qua mấy quả đồi. Tuy cách thị trấn không xa,...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Clip xe khách xoay 180 độ trên đường ở Bình Dương, tông chết một phụ nữ00:23

Xe chở rác lao xuống cầu treo Bình Thành, hai người mất tích02:07

TP.HCM bất ngờ mưa to trắng trời, sấm sét lớn08:41

Vụ học sinh 'đầu trần' điều khiển mô tô ở Hà Nội: Lập biên bản xử phạt phụ huynh00:54

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Tìm thấy cô gái trẻ xinh đẹp ở Phú Quốc sau 10 ngày mất tích

10:32:22 23/11/2024

Quá trình xác minh qua nhóm bạn trên Facebook, ông Lê Đình Tuân (Kon Tum) biết được con gái đang có mặt tại Phú Quốc (Kiên Giang) nên tức tốc đến đón về.

Tìm thấy thi thể 1 nạn nhân trong vụ 2 người trên xe rác rơi xuống sông mất tích

10:28:24 23/11/2024

Thi thể nạn nhân trong vụ 2 người trên xe rác rơi xuống sông mất tích ở Thừa Thiên Huế được tìm thấy cách hiện trường khoảng 6km.

Chủ tịch Hội nông dân xã mất tích bí ẩn

20:10:59 22/11/2024

Ông L.B.P., Chủ tịch Hội nông dân xã Xá Lượng, huyện Tương Dương (Nghệ An) được cho đã mất tích từ chiều ngày 20/11 đến nay.

Xe khách đâm trúng cột điện và tông tử vong người phụ nữ đứng bên đường

10:30:25 22/11/2024

Khi đến địa điểm trên đã tông vào trụ điện và tông trúng bà Phạm Thị Quốc (SN 1950, trú phường Hoài Đức, thị xã Hoài Nhơn) đang đứng trong lề đường. Xe khách tiếp tục lao xuống rãnh thoát nước bên đường.

Cảnh báo lũ quét, sạt lở đất tại nhiều khu vực từ Thừa Thiên-Huế đến Phú Yên

10:28:08 22/11/2024

Đáng chú ý, mô hình độ ẩm đất cho thấy một số khu vực thuộc các tỉnh từ Thừa Thiên-Huế đến Phú Yên đã gần bão hòa (trên 85%) hoặc đạt trạng thái bão hòa.

Xưởng làm biển quảng cáo bốc cháy trong đêm, lan sang 2 nhà liền kề

07:09:28 22/11/2024

Theo thông tin ban đầu, khoảng 23h ngày 21/11, một cơ sở làm biển quảng cáo tại hẻm 172/69/30 đường Phú Diễn (quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) bất ngờ bốc cháy.

Tổng Bí thư Tô Lâm thăm chính thức Malaysia: Cộng hưởng sức mạnh, vững bước vươn mình

05:47:52 22/11/2024

Có lẽ cũng vì thế, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Đối ngoại Trung ương Lê Hoài Trung khẳng định với chuyến thăm lần này, Việt Nam và Malaysia sẽ tăng cường hiểu biết, bổ sung cho nhau và cùng phát triển với tầm nhìn cho giai đoạn mớ...

Tổng Bí thư Tô Lâm hội kiến Chủ tịch Thượng viện Malaysia

05:39:56 22/11/2024

Chủ tịch Thượng viện vui mừng đón Tổng Bí thư Tô Lâm thăm chính thức Malaysia; bày tỏ hết sức coi trọng chuyến thăm của Tổng Bí thư, cho rằng chuyến thăm sẽ góp phần thúc đẩy quan hệ hai nước phát triển mạnh mẽ hơn nữa.

Tp.HCM: Xử lý các trường hợp kinh doanh hóa chất độc hại ra sao?

21:02:10 21/11/2024

Việc xử lý các trường hợp kinh doanh các hóa chất độc hại trên địa bàn Tp.HCM vẫn đang quyết liệt, khẩn trương xác minh, truy xét, đấu tranh xử lý.

Cận cảnh việc trục vớt chiếc xe chở rác bị rơi xuống sông ở Thừa Thiên Huế

20:45:24 21/11/2024

Do địa hình khó khăn, để trục vớt được chiếc xe rác, lực lượng chức năng đã huy động nhiều máy móc mở đường để đưa xe cẩu vận hành đến sát bờ sông.

Ứng cứu 5 thuyền viên tàu cá bị chìm trên biển

19:46:26 21/11/2024

Ngay sau đó, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng Quảng Trị đưa tàu CN09 của đơn vị đang thực hiện nhiệm vụ tại đảo Cồn Cỏ tiếp cận, đưa 5 thuyền viên bị nạn lên đảo an toàn.