Đầu tư khoảng 800 triệu USD, bao giờ sông Tô Lịch được hồi sinh?

Đẩy nhanh tiến độ xây dựng hệ thống xử lý nước thải làm sạch sông Tô Lịch là nhiệm vụ quan trọng Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu TP Hà Nội phải tập trung giải quyết.

Tại buổi làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm dành nhiều thời gian nói về 2 vấn đề rất quan trọng là ô nhiễm môi trường và ùn tắc giao thông. Trong đó, nhiệm vụ trước mắt là xử lý ô nhiễm nguồn nước, đặc biệt là sông Tô Lịch.

Sau nhiều năm khởi công dự án hệ thống xử lý nước thải Yên Xá, đến nay nước sông Tô Lịch vẫn một màu đen ngòm. Ảnh: Quang Phong

Từ năm 2009 đến nay, TP Hà Nội đưa ra nhiều giải pháp nhằm hồi sinh sông Tô Lịch. Giải pháp được TP Hà Nội đầu tư nhiều tiền của nhất để làm sạch sông Tô Lịch là xây dựng cống ngầm tách nước thải khỏi dòng sông. Hai bờ sông Tô Lịch có gần 300 cống, hằng ngày có khoảng 150.000m3 nước thải chưa xử lý đổ xuống sông.

Thế nhưng, dự án hệ thống xử lý nước thải Yên Xá (tách nước thải khỏi sông Tô Lịch, sông Lừ và một phần khu vực Hà Đông) được khởi công từ tháng 10/2016, với tổng mức đầu tư khoảng 800 triệu USD (tổng công suất 270.000m3/ngày đêm), đến nay mới chỉ có nhà máy hoàn thành, vận hành thử vào ngày 1/12/2024, với công suất 100.000m3/ngày đêm. Thời gian vận hành thử trong vòng 6 tháng.

Gói thầu làm tuyến cống ngầm dọc 2 bên sông Tô Lịch đến nay hoàn thành khoảng 98%. Hiện đang hoàn trả mặt bằng và dự kiến hoàn thành toàn bộ gói thầu trong tháng 12/2024. Trong những ngày cuối tháng 11/2024, các ống cống vẫn xả nước thải sinh hoạt trực tiếp xuống sông Tô Lịch.

Hai bên bờ sông Tô Lịch, vẫn còn nhiều hạng mục đang được thi công.

Như vậy, hơn 8 năm khởi công, dự án có tổng mức đầu tư khoảng 800 triệu USD vẫn ở trong giai đoạn chuẩn bị hoàn thành. Hiện nay, hằng ngày sông Tô Lịch vẫn ‘oằn mình’ chứa hàng trăm nghìn m3 nước thải chưa qua xử lý. Dòng sông vẫn đen ngòm, nồng nặc mùi hôi, khiến người dân Thủ đô bức xúc.

Chưa thể gom triệt để nước thải vào sông Tô Lịch

Tại buổi kiểm tra thực tế tiến độ triển khai thực hiện dự án cuối tháng 11 vừa qua, theo Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Trọng Đông, gói thầu số 2 (cống ngầm dọc sông Tô Lịch) đã cơ bản hoàn thành nhưng khi nhà máy vận hành sẽ chưa thể thu gom triệt để nước thải vào sông, nhất là đoạn thượng lưu do còn 8 cửa xả chưa được thu gom vào hệ thống.

Nhiều hạng mục hệ thống gom nước thải bên sông Tô Lịch còn chưa hoàn thiện.

Vì vậy, Sở Xây dựng Hà Nội tham mưu, bổ sung thu gom ngay 8 cửa xả vào hệ thống để đấu nối, xử lý triệt để ô nhiễm môi trường. Nếu không kịp, phải có phương án bịt hết các cửa, tuyệt đối không để xả thải trực tiếp vào sông Tô Lịch chưa qua xử lý; đồng thời có phương án bổ cập nước sạch để cải thiện môi trường sông Tô Lịch.

Để nhà máy xử lý nước thải Yên Xá chạy hết công suất 270.000m3/ngày đêm, TP Hà Nội cũng cần phải sớm hoàn thiện hệ thống cống bao cho sông Lừ (gói thầu số 3) và xây dựng hệ thống cống cho một phần khu vực Hà Đông (gói thầu số 4).

Tuy nhiên, đến nay cả 2 gói thầu trên vẫn ‘đắp chiếu’. Cụ thể, với gói thầu cống bao sông Lừ, các đơn vị liên quan của Hà Nội đã thực hiện những thủ tục chấm dứt hợp đồng với nhà thầu thi công. Hiện đang hoàn thiện hồ sơ điều chỉnh nguồn vốn từ ODA sang ngân sách thành phố để đảm bảo tiến độ.

Bên dưới là hệ thống cống ngầm dẫn nước từ sông Tô Lịch về nhà máy xử lý nước thải Yên Xá.

Gói thầu xây dựng hệ thống cống cho một phần khu vực Hà Đông, sau nhiều tháng ‘đắp chiếu’, đến tháng 2/2024, đã được thi công trở lại. Hiện, đã thi công hoàn thành khoảng 22% khối lượng công việc.

Như vậy, có thể thấy, sau nhiều năm thi công, toàn bộ dự án hệ thống xử lý nước thải Yên Xá vẫn còn ngổn ngang chưa rõ ngày về đích. Nhà máy xử lý nước thải dù có xong nhưng vẫn phải ‘nằm chờ’ nước thải từ sông Tô Lịch, sông Lừ và một phần ở khu vực Hà Đông chảy về.